Whole body vibration-training

Whole body vibration, afkorting WBV, ook wel vibratietraining of acceleratie training genoemd, was enige jaren redelijk populair, van 2005-2010. In eerste instantie was het vooral bekend uit de fitness industrie, maar het gebruik van zogenaamde trilplaten breidt zich steeds verder uit. In de fysiotherapie, revalidatie en de (top)sport, maar ook in de beauty- en wellness branche wordt vibratietraining steeds vaker ingezet.

Wat is Whole body vibration?

De eerste toepassingen van vibraties ten behoeve van verbeteren van de menselijke prestatie komen uit het oude Griekenland; een zaag bedekt met katoen diende als transmissiegereedschap om mechanische trillingen door te geven aan het lichaamsdeel dat verzorging nodig had. De directe voorloper van onze huidige vibratietraining is de ritmische neuromusculaire stimulatie (RNS). In de jaren zestig experimenteerde Dr. Biermann in het voormalige Oost-Duitsland met cyclische oscillaties en het effect daarvan op het lichaam (Biermann, 1960). In diezelfde periode maakte de Russische wetenschapper Nazarov een vertaalslag naar de sport. Na toepassing van vibratie constateerde hij een substantiële toename in flexibiliteit en kracht bij de atleten die hij onderzocht (in Kunnemeyer & Smidtbleicher, 1997).

De Russen experimenteerden tevens met WBV ten behoeve van hun ruimtevaartprogramma. Door het gebrek aan zwaartekracht in de ruimte hadden de kosmonauten snel last van spieratrofie (verzwakking) en afname van de botdichtheid, met als gevolg een snelle, gedwongen terugkeer naar de aarde. Om dit op te lossen experimenteerden de Russische astronauten op de eerste apparaten met vibratie.

Na de val van het IJzeren Gordijn kon men ook in het Westen kennis nemen van de ervaringen die waren opgedaan, en vanaf de jaren negentig werden overal de toepassingsmogelijkheden van WBV verder onderzocht. Ook de techniek werd op verschillende plekken verder ontwikkeld.

Hoe werkt Whole body vibration?

Bij WBV wordt, zoals de naam al zegt, het gehele lichaam aan vibraties blootgesteld. Dit in tegenstelling tot lokale vibratie, waarbij een geïsoleerde spier(groep) met een vibratieapparaat wordt gestimuleerd. WBV vindt plaats door middel van een vibrerend platform waar oefeningen op kunnen worden uitgevoerd. Door de trillingen vindt er een overdracht van energie plaats van de plaat naar de persoon die erop staat, zit of ligt. De mate en richting van de trillingen is essentieel voor het effect. Verschillende trilplaten hebben verschillende trilkarakteristieken. Niet alle platen doen hetzelfde en daarom hebben ze ook niet allemaal dezelfde effecten.

Voor het opwekken van een rekreflex in de spieren, waardoor het grootste trainingseffect wordt veroorzaakt, is de opwaartse richting de meest belangrijke. De meest gebruikte apparaten trillen in drie richtingen; zijwaarts (x), voor – en achterwaarts (y), en op en neer (z). De z- richting heeft de grootste bewegingsuitslag en is de bepalende component voor het opwekken van spiercontracties (samentrekkingen).

De mechanische prikkeling brengt het lichaam in versnelling. Hierdoor wordt de spier langer, en dit signaal wordt opgevangen door een klein orgaantje in de spieren, de zogenaamde spierspoel. Deze geeft dit signaal via het centrale zenuwstelsel door aan de betrokken spier(en). Door deze onbewuste samentrekking van de spieren worden er veel meer spiervezels gebruikt dan bij een bewuste, vrijwillige beweging (Issurin & Tenenbaum 1999). Dit blijkt ook duidelijk uit de verhoogde EMG activiteit (Bosco et al. 1999, Delecluse et al. 2003).

Directe en kortetermijneffecten van WBV

Doordat onder invloed van vibratie meer spiervezels (ook wel motor units genoemd) geactiveerd worden dan bij gewone, bewuste spiersamentrekkingen worden de spieren als het ware efficiënter geprikkeld (Paradisis & Zacharogiannis 2007; Lamont et al. 2006; Bosco et al. 1999, 2000; Abercromby et al. 2005; Amonette et al. 2005, Cormie et al. 2006). Het directe gevolg van WBV is dus dat de spieren snel en actief gebruikt kunnen worden, waardoor ze in staat zijn een grotere kracht te leveren. Dit proces werkt echter alleen als de stimulatie niet te lang en niet te intens is, omdat anders vermoeidheid optreedt waardoor de prestatie juist weer zal afnemen.

Een ander direct effect van WBV is een verhoogde circulatie (verbeterde bloedsomloop). De snelle aan- en ontspanning van spieren van wel 30 tot 50 keer per seconde werkt als een natuurlijke pomp op de bloedvaten en de lymfevaten, waardoor de snelheid waarmee het bloed door het lichaam stroomt toeneemt (Lohman et al. 2007). Dit wordt vaak ervaren als een tintelend, prikkelend, warm gevoel in de huid. Stewart (2005) en Oliveri (1989) beschreven vasodilatatie (verwijding van vaten) als gevolg van vibraties.

Lange termijn effecten van WBV

Om op de lange termijn effect te hebben op het lichaam moet er sprake zijn van vermoeidheid of een lichte vorm van stress op de lichaamssystemen. Net als bij andere vormen van training treedt het principe van supercompensatie op als het lichaam herhaaldelijk en regelmatig belast wordt. Dit principe zorgt er voor dat het lichaam zich aanpast aan de verzwaarde omstandigheden. Met andere woorden: de prestaties nemen toe.

Dit is voor Whole Body Vibration training herhaaldelijk aangetoond in wetenschappelijke studies met zowel jongeren als ouderen (Roelants et al. 2004, Delecluse et al. 2003, Verschueren et al. 2004, Paradisis et al. 2007). In het tot dusverre enige placebogecontroleerde onderzoek (Delecluse et al. 2003) werd een aanmerkelijke verbetering van isometrische, dynamische en explosieve kracht bij de WBV groep gevonden, terwijl de placebogroep geen verbetering vertoonde. Dat is een bewijs voor de toegevoegde waarde van vibraties op het uitvoeren van statische oefeningen.

Uit onderzoeken naar structurele effecten van vibratietraining is gebleken dat de krachttoename via een WBV trainingsprogramma in ieder geval vergelijkbaar is met een krachttoename die met conventionele trainingsvormen kan worden bereikt. Maar er zijn aanwijzingen dat op het gebied van explosieve kracht (power) zelfs betere resultaten kunnen worden gehaald met WBV (Delecluse et al. 2003).

Een ander belangrijk verschil tussen conventionele trainingsmethoden en WBV is dat de belasting bij vibratietraining minimaal is. Er hoeven geen extra gewichten te worden gebruikt, waardoor de belasting op passieve structuren zoals botten, banden en gewrichten laag blijft. Dit maakt WBV uitermate geschikt voor mensen die moeilijk trainbaar zijn door ouderdom, ziekte, overgewicht of blessures. Aan de andere kant is het zeer geschikt voor (top)sporters die herhaaldelijke zware belasting van gewrichten en het lichaam willen beperken, maar wel de spieren willen stimuleren en versterken.

Naast de effecten op spierniveau heeft WBV een positief effect op botdichtheid. De vibraties zorgen voor vervorming en compressie van bot waardoor osteoblasten (botbouwers) worden geactiveerd, terwijl de activiteit van de osteoclasten (botafbrekers) wordt afgeremd. Herhaaldelijke stimulatie van dit systeem, in combinatie met een verhoogde trekkracht van de spieren aan de botten, zorgt op termijn voor een verhoogde botdichtheid. Tevens speelt zeer waarschijnlijk de verbetering van de doorbloeding en de daarmee samenhangende “bone perfusion”, betere aanvoer van voedingsstoffen die ook beter kunnen doordringen in het botweefsel, een belangrijke rol (Verschueren 2004, Jordan 2005, Johnell & Eisman 2004, Rubin et al. 2004).

Bij het voorkómen van vallen en de daarmee gepaard gaande botbreuken, speelt naast de verhoging van de botdichtheid en toename van de spierkracht, posturale controle (houdingscontrole) en balans een belangrijke rol. Uit onderzoek met ouderen bleken al deze factoren verbeterd te kunnen worden met vibratietraining (Roelants et al. 2004; Bogaerts et al. 2007).

Discussie

Whole Body Vibration als trainingsmethode is nog relatief jong wat betreft onderzoek en theorievorming. Bovenstaande effecten en mogelijkheden worden echter ondersteund door wetenschappelijk bewijs, en ook door praktische ervaringen en resultaten.

WBV is voor een grote groep gebruikers een geschikt en effectief trainingsapparaat. (Top)sporters kunnen trainen voor optimale prestaties terwijl ‘gedeconditioneerden’ (mensen met een erg slechte conditie) en ouderen in staat zijn het proces van achteruitgang met alle negatieve gevolgen van dien gedeeltelijk stop te zetten of zelfs terug te draaien. Daarnaast biedt het uitgebreide mogelijkheden op het gebied van revalidatie en herstel.

Referenties

• Abercromby, Amonette, Paloski and Hinman (July, 2005) - Effect of knee flexion angle on neuromuscular responses to whole-body vibration. Abstract presented at NSCA National Conference.
• Amonette, W., A. Abercromby, M. Hinman, and W.H. Paloski (July, 2005) - Neuromuscular responses to two whole-body vibration modalities during dynamic squats. Abstract presented at NSCA National Conference.

• Biermann, W. (1960) - Influence of cycloid vibration massage on trunk flexion. American Journal of Physical Medicine, 39, pp. 219 – 224
• Bogaerts, Verschueren, Delecluse, Claessens and Boonen - Effects of whole body vibration training on postural control in older individuals: A 1 year randomized controlled trial. Gait & Posture 26 (2007) 309–316
• Bosco, C., et al. 2000 - Hormonal responses to whole body vibration in men. European Journal of Applied Physiology, 81, 449–54.
• Bosco C, Cardinale M, Colli R, Tihanyi J, von Duvillard SP, Viru A (1999) - The influence of whole body vibration on the mechanical behavior of skeletal muscle. Clin. Physiol 19: 183-187.
• Cardinale, M., & Lim, J. 2003 - The acute effects of two different whole body vibration frequencies on vertical jump performance. Medicina Dello Sport, 56 (4), 287–92.
• Cormie et al. (2006) - Acute effects of whole-body vibration on muscle activity, strength and power. Journal of Strength and Conditioning Research, 2006, 20(2), 257–261
• Delecluse, C., Roelants, M., & Verschueren, S. 2003 - Strength increase after whole-body vibration compared with resistance training. Medicine & Science in Sports & Exercise, 35 (6), 1033–41.
• Issurin,V.B., & Tenenbaum, G. 1999 - Acute and residual effects of vibratory stimulation on explosive strength in elite and amateur athletes. Journal of Sports Sciences, 17, 177–82.
• Johnell, J. & Eisman, J. (2004) - Whole lotta shakin´goin´on. Editorial Journal of Bone and Mineral Research, 2004-04-05
• Jens Jordan (2005) - Good vibrations and strong bones? Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol 288:555-556, 2005.
• Kunnemeyer J, Schmidtbleicher D. (1997) - Die neuromuskulaire stimulation RNS, Leistungssport 2: 39-42.
• Lamont, Cramer, Gayaud, Acree, and Bemben (2006) - Effects of different vibration interventions on indices of counter movement vertical jump performance in college aged males. Poster presentation ACSM, 2006
• Lohman, Petrofsky, Maloney-Hinds, Betts-Schwab and Thorpe (2007) - The effect of whole body vibration on lower extremity skin blood flow in normal subjects. Med Sci Monit, 2007; 13(2): CR71-76
• Oliveri DJ, Lynn K, Hong CZ (1989) - Increased skin temperature after vibratory stimulation. Am J Phys Med Rehabil. 1989 Apr;68(2):81-5.
• Paradisis, G. & Zacharogiannis, E. (2007) - Effects of whole-body vibration training on sprint running kinematics and explosive strength performance Journal of Sports Science and Medicine (2007) 6, 44-49
• Rittweger, J., et al. 2002 -Treatment of chronic lower back pain with lumbar extension and whole-body vibration exercise. Spine, 27, 1829–34.
• Roelants, M., Delecluse, C., & Verschueren, S.M. 2004 - Whole-body vibration training increases knee-extension strength and speed of movement in older women. Journal of the American Geriatric Society, 52 (6), 901–8.
• Roelants, M., et al. 2004 - Effects of 24 weeks of whole body vibration training on body composition and muscle strength in untrained females. International Journal of Sports Medicine, 25 (1), 1–5.
• Rubin, C., et al. 2004 - Prevention of postmenopausal bone loss by low-magnitude, high-frequency mechanical stimuli: A clinical trial assessing compliance, efficacy and safety. Journal of Bone and Mineral Research, 19 (3), 343–51.
• Stewart et al. (2005) - Plantar vibration improves leg fluid flow in perimenopausal women - Am J Physiol Regul Integr Comp Physiol 288:623-629, 2005.
• Torvinen, S., et al. 2002 - Effect of four-month vertical whole-body vibration on performance and balance. Medicine & Science in Sports & Exercise, 34 (9), 1523–28.
• Verschueren, S.M.P., et al. 2004 - Effect of 6-month whole body vibration training on hip density, muscle strength, and postural control in postmenopausal women: A randomized controlled pilot study. Journal of Bone and Mineral Research, 19 (3), 352–59.

Externe links

• Argumenten die claims ontzenuwen.

  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)