Rogier Proper

Rogier Proper (Haarlem, 1943) is de zoon van dichteres/schrijfster Lizzy Sara May en mr. M.D. 'Miek' Proper (advocaat en hoofdbestuurslid van de CPN, communistische partij van Nederland). Hij groeide op in Haarlem, waar hij op het Stedelijk Gymnasium en het Lorentz Lyceum zat. Rogier is de vader van journalist/schrijver/webdesigner Emile Proper en DJ/producer San Proper, en van Micha, Zilver en Oliva Proper. Journaliste Corine Koole is de moeder van laatste drie.

Studententijd

Rogier Proper studeerde vanaf 1962 vele jaren Politieke en Sociale wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam, maar voltooide de studie niet. Hij werd in die periode lid van de toenmalige studentenvereniging Olofspoort en van het illustere studentendispuut Baart ('Oefening Baart Kunst'), waar literatuur en journalistiek de toon aangaven. Hij ontwikkelde zich in de studentenjournalistiek, werkte voor Demokrater (blad van de Studenten Vakbeweging) en werd redacteur van het befaamde studentenblad Propria Cures. Maar al eerder begon Proper met redacteuren Frits Boer (de latere kinderpsychiater) en Hans Knegtmans (later psycholoog en thrillerschrijver), alle drie Baartleden, met het Olofspoortblad Bikkelacht, waarvan de naam een parafrase was van de toenmalige Engelse 'piratenzender' Big L 8, een van de gangmakers van de toen nieuwe golf van Engelse popmuziek, waarin Beatles, Kinks en Stones hun eerste schreden zetten. Proper werkte ook voor het opstandige jongerenweekblad Hitweek/Aloha van Willem de Ridder, Koos Zwart en Marjolein. Het was in de roerige sixties, waarin de anarchistische Provo-beweging opkwam en het huwelijk van kroonprinses Beatrix van Oranje met een Duitser werd aangegrepen om tegen het achterhaalde conservatieve gezag van overheid en ouders te hoop te lopen. In het blad Bikkelacht werd in de centerfold een foto gepubliceerd van een Engelse pin up met 'blote borsten', die van gezicht en typische haardracht op Beatrix leek, met de tekst 'Pleemeid van het jaar', en redacteuren Proper en Boer, werden prompt door de politie gearresteerd en later eerst tot twee en in hoger beroep tot drie weken gevangenisstraf veroordeeld wegens majesteitsschennis. Proper zat deze tijd uit in de toenmalige gevangenis voor de kust van Hoorn (NH).

Radiojournalistiek

In 1967 werkte Rogier Proper met o.a Jan Lenferink en Wim Kayzer (beide latere tv-presentatoren) als verslaggever voor het VARA-studentenradioprogramma Uilenspiegel van Jan Nagel. En voor diens Dit is het begin...(1970) waarin Koos Zwart wekelijks de gemiddelde richtprijzen voor soft drugs bekend maakte. Proper stapte in 1972 over naar de VPRO-radio, waar hij achtereenvolgens als verslaggever, samensteller en interviewer meewerkte aan de programma’s VPRO-Maandag of Nova Zembla (1973). In 1978 haalde Proper Frits Barend en Henk van Dorp (Henk Bongaarts), toen Vrij Nederland-journalisten) naar de VPRO-radio om het programma Studio Sport Deel III te maken. In ‘linkse kringen’ werd toen nog niet aan sport gedaan. Maar het was de tijd waarin discussies over het meedoen aan de wereldkampioenschappen voetbal in Argentinië hoog oplaaiden.

Hij en John Jansen van Galen werden ontslagen nadat zij een intern stuk lieten uitlekken naar de rubriek Het Wereldje van Vrij Nederland, die hij zelf redigeerde. Na enig rumoer en stakingen op de VPRO-burelen onder leiding van de gebroeders Jan en Nico Haasbroek, mocht hij terug en zou er nog een kleine 25 jaar werken als programmamaker, regisseur of eindredacteur. Eerst voor VPRO-Forum (1977), daarna, met Rik Zaal en Jan Lenferink, Piet Ponskaart Presenteert (1977); Gods eigen radio programma (1978); Supplement (1979) en Villa VPRO (1979) of Riks Zaals Borát. Op verzoek van redacteur Peter Flik schreef Proper deze jaren de vaak absurde teksten voor VPRO-presentator Cor Galis († 1997), die alle radioprogramma’s aan en afkondigde. Met John Jansen van Galen ontwikkelde hij het befaamde Welingelichte Kringen (1982) een recalcitrant live praatprogramma in de sociëteit Arti et Amicitiae met o.a. de journalisten Hugo Brandt Corstius, Henk Hofland, Harry van Wijnen, Flip de Kam en Jan Kuitenbrouwer als vaste panelleden. Het zou ruim 25 jaar wekelijks uitgezonden worden, waarvan VN-journalist Joop van Tijn het de laatste jaren tot zijn show wist te maken. Na de programma’s Macht en onmacht van de journalistiek', 1958: berichten uit een benauwde tijd en We geloven het wel (1983) haalde Proper zijn Haarlemse jeugdvriend en spraakmakende interviewer Ischa Meijer († 1995) naar de VPRO-radio voor Een Uur Ischa en ontwikkelde hij met Wim T. Schippers het anarchistische en vooral bij de middelbare schooljeugd in de jaren tachtig en negentig populaire wekelijkse programma Ronflonflon met Jacques Plafond (1984-1991), gepresenteerd door Schippers als Plafond, dat Proper regisseerde en waarin hij als 'filmcriticus' het typetje Jaap Knasterhuis speelde, een verwarde saddle sniffing pedofiel en film buff. Onderdeel van het programma vormden o.a. door Proper geschreven en deels zelf gezongen liedteksten. Zo zong hij als Jaap Knasterhuis onder meer Beslagen ramen (zingen niet), Nu of nooit of Oh Corinola. Neel van der Elst zong enkele van zijn liederen onder de namen Etna Vesuvia en Zinn Zinn. Het waren vooral gewaagde parafrases van chansons van Brassens, Béart of Halliday. In 1993 nam Proper ontslag na een deal met directeur Jan Haasbroek waardoor hij als zelfstandig producent met Pien Wijn in zijn bedrijf Proctor Radio & Tv Producties nog een paar wekelijkse radioprogramma’s kon produceren: het dagelijkse Ekkel Horizontaal met de tweelingsbroers Daan en Willem († 2002) Ekkel, F.C.Zondagsrust op de zondagochtend met Guikje Roethof en een live muziekprogramma op zondagmiddag.

Geschreven journalistiek

Rogier Proper was tijdens zijn redacteurschap van Propria Cures (1968-1970) een van de auteurs die onder het pseudoniem Elsa Boterbauer (een verwijzing naar toenmalig journalist Nico Scheepmaker) een parodie op een 'rechtse' roddelrubriek schreef, getiteld Het Leven. Dat begon met een pastiche, bedacht in het dispuut Baart, onder de titel Het Stinkt in de Amsterdamse Studentenwereld, zogenaamd geschreven door 'nieuw linkser' Jan Nagel. Proper zette de rubriek in PC onder het pseudoniem Elsa Botenbauer voort samen met PC-redacteur en dichter Theun de Winter, waarbij menige would be kunstenaar of schrijver in de Amsterdamse scene te kijk werd gezet middels halve of hele waarheden. Na PC werd de rubriek op verzoek van Geert Lubberhuizen, korte tijd voortgezet in het maandblad Bijster, huisorgaan van uitgeverij De Bezige Bij, waarvan Lubberhuizen directeur was. Het blad was geen lang leven beschoren. Proper werd daarna gevraagd door hoofdredacteur Rinus Ferdinandusse van het weekblad Vrij Nederland om een rubriek onder de naam Het Wereldje op de achterpagina van het blad te verzorgen met (rand)nieuwtjes uit de wereld van Hollandse kunst en cultuur. Ook hiervoor kwam hij met 'onthullinkjes' op de proppen die niet altijd door de betrokkenen werden gewaardeerd. Na een aantal jaren werd de populaire rubriek voortgezet door respectievelijk de journalisten Max Pam en Rudie Kagie. Proper had zich intussen ook in de filmjournalistiek begeven (zie onder) en maakte voor VN vele interviews met Nederlandse filmers, die hen niet zozeer portretteerden, maar eerder hun manier van werken probeerden te achterhalen. In De Blauw Geruiten Kiel, de kinderbijlage van VN, schreef hij grappige stukjes voor kinderen over films en publiceerde hij het Jaap Knasterhuis Filmwoordenboek, dat later door De Bezige Bij werd gebundeld in de Ronflonflonreeks. Ook werkte hij voor het zojuist door Henk Hofland en Wout Wolz gestarte Supplement van het Algemeen Handelsblad, later NRC-Handelsblad, waarvoor hij tevens korte tijd de 'Achterpagina' redigeerde. Veel eerder, in 1976 al werd Proper door Wim Verstappen gevraagd het filmblad Skoop te leiden en de oplage op te stuwen. Hij gaf hij zichzelf de opdracht het in 1964 opgerichte filmmakersblad van Verstappen, de la Parra en Jaspars meer journalistiek te maken. Hij werkte hiervoor samen met uitgever/drukker Gerard Timmer, filmjournalisten Peter van Bueren, Harry Hosman, Sandra van Beek, Jurriën Rood en Joyce Roodnat. Tevens leidde hij aankomende (film)journalisten op als Mark Moorman, Corine Koole, Martin Bril, Marjan Ippel, Hans Schwartz, Ingeborg Beugel, Huib Stam, Phil van Tongeren. Met Corine Koole kreeg hij later drie kinderen. Begin jaren negentig verliet hij het blad, dat een oplage van rond de tienduizend had weten te behalen, maar dat enige jaren later z’n subsidie verloor en ter ziele ging.

Film

In 1974 vroeg regisseuse/filmproducente Olga Madsen († 2011) Proper om het script te schrijven voor haar korte film Straf. Ze won er een Zilveren Beer mee in Berlijn. (Later bleek dat het niet haar eigen verhaal was, zoals ze pretendeerde). Madsen zou Proper (die geen opleiding had in het maken van of schrijven voor film) in de loop der jaren de kneepjes leren van het scenarioschrijven. Ze ontwikkelden samen verschillende korte films en documentaires voor tv, en Proper schreef Madsens speelfilm Gekkenbriefje (1981), gebaseerd op een novelle uit 1973 van Ger Verrips. In opdracht van de NOS volgde in 1983 van zijn hand de eenakter Dodenakker. Eind jaren tachtig werkte Proper mee aan een drietal films; De Ratelrat (1987), Van geluk gesproken (1987) en Dorst (1988). Rogier Proper werkte intussen ook met de filmer/uitvinder/computervoorloper Samuel Meijering († 2006) aan filmscenario's, zoals Rufus (1974) en Kanaalkoorts (dat wel verkocht werd aan First Floor Features, maar niet tot realisatie kwam). Proper schreef voor Meijering een biografie over de jaren van zijn leven waarin hij zich - toen al - ontwikkelde tot computerexpert: Book One, hoe Samuel Meyering na een roldoos de wereld een achteruitwerkend computerprogramma wilde schenken en leerde dat er voor succes betaald moet worden (uitgave van Addison Wesley, 1987). Ook werkte Proper met Wim Verstappen aan De Ratelrat (1986), met regisseur Pieter Verhoeff aan Van Geluk Gesproken (1987), en met Gerrard Verhage aan De Dominee (2004) en Paradise now (2005) onder regie van de Nederlands-Palestijnse Hany Abu-Assad. Proper regisseerde ook zelf een film: de 20 minuten durende low budget politieke thriller De Eerste Laatste dagen van Kolonel Ramirez, in opdracht van Amnesty International, geproduceerd door zijn vriend, de schrijver/columnist Martin Bril, die toen het laatste jaar van de Nederlandse Filmacademie deed. Met Bril zou Proper later verschillende scenario's schrijven, zoals Retour Den Haag (1999), een politieke minidramaserie voor de VPRO-tv. Hun speelfilmscenario's werden nooit voltooid. Martin Bril, Propers beste vriend, overleed in 2007. In 2014 kreeg Proper scriptsubsidie van het Filmfonds om zijn oorspronkelijke script Hyena’s (een politieke thriller over twee Afghanistanveteranen die elkaar naar het leven staan) uit te werken voor producent Topkapi.

Televisie

In 1990 werd Madsen 'creatieve producente' voor een nieuwe dagelijkse tv-soap (voor 't eerst in Nederland) die door Joop van den Ende Producties gefabriceerd werd. De serie was een Australisch format, The Restless Years geheten, in Nederland tot Goede Tijden Slechte Tijden gedoopt. Madsen vroeg Proper, die toen nog bij de VPRO-radio werkte, om de Australische scripts te vertalen en bewerken. Ruim een jaar later ontwikkelde Proper in zijn bedrijf Doctor Proctor Scenario's, Eerste Nederlandsche Scriptfabriek, met Madsen het organisatiemodel om de scripts zelf te schrijven, mede gebaseerd op het Australische voorbeeld van producent Grundy. Proper trok er een tiental schrijvers voor aan die hij opleidde. De fantasierijke Cobi Peelen was van het begin af aan degene die de nieuwe verhalen mee bedacht. Karin van der Meer volgde korte tijd later. Schrijvers van het eerste uur waren o.a. ook Marc Linssen, Sabine van der Eijnden, Carolien Zilverberg, Marciel Witteman, Martin Bril André Nientied. Door het succes van GTST vroeg het hoofd drama van Van den Ende, Frans Rasker, aan Proper of hij ook de scripts van de nogal zieltogende op Amerikaans format gebaseerde Onderweg naar Morgen op deze wijze wilde verzorgen, vrijwel tegelijk met de opzet van de nieuwe Nederlandse dagelijkse soapserie Goudkust, naar aanvankelijke ideeën van Olga Madsen, geheel gemodelleerd naar GTST. Zo voerde Proper in korte tijd drie schrijfteams aan, een onafhankelijk bedrijf met zo'n 40 werknemers, terwijl hij in die eerste jaren van het bedrijf voor de VPRO-radio als onafhankelijk producent ook een aantal radioprogramma's ontwikkelde (zie hierboven: Radiojournalistiek). In 1998 werd de relatie van Doctor Proctor Scenario's met Van den Ende Producties (intussen Endemol) stroever en werd besloten het soapschrijfgedeelte te verkopen aan Van den Ende, wat leidde tot de oprichting van Endemols Script Studio, dat voortaan de soapsscripts zou verzorgen voor het productiebedrijf met de door Proper opgeleide schrijvers. (Goudkust en Onderweg naar Morgen werden later wegens te lage kijkcijfers opgeheven). Proper bleef behalve voor film ook voor de televisie werken. Hij deed o.a. de scriptorganisatie voor VPRO's Hertenkamp (1998) van Pieter Kramer en Joan Nederlof, ziekenhuisserie Engeltjes (1999) voor het Belgische VT8 en de comedy Kwartelhof (2001), scriptorganisatie voor de dagelijkse soap Alex FM (muziekzender The Box, 2006) en schreef met Simone Duwel voor RTV Rijnmond in 2007 en 2008 Koning van de Maas. In 2005 zette hij samen met regisseur-producent Ward Latiers de dagelijkse ziekenhuisserie Jóban Rosszban op voor de Hongaarse commerciële zender TV2, die in 2014 al bijna tien jaar loopt.

Boeken en Blog

Bij De Bezige Bij verscheen Wel en ook: het grote Jaap Knasterhuis Film Woordenboek (1989) in de Ronflonflon Reeks, die hij samenstelde met Wim T.Schippers. Proper schreef de serie Beertje Bonzibor-boekjes om voor te lezen: Beertje Bonzibor leert rugzwemmen (1994), Beertje Bozibor heeft een zacht vel (2001), en Beertje Bonzibor en de Luie Mieren (2001), alle met illustraties van Sylvia Weve, uitgegeven door Leopold en Fontein. Bij Leopold verscheen ook Vieze Sprookjes van Gert Verderrie (1995), geschreven samen met Brian Meijers, die een gelijknamige tv-serie voor de VPRO regisseerde. In 2007 verscheen bij uitgeverij Prometheus/Bert Bakker de eerste druk van Propers handboek scenarioschrijven Kill Your Darlings (zie boven en www.Kill-Your-Darlings.nl). De zesde druk verscheen in 2013. Naar aanleiding hiervan stelde de historica Edwina Hagen hem voor te gaan werken aan een film of tv-serie gebaseerd op een boek van haar hand dat zou verschijnen in 2012: President van Nederland. Rutger Jan Schimmelpenninck (1761-1825). Proper hielp haar met het redigeren en structureren van het manuscript. Daarna werkten zij aan de historische serie Madame Schimmelpenninck, waarin het personage van de vrouw van Schimmelpenninck de hoofdrol vervulde. Op dit moment publiceert Proper dagelijks een blog met de titel Woord van de Dag, waarin hij in enkele regels een Nederlands (verdwijnend) woord van commentaar voorziet. (zie www.twitter.com/rogierproper of www.waratje.nl)