Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Het huis met de schaduw
| Het huis met de schaduw | ||
| Oorspronkelijke titel | The Hired Man | |
| Auteur(s) | Aminatta Forna | |
| Vertaler | Marijke Versluys en Aleid van Eekelen-Benders | |
| Kaftontwerper | Studio Ron van Roon - foto Irene Lamprakou / Trevillion Images | |
| Taal | Nederlands | |
| Oorspronkelijke taal | Engels | |
| Reeks/serie | ||
| Onderwerp | Liefde, natuur, burgeroorlog | |
| Genre | Fictie | |
| Uitgever | Nieuw Amsterdam Uitgevers | |
| Oorspronkelijke uitgever | Bloomsbury Publishing London | |
| Uitgegeven | 2013 | |
| Oorspronkelijk uitgegeven | 2013 | |
| Medium | print en ebook | |
| Pagina's | 272 (ebook) | |
| ISBN-code | 978 90 468 1489 5 Deze digitale editie is gemaakt naar de eerste druk, 2013 met ISBN 978 90 468 1488 8 | |
| NUR-code | 302 | |
Het huis met de schaduw is een roman van de Britse schrijfster Aminatta Forna. Hij werd oorspronkelijk in het Engels uitgegeven in maart 2013, en verscheen in het Nederlands in augustus 2013 bij Nieuw Amsterdam Uitgevers.
Achtergrond
Aminatta Forna geeft nooit expliciete uitleg. Daarom is het voor de lezer, voor hij aan dit boek begint, goed om zich te herinneren dat Kroatië zich tegelijk met Slovenië onafhankelijk verklaarde in 1991. Daarop braken de oorlogen in Joegoslavië uit, en Servische troepen vielen Kroatië binnen ter bescherming van etnische Serviërs. Hun tactiek bestond voornamelijk uit het bombarderen en verwoesten van steden. Ook Zadar, een stad die in dit boek een rol speelt, en het denkbeeldige stadje Gost, vielen ten prooi aan bombardementen. Op verscheidene plaatsen, en uiteraard in Gost, vonden "etnische zuiveringen" plaats, hetgeen leidde tot een grote stroom vluchtelingen.
Verhaal
Het verhaal speelt zich af in het denkbeeldige stadje Gost – gost refereert aan ‘ghost’: een spookstad, waaruit mensen verdwenen zijn - ze zijn gevlucht of vermoord tijdens de oorlog of ze zijn vertrokken na de oorlog - en waar degenen die overblijven vooral zwijgen en rondwaren als levende spoken.
Op een dag is Duro op jacht met zijn twee honden, Kos en Zeka. Tussen de bomen ontdekt hij dat het blauwe huis, dat zolang heeft leeggestaan, opeens bewoond wordt door een vrouw. Het gaat om Laura, haar zoon Matthew en dochter Grace. Duro, die bouwvakker is en leeft van klusjes her en der, biedt zijn diensten aan om het huis op te knappen. Duro is dan ook een bekwame bouwvakker. En hoewel hij woont in een klein plattelandsstadje waar mensen gewoonlijk wantrouwend en gesloten zijn, is hij vriendelijk met buitenlanders. Laura is dan ook opgetogen met de hulp en vriendschap die ze van hem krijgt. In het begin van het boek krijgen we vooral te maken met Laura’s kijk op het huis, het platteland en het stadje. Het is de blik van de buitenlander die enkel het mooie van Kroatië wil zien en de ogen afwendt van het verleden dat alle stadsbewoners nochtans meegemaakt hebben. Laura doet ook geen enkele moeite om hun taal te leren. Ze is verrukt over het mooie huis en de omgeving en heeft al een project om nog meer huizen op te kopen in deze streek, ze te verbouwen en aan toeristen te verkopen met winst.
Door de aanwezigheid van de mooie Laura denkt Duro vaak terug aan zijn jeugdliefde Anka, die ook in het blauwe huis heeft gewoond. In die periode had het stadje de oorlog nog niet meegemaakt. De herinneringen van Duro zijn dus vooral mooie momenten, die goed aansluiten bij het stadje zoals Laura het wil zien. Maar de auteur laat Duro af en toe bedenkingen van een andere soort maken. Daaruit blijkt dat de situatie minstens ongemakkelijk is. Duro wil gewoon geld verdienen door het huis op te knappen, maar tegelijk heeft hij het werk graag aangenomen omwille van het verleden dat zich in het blauwe huis heeft afgespeeld. Geleidelijk aan komen er teveel herinneringen terug bij hem op, en krijgt Duro echt bijbedoelingen bij het oplappen van het huis: hij wil dat de herinneringen aan de oorlog van 1991 voor iedereen in Gost levend blijven.
In Gost willen de mensen hun leven opnieuw opbouwen nu de oorlog voorbij is. De meesten willen hun ogen sluiten voor de gruwelijkheden die gebeurd zijn en die de medebewoners van de stad op hun geweten hebben. Maar een kleiner deel van de inwoners, waaronder Duro, wil dat het verleden nooit vergeten wordt. Dat ziet Duro als zijn taak. Iemand moet ervoor zorgen dat het gruwelijke verleden blijft leven in de gedachten van de bewoners.
Thema’s
- Natuur: men kan gewoon de schoonheid van de natuur zien, of men kan kijken naar wat zich heeft afgespeeld op die plaatsen, kijken naar het verleden van die plaatsen. Een onwetende toerist kijkt misschien totaal anders naar een landschap dan een getraumatiseerde stadsbewoner. Maar een bewoner als Duro kan ondanks alle gruwelen die zich voltrokken hebben in Gost, ook de schoonheid van het landschap nog zien.
- Liefde. De band die Duro met zijn vroegere vriendin Anka had – en met haar latere echtgenoot – was heel innig. Het was onbetwistbaar liefde. Laura en Anka lijken fysiek en qua karakter op elkaar. Ook wat Duro voor Laura voelt, is liefde. Toch probeert hij nooit een hand naar haar uit te steken. Het is ‘een kuise liefde’ zoals hij het zelf noemt.
- Voor de oorlog:
- Toen was alles zo eenvoudig. Je was zeker dat je vrienden echte vrienden waren, en vijanden waren niet echt slechte mensen. Het leven was onbekommerd, de ware natuur van de mens leek onbezoedeld.
- Oorlog:
- Aminatta Forna trekt geen partij voor Kroaten of Serviërs. Voor haar telt de sfeer van de mensen die onmenselijk handelen, de sfeer tijdens een oorlog (omkoopbaarheid, corruptie, wantrouwen, maar ook mensen die andere mensen helpen).
- Waarom geven mensen elkaar aan, verklikken ze elkaar, vertellen ze leugens over elkaar? Domweg omwille van jaloersheid, of omdat ze iemand niet kunnen verdragen, uit machtswellust, of omdat ze erop uit zijn de bezittingen van de ander te jatten als hij eenmaal weg is… heel kleinmenselijke oorzaken leiden tot gruwelijke gevolgen.
- Nog erger wordt het wanneer Duro vertelt over een massagraf dat hij ontdekt heeft en het moment dat hij beseft wat er gebeurt met de mensen die opgehaald en opgesloten worden.
- Na de oorlog:
- Sommige dingen die zich tijdens de oorlog hebben afgespeeld zijn duidelijk aan het einde, zoals de enige goede vriend van vroeger die een omkoopbare verrader blijkt te zijn.
- Maar andere zaken blijven minder duidelijk. Wat heeft die ene figuur nou precies gedaan? De dorpelingen weten zeker dat het erg was, maar weten niet precies wat het was. Er zijn alleen vermoedens. Maar vermoedens zijn geen zekerheden, en daardoor installeert zich een algemeen wantrouwen.
- Omgaan met trauma’s na een oorlog: vergeten en de andere richting uit kijken, versus blijven proberen om emoties los te krijgen, zaken bespreekbaar te maken, en minstens de wandaden niet te vergeten.
- Het latente gevaar van mensen die in deze omstandigheden met elkaar verder leven. Het verhaal toont aan waarom in sommige gemeenschappen de kans op geweld erg hoog ligt: deze mensen leven met een woede en een wantrouwen die generaties lang opgekropt wordt maar die steeds makkelijk kan heropflakkeren in nieuw geweld.
Stijl
Het centrale onderwerp, oorlogsmisdaden en verder leven met oorlogstrauma’s na een oorlog, is het achterliggende thema van het boek. Maar het thema blijft op de achtergrond. In de vertelling ligt de nadruk op de natuurbeschrijvingen en op de liefde van Duro voor Anka en Laura, en zijn zorgzaamheid voor de kinderen van Laura, de spontane, creatieve Grace en de puberende Matthew.
De schrijfster heeft een grote kennis van bloemen en planten, het stadje Gost ligt midden in de bossen. De natuurbeschrijvingen blijven in de hele roman overvloedig aanwezig. Heuvels, bergen, rivieren en kreken worden steeds gedetailleerd beschreven. Het feit dat het ritme van de roman traag verloopt, verhoogt het effect van een ware onderdompeling in het landschap nog.
De hoofdpersoon, Duro, verelt in de ik-figuur. Hij is een rustige, verstandige man. Hij beschrijft zijn handelingen aan een gelijkmatig ritme. Wanneer hij het niet heeft over de natuur waar hij door wandelt of jaagt, vertelt hij terloops wat andere mensen doen, of wat hem opvalt. Een observatie hier, een beschrijving van een handeling daar, een bedenking, een vraag die hij zich stelt, het zijn de sleutels tot het verhaal dat zich bijna op de achtergrond afspeelt van het mooie hedendaagse decor. Duro’s leven schijnt zich rustig verder te zetten, maar onder die rust huizen een grote onrust en gevoeligheid.
Eervolle vermeldingen
Het huis met de schaduw (maart 2013) is Aminatta Forma’s derde roman. Hij werd zeer goed ontvangen in het Verenigd Koninkrijk.
In de USA heeft het literaire magazine The Millions het boek vermeld bij boeken waar het meest naar uitgekeken werd in de tweede helft van 2013 en The Boston Globe schreef dat het geleden was sinds Remains of the Day dat een auteur zo bekwaam meerdere lagen blootlegt die vaak onzichtbaar blijven voor iedereen, behalve voor wie het meemaakt, de mensen die doen wat ze moeten doen om te overleven.
Verder loofden literatuurcritici Forna’s voorafgaande opzoekingswerk, en haar ongeëvenaarde vermogen om sfeer, decor en sterke emoties in te zetten om "de gruwelen van deze tijden, die ons zullen volgen tot aan het graf" uit te leggen. Ook prezen de critici dat Forna aantoont hoe we gebeurtenissen observeren, eraan deelnemen aan en er een rol in spelen.
Internationaal werd geprezen hoe Forna op betoverende wijze, met een niet aflatende precisie karakters en een sfeer kan neerzetten. In het bijzonder beschrijft India's The Sunday Guardian het boek als "Een aangrijpend verhaal, dat niet zozeer gaat over vergevensgezindheid, maar wel over een pijnlijke, moeizame inschikkelijkheid". Hoe men moet leren leven met vijanden, met de mensen die ons de meest pijnlijke wonden toegediend hebben, hoe we samenleven en naast elkaar moeten werken omdat de huidige maatschappij er de voorkeur aan geeft de zonden die in het verleden begaan werden, te vergeten.
Lindsey Hilsum, redactrice buitenland voor Channel 4 News, die uitgebreide verslaggeving heeft gedaan over het conflict in de Balkan, nomineerde Het huis met de schaduw tot haar keuze voor de Alternative Booker. Ze staafde haar keuze als volgt: "Let maar niet op de Booker: het boek dat dit jaar het meest een prijs verdient, is "Het huis met de schaduw", geschreven door Aminatta Forna. Het verhaal speelt zich af in Kroatië en onderzoekt de thema’s van conflict, het blijvende impact van oorlog, en hoe woede nooit echt verdwijnt.”
Over het decor Kroatië voor het vehaal van Het huis met de schaduw, het Kroatië van de etnische zuivering die volgde na de splitsing van het vroegere Joegoslavië, zei Forna: ‘Er bestaat een gezegde: "Schrijf over wat je weet." Daar kan iets aan toegevoegd worden: "Schrijf over wat je wil begrijpen." Dat was het geval met dit nieuwe boek.
Tegen het einde van 2013 stond Het huis met de schaduw op meerdere lijsten van "Boek van het jaar". De meest gekende van die lijsten zijn waarschijnlijk The Boston Globe en The Independent.[1]
| Bronnen, noten en/of referenties
|