Kookgroepautomaat

Een kookgroepautomaat is een speciale versie van een Installatieautomaat. Een kookgroep automaat is een automatische elektrische zekering die speciaal is ontwikkeld voor elektrische kookplaten die aangesloten worden volgens het zogenaamde "vierdraads (+aarde)" 230V 2L+2N(+A) schema. Voor ander kookplaten zijn er andere types installatieautomaten. Een kookautomaat zit in menig moderne Nederlandse meterkast.

Een kookautomaat is bedoeld voor vier uitgaande geleiders, waarvan twee fasedraden (bruin), en twee neutrale (blauw). Een kook automaat kan op basis van overbelastingsmetingen en kortsluitmetingen in de 2 fase geleiders (bruin), het totaal aantal van 4 geleiders onderbreken. Ook al wordt er maar een probleem in een van de twee (bruine) fasestromen geconstateerd, dan toch worden alle vier de verbindingen onderbroken.

Vrij vaak worden kookplaten verkeerd aangesloten omdat mensen de achtergronden niet begrijpen, en afwijken van de voorschriften zonder zich bewust te zijn van de gevaren. Dit artikel legt ook die achtergrond uit:

Het eerder genoemde type kookplaat dient specifiek ontworpen te worden om te garanderen dat de retour-stroom in de twee neutrale geleiders aan elkaar gelijk blijven. Om die reden mag men ook nooit de twee neutrale geleiders op de kookplaat met elkaar doorverbinden. De stroom verdeling kan dan door kleine verstoringen flink uit balans raken, en een van de (blauwe) neutrale draden kan vrijwel stroomloos worden, en de nader een factor twee overbelast. Een kleine vervuiling in een van de twee retour schakelaars in de kookgroep automaat heeft dat effect al. Een beetje losse aansluitschroef heeft hetzelfde effect. De overbelaste draad kan heet worden, en de automaat zelf net zo. Bij installatie heeft men (nog) niets in de gate, maar na een jaar kan alles "zomaar ineens" in de fik vliegen.

In boven geschetst 230V is bij twee fase stromen van bijvoorbeeld 16Aac, de totale retour stroom 16Aac+16Aac=32Aac, en die is dus netjes als 2x16Aac gelijk verdeeld over beide retour draden. De berekening 16Aac+16Aac=32Aac is geldig omdat de kookgroep altijd twee fasen aangesloten heeft op dezelfde hoofdzekeringstak/fase. Het faseverschil is dus 0 graden.

In een echt drie fasen systeem, met 120 graden fase verschil tussen de fasen, wordt voor kookplaten vaak van het 2L+N aansluiting gebruik gemaakt. Een van de drie fasen wordt dan niet aangesloten en slechts twee van de drie zijn in gebruik. Ook is er maar een enkele retour leiding. Hoewel in dat geval er maar een retour leiding gebruikt worden is de zaak toch een stuk veiliger. Dat komt omdat door het 120 graden faseverschil in de fase draden de retour stromen niet opgeteld moeten worden met de formule 16Aac+16Aac=32Aac. Er moet vector optelling worden gebruikt, en bij 120 graden faseverschil is dan de juiste berekening: 16Aac+16Aac=16Aac! De retour leiding voert dus niet meer stroom dan fase leiding, terwijl er de retour stroom van twee fasen in loopt! Dat is geen magic, maar gewoon het resultaat van correct vector-rekenen.

De drie fase 400V 2L+N aansluiting heeft dus veiligheidsvoordelen boven het gebruik van de 230V 2L+2N oplossing. Een voordeel van 230V 2l+2N is echter dat er geen echt 3 fasen aansluiting nodig is. Met 1 fase, in combinatie met de kookgroep automaat, kan men dan dus toch (bepaalde typen) kookplaten aansluiten! Het moet dan echter wel goed bedraad worden om de stroom in de retour leidingen veilig te houden.

Bij drie 3 fase 400V 2L+N aansluiting wordt geen gebruik gemaakt van een kookgroep automaat. Het kooktoestel wordt dan aangesloten via een echte 3 fase automaat. De drie fase draden moeten dan 120 graden faseverschil voeren.

Kookplaten kunnen vaak ook op een gewone 1 fase installatie automaat van bijvoorbeeld 32A 230V aangesloten worden. Uit veiligheid overwegingen mag men dan geen gebruik maken van de standaard 2.5mm2 draden. Zelfs dubbele draden zijn niet toegestaan. Dat laatste heeft o.a. te weer maken met de stroomverdeling over setjes van twee draden. Er moet dan gebruik gemaakt worden van dikke 6mm2 geleiders, en die zijn niet makkelijk door een buis te trekken! Dat is nog een reden waarom vaak gekozen wordt voor een kookgroep automaat en 2L+2N aansluiting.

Kijk op de kookplaat altijd voor welke van bovenstaande schema's een kookplaat aangesloten mag worden, en hoe. Bij veel kookplaten kan men uit meerdere methodes kiezen. Afwijken van die voorschriften kan dus snel leiden tot ongevaarlijke situaties.

Als u het artikel goed heeft begrepen bent u nu niet meer onbewust-onbekwaam, maar wordt ook niet overmoedig, en haal er een echte installateur bij als u zelf geen bevoegdheid hebt om dit soort werk uit te voeren.