Bereikbaarheid (verkeer)

Bereikbaarheid met in het verlengde daarvan stedelijke economie, leefbaarheid wijken en perifere detailhandel

Vaak wordt bij bereikbaarheid aan het oponthoud in files gedacht, of vertragingen bij op- en afritten rond steden. Dat is echter een zeer smalle benadering van bereikbaarheid. Bereikbaarheid is in de kern de mate waarin het verkeersysteem het mogelijk maakt om een diversiteit aan activiteiten uit te voeren op verschillende plekken. Daarmee gaat bereikbaarheid niet alleen over mobiliteit en verkeersmanagement, maar evenzeer over leefbaarheid of de stedelijke economie. Zonder een goed bereikbare binnenstad, met voldoende en veilige parkeermogelijkheden en een aangenaam winkelklimaat, kan er geen sprake zijn van een gezonde stedelijke economie. Welk gemis weer invloed heeft op de leefbaarheid van steden.

Een gezonde detailhandel is een voorwaarde voor de unieke binnensteden zoals wij die kennen in Nederland. Daarmee raken we ook het punt van de perifere detailhandel. Door alle gemeentelijke en landelijke regelgeving omtrent verkeer en vervoer in de woon- en leefkernen in Nederland, wordt het winkeliers haast onmogelijk gemaakt optimaal te kunnen opereren in de binnenstad. Winkeliers kiezen er steeds vaker voor naar de randen van de stad trekken. Echter, door valse concurrentie te bevorderen grijpt gemeentelijke regelgeving ook hier in. Bepaalde detailhandel mag zich namelijk wel in de periferie op een bedrijventerrein vestigen, terwijl anderen dat om onduidelijke redenen niet mogen.

Sinds jaar en dag is bereikbaarheid van levensbelang voor het goed functioneren van winkelgebieden en detailhandelsvestigingen. Goede bereikbaarheid van de winkel, het winkelgebied of de stedelijke omgeving is randvoorwaarde voor economische ontwikkeling. Bereikbaarheid staat altijd in relatie tot leefbaarheid, veiligheid en invulling van de ruimtelijke omgeving.

Wonen, werken, winkelen, cultuur en verkeer hangen in een vitale binnenstad nauw samen. Naast bewoners, bezoekers, werkenden en consumenten heeft daarom ook de detailhandel behoefte aan goede bereikbaarheid van de binnenstad. Het bevoorradend verkeer zorgt immers voor de gevulde schappen in de winkels. Er gelden echter nogal wat beperkingen in gemeenten voor vervoerders en verladers. Hoog in het vaandel staat samen zoeken naar een goede bereikbaarheid van winkels.

Het Platform Detailhandel Nederland heeft de laatste jaren veel aandacht besteed aan bereikbaarheid. Samen met minister Peijs van Verkeer en Waterstaat heeft het Platform de verklaring “Naar een gezamenlijke aanpak van de bereikbare binnenstad” ondertekend. Hierin wordt het belang van een goede bereikbaarheid van de binnenstad onderstreept. Er zijn acht afspraken vastgelegd ter stimulering van een goede bereikbaarheid van de binnensteden.

Met de ondertekening van de verklaring benadrukken overheid en detailhandel het belang om een publiek-privaat samenwerkingsverband op te richten om een nationaal kader voor bereikbaarheid op te stellen. We kennen in Nederland namelijk een veelheid aan regels en verboden op verschillende thema’s op zowel gemeentelijke, provinciaal als landelijk niveau, zonder onderlinge samenhang: • Venstertijden; • Voertuigeisen; • Milieuzonering; • Geluidsbeperkingen; • Routering vrachtverkeer; • Etc…

Het grootste manco is het ontbreken van een nationaal kader waarin voor lange termijn wordt aangegeven hoe men lokaal dient om te gaan met beleidsvorming omtrent bereikbaarheid. Dat kader zal niet precies moeten voorschrijven welke regels er in lokale situaties tot stand komen, maar vooral moeten beschrijven hoe belanghebbenden met elkaar tot een besluitvormingsproces moeten komen: Een zogenaamd handboek PPS-bereikbaarheid.

Een tweede gemis vloeit hieruit voort. Binnen het Nederlandse politieke bestel hebben de gemeenten een zeer autonome positie. Dat wil zeggen B&W en de gemeenteraad maken het beleid, zonder dat de landelijke overheid daar veel over te zeggen heeft. Wil PPS omtrent bereikbaarheid slagen, dan zal er de spreekwoordelijke stok achter de deur van gemeente moeten worden gecreëerd in de vorm van onafhankelijke arbitrage als men zich niet aan het nationale kader voor bereikbaarheid houdt.

De kansen liggen er om binnen afzienbare tijd stappen voorwaarts te zetten. Sinds een aantal jaar is de Commissie Sakkers in opdracht van het ministerie van V&W aan de slag gegaan met het onderwerp stedelijke distributie. Binnen dit onderwerp is men al snel gestuit op de veelheid aan regels die per gemeente kunnen verschillen. Ook heeft men beseft dat PPS niet zomaar van de grond komt. Als je alle belanghebbenden wilt mee krijgen, zal er sprake moeten zijn van een win-win situatie. Om deze zaken vroeg in het proces aandacht te geven is de Commissie Sakkers met een model gekomen aan de hand waarvan gemeenten en belanghebbenden in overleg kunnen gaan over verkeers- en vervoersmaatregelen.

Deze ontwikkelingen zijn een eerste stap. Als detailhandel zullen we ook moeten bewerkstelligen dat de tweede kamer de noodzaak van onafhankelijke arbitrage inziet en beseft dat bereikbaarheid als integraal thema moet worden aangepakt: stedelijke distributie, parkeren, files en doorstroming, leefbaarheid, het hoort allemaal bij bereikbaarheid. Met het oog op de arbitrage heeft de detailhandel aan de commissie Sakkers aangeboden om aan de hand van het door hun ontworpen model te kijken tegen welke obstakels in de procesvorming men oploopt in een beperkt aantal ‘probeer’Steden. De uitkomsten hiervan zullen als input dienen voor de commissie bij haar eindrapport in 2008.