Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Brittannië
Met de term Brittannië wordt gewoonlijk verwezen naar:
- Het Verenigd Koninkrijk (United Kingdom): zijnde Het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland (sinds 1927), Het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland (van 1801 tot 1927) of Het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië (van 1707 tot 1801).
- Het eiland Groot-Brittannië (met de omliggende eilanden), bestaande uit Engeland, Wales en Schotland.
Het gebruik van de term Groot-Brittannië als referentie aan het Verenigd Koninkrijk is feitelijk onjuist, omdat Groot-Brittannië slechts verwijst naar het betreffende eiland dat het grootste deel van het land uitmaakt.
Het ontstaan van het woord Brittannië
In 325 v.Chr. bezocht de Griek Pytheas een eilandengroep die hij Pretaniké noemde. De belangrijkste eilanden hiervan waren Groot-Brittannië en Ierland. De stukken die deze reis beschrijven zijn van veel recenter datum, waardoor de gegevens ruimte bieden voor interpretatie. Taalkundigen suggereren dat de inwoners zichzelf Priteni noemden.
In de Angelsaksische kronieken wordt vermeld dat de bewoners uit Armenië zouden zijn gekomen. Historici gaan er echter van uit dat dit een fout is in de beschrijvingen, en dat Armorica (het deel van Gallië tussen de Seine en de Loire) werd bedoeld.
In 55 en 54 v.Chr. werd door Julius Caesar een invasie op het eiland uitgevoerd, als antwoord op de steun van de Keltische aristocraten aan het verzet van de bewoners van Armorica tegen de Romeinse bezetting. Dit resulteerde echter niet tot een bezetting. Pas in 43 na Christus werd het eiland bij het Romeinse Rijk ingelijfd door keizer Claudius. De Romeinse bezetters noemden hun veroveringen Britannia, de Keltische inwoners Britten, en het eiland Brittannië. (Door sommige historici wordt beweerd dat de Romeinen het eiland Brigantes noemden, naar de grootste Keltische stam.[bron?])
Enkele eeuwen na het vertrek van de Romeinse bezetters trokken sommige Britten naar het vasteland. Geoffrey van Monmouth gebruikte later de termen Britannia minor voor het deel van Armorica waar deze emigranten terecht waren gekomen, en Britannia major voor het eiland.
Pas in de late Middeleeuwen kreeg de term Brittannië een andere, wat modernere betekenis dan het Romeinse begrip. In die tijd werd het gebied op het continent Brittannië, en het eiland Groot-Brittannië genoemd (in het Frans: Bretagne en Grande Bretagne).
Tijdens de regeringsperiode van Koningin Elizabeth I van Engeland werd door haar astroloog en alchemist John Dee voorspeld dat er een groot Brits rijk zou ontstaan[bron?], waarbij hij de termen "Great Britain" (Groot-Brittannië) en "Britannia" gebruikte. Nadat Elizabeth in 1603 stierf werd Jacobus VI van Schotland koning Jacobus I van Engeland. Op 20 oktober 1604 riep hij zichzelf uit als "Koning van Groot-Brittannië", inclusief Wales dus. In 1707 werd deze titel formeel opgenomen toen het koninkrijk van Groot-Brittannië werd gevormd.
Na de stichting werd het koninkrijk in 1801 uitgebreid, doordat het eiland Ierland, dat reeds door de Britse monarchie gedomineerd werd, eraan werd toegevoegd, zodat het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland ontstond; in 1922 werd het gebied opnieuw ingeperkt door de onafhankelijkheid van de Ierse Vrijstaat, thans de Ierse Republiek genoemd. Dienovereenkomstig werd de naam van het koninkrijk in 1927 gewijzigd tot het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland. Als gevolg hiervan hebben de woorden Brits en Brittannië voor sommigen een betekenisverandering ondergaan: daar er geen alternatief beschikbaar is, wordt het woord Brits staatsburger ('British citizen') heden gebruikt om iemand met de nationaliteit van het Verenigd Koninkrijk aan te duiden. Desondanks betekent het woord Brittannië ('Britain') voor anderen nog steeds hetzelfde als het eiland Groot-Brittannië.
Spraakverwarring
Er bestaat veel spraakverwarring omtrent de termen Verenigd Koninkrijk, Groot-Brittannië, Brittannië en Engeland. In sommige gevallen is het acceptabel dat deze termen elkaar overlappen, maar een aantal gewoonten in het gebruik van deze termen, voornamelijk door buitenlanders van Brittannië, zijn incorrect.
De term Brittannië is een geaccepteerde synoniem voor de soevereine staat Verenigd Koninkrijk en wordt door de Britten zelf het meest gebruikt. Het Verenigd Koninkrijk omvat drie landen op het grootse eiland, genaamd Groot-Brittannië: dit zijn Engeland, Schotland en Wales. Echter, het Verenigd Koninkrijk omvat ook Noord-Ierland op het naastgelegen eiland Ierland. De rest van het eiland Ierland, bestaande uit de Ierse Republiek, is geen onderdeel van het Verenigd Koninkrijk.
Kortweg kan worden gezegd dat Brittannië het enige juiste, allesomvattende synoniem is voor het Verenigd Koninkrijk. De term Groot-Brittannië daarentegen verwijst uitsluitend naar het eiland Groot-Brittannië, of politiek gezien naar de landen Engeland, Schotland en Wales. Engeland is géén synoniem voor Brittannië, Groot-Brittannië of het Verenigd Koninkrijk.
Er bestaat nog verdere spraakverwarring. Ofschoon 'Groot-Brittannië' ontegenzeglijk de naam van het grote eiland is, wordt de term bijwijlen voor het algehele Verenigd Koninkrijk gebruikt, zoals op de Olympische Spelen. De afkortingen 'GB' en 'VK' worden door elkander gebruikt om het Verenigd Koninkrijk aan te duiden; daarentegen slaat 'GB' doorgaans niet enkel op het eiland Groot-Brittannië. Een andere term is 'de Britse eilanden', een ingeburgerde geografische naam voor de archipel, maar deze term impliceert voor sommigen dat Groot-Brittannië dominant is ten opzichte van Ierland, om welke reden de term somtijds vermeden wordt. Daarenboven heeft men het vaak over 'Engelsen' wanneer men inwoners van het Verenigd Koninkrijk bedoelt; ook het gebruik van voorvoegselen als 'Anglo-', als in bijvoorbeeld 'Anglo-Amerikaanse offensieven' suggereert dat 'Engeland' en 'Verenigd Koninkrijk' synoniemen zijn. Dit is echter incorrect en kan als een belediging worden ervaren door Schotse, Noord-Ierse of uit Wales afkomstige inwoners van Brittannië.
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Britannia op Wikimedia Commons.