Aalsmeer

Aalsmeer

Gemeente in Nederland
Locatie van de gemeente Aalsmeer
Situering
Provincie	Noord-Holland
Algemeen
Oppervlakte	32,24 km²
- land	20,58 km²
- water	11,66 km²
Inwoners (1 april 2011)	30.199? (1467 inw/km²)
Hoofdplaats	Aalsmeer
Belangrijke verkeersaders	N201 N231
Politiek
Burgemeester (lijst)	Theo van Eijk (CDA)
Economie
Gemiddeld inkomen (2006)	€ 14.700 per inw.
Gem. WOZ-waarde (2008)	€ 301.000
WW-uitkeringen (2007)	12 per 1000 inw.
Autobezit (2007)	499 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s)	1430-1433
Netnummer(s)	0297
CBS-code	0358
CBS-wijkindeling	zie wijken en buurten
Website	www.aalsmeer.nl
Portaal    Nederland

Aalsmeer is een plaats en gemeente in de Nederlandse provincie Noord-Holland. De gemeente telt 30.199 inwoners (1 april 2011, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 34,40 km² (waarvan 11,71 km² water). De gemeente Aalsmeer omvat het dorp Aalsmeer dat aan de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder ligt, en de gehuchten/dorpen Calslagen, Kudelstaart, Oosteinde en Vrouwentroost. De gemeente maakt deel uit van de plusregio Stadsregio Amsterdam. Een inwoner van Aalsmeer wordt een Aalsmeerder genoemd.

De naam

De naam Aalsmeer is waarschijnlijk afgeleid van Alsmar, dat 'palingmeer' betekent. Maar ook Aelsmer dat 'allesmeer' zou betekenen en els-er dat ‘drassig land met elzen’ betekent, behoren tot de mogelijkheden. De meeste Aalsmeerders gaan uit van 'palingmeer'. Ook nu nog wordt in Aalsmeer (in de Westeinderplassen) op paling gevist (peuren); de vangst is wel minder dan enkele decennia terug.

In 1816 werd het wapen van Aalsmeer vastgesteld. Het is de afbeelding van een (Hollandse) leeuw met een paling in zijn voorpoten. Soms werd/wordt bij het wapen ook de spreuk: Retine quod habes (behoudt wat u heeft) gevoerd. De naam van de korenmolen De Leeuw (1863) in Aalsmeer is vermoedelijk van de leeuw in het wapen afgeleid.

Geschiedenis

Aalsmeer wordt voor het eerst genoemd in 1133 als 'Alsmar'. Deze naam komt voor in een oorkonde waarbij land geschonken wordt aan de abdij van Rijnsburg, een adellijk nonnenklooster. In een akte van Diederik VII van Kleef wordt deze schenking in 1199 nog eens bevestigd. Het gebied Alsmar was toen een wildernis van lage elzen- en wilgenbossen. In de omgeving werd veel turf gestoken, waardoor er grote meren en plassen ontstonden. Aalsmeer was in die tijd georiënteerd op Haarlem, het behoorde tot Kennemerland. De grens met Amstelland werd gevormd door de Legmeerdijk (thans grens met Amstelveen).

Vervening

De bewoners van Aalsmeer zagen de hele omgeving verdwijnen door de vervening, het afgraven en wegbaggeren van veengrond om turf te winnen. Zo ontstonden de Oosteinderpoel, Schinkelpoel, Stommeer, Hornmeer, Legmeer en de Westeinderplassen. Ook de Haarlemmermeer werd mede als gevolg van vervening steeds groter.

Er bleef weinig landbouwgrond over, zodat veel inwoners in de 15e eeuw op visserij overschakelden. Het beetje grond dat over was, werd steeds intensiever bewerkt. De schaarse grond werd vooral gebruikt voor boomteelt. De tuinders konden ook goed verdienen aan het vormknippen van bomen en struiken op de buitens van rijke kooplui. Deze tijd was ook het begin van de aardbeienteelt.

Drooglegging

Het grondgebrek dat door vervening was ontstaan werd bestreden door de veenplassen droog te pompen. Hiermee werd in de 17e eeuw begonnen. Eerst werd de Stommeer drooggemaakt (1650) en daarna de Hornmeer (1674). Straatnamen herinneren ook vandaag de dag nog naar deze meren; zo kent Aalsmeer de Stommeerweg en Stommeerkade. De Hornmeer is een wijk in Aalsmeer.

Twee van de windmolens waarmee de plassen werden drooggemalen bestaan nog steeds. Dit zijn de Stommeermolen (1742) en De Zwarte Ruiter (1778) bij de Schinkelpolder.

Van vis naar aardbei

In 1852 werd de aan Aalsmeer grenzende Haarlemmermeer drooggemaakt. Daarna volgden de droogleggingen van de Schinkelpoel, de Oosteinderpoel en de Legmeer. De visserij werd minder (alleen nog mogelijk op de Westeinder) en het vervenen hield op, de inwoners gingen meer bomen, planten en fruit verbouwen. Tussen 1850 en 1885 beleefde de aardbeienteelt zijn hoogtepunt. De aardbei werd het symbool voor de vlag van Aalsmeer: rood, groen, zwart (vrucht, blad, aarde). Aalsmeer kent ook een 'Aardbeienbrug', te vinden aan de Uiterweg.

Ontstaan van de bloemenveiling

De kwekers verkochten de aardbeien aan tussenhandelaren, die met een aardbeienschip naar Amsterdam voeren om de waar aan de man te brengen. In deze tijd ontstond het veilingwezen in Nederland, waarbij Aalsmeer een heel grote rol ging spelen. De bloementeelt begon rond 1880 met het kweken van rozen (toen al in kassen). De veengrond bleek heel goed te zijn voor de bloementeelt. De bloemen werden eerst nog met schuiten naar de markt in de stad gebracht, maar al snel werd de handel naar Aalsmeer verlegd. De veilingen begonnen in het café Welkom en café de Drie Kolommen, in het centrum van het dorp. In 1912 werden er twee echte veilingen gesticht: de Centrale Aalsmeerse Veiling aan de Van Cleeffkade in het centrum en Bloemenlust aan de Oosteinderweg in Aalsmeer-Oost. In 1968 zijn beide veilingen samengegaan; de nieuwe combinatie heette Verenigde Bloemenveilingen Aalsmeer (VBA). In 1972 werd een nieuw pand betrokken aan de Legmeerdijk in Aalsmeer-Zuid.

Vanuit de nieuwe veiling was het maar een klein stukje rijden naar het vliegveld. Het nieuwe Schiphol was juist in gebruik genomen. Hierdoor kregen de Hollandse tuinders rechtstreeks toegang tot de Amerikaanse en Japanse markt. In 1999 is de veiling uitgebreid. Met een vloeroppervlak van 999.000 m² is het veilinggebouw volgens het Guinness Book of Records het grootste handelsgebouw ter wereld. De veiling is te bezoeken door het publiek van 7.00 uur tot 11.00 uur.

In 2008 is de VBA gefuserd met FloraHolland. De combinatie gaat verder onder de naam FloraHolland, met het tulp-logo van de VBA.

Tweede Wereldoorlog

In de Tweede Wereldoorlog verwierf Aalsmeer een reputatie als nazi-bolwerk. Dat was vooral te wijten aan de fanatieke NSB-burgemeester Kolb en een handjevol fascisten. Door de ligging bij Schiphol, de Westeinderplas en Amsterdam was het dorp een belangrijk strategisch punt. Het was bovendien een rijk dorp, door de teelt van bloemen en planten, de visserij en de veilingen. Vaste gast in het dorp was de opperbevelhebber van de Wehrmacht in Nederland, Friedrich Christiansen, die er boten liet bouwen.

Vanaf 1942 zette een aantal kleine verzetsgroepen zich in voor de vele uit Amsterdam gevluchte Joden die in Aalsmeer onderdoken. Het toenmalige hoofd burgerzaken Cor Braber was een groot vervalser van persoonsbewijzen. Na de oorlog vonden er meer dan honderd rechtszaken plaats tegen NSB’ers uit Aalsmeer. Journalist Theodore van Houten schreef een standaardwerk over die periode: Een vrij ernstig geval. Eerder verscheen al het boek Onbekende Strijders van Constantijn Hoffscholte, over het verzet in Aalsmeer tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Aalsmeer heeft twee oorlogsmonumenten: De propeller is van een bommenwerper die op 17 december 1942 een noodlanding maakte op de Westeinderplas, en is sinds 1987 te vinden aan de Schweitzerstraat in Kudelstaart. Op een gedenksteen bij het gemeentehuis staan de namen van inwoners van Aalsmeer die tijdens de oorlog omkwamen.

Na de Tweede Wereldoorlog

In 1950 telde het dorp Aalsmeer 12.500 inwoners. Lang daarvoor was de tuinbouw al van groot belang. Er waren bloementelers, boomkwekers en er was veel glastuinbouw. Sindsdien is de gemeente uitgebreid met verscheidene nieuwbouwwijken. In de economie bleef het zwaartepunt liggen op de bloementeelt, na de oliecrisis van 1973 (in het bijzonder sinds circa 2000) op de handel via de VBA (tegenwoordig FloraHolland). Sinds jaren komt de teelt niet meer uitsluitend uit Aalsmeer en omgeving, maar worden producten uit onder andere Kenia en Israël ingevlogen en in Aalsmeer geveild.

Economie

Bloementeelt

Aalsmeer is wereldbekend door de bloementeelt en vooral de bloemenveiling. De handel is geconcentreerd in de veiling aan de Legmeerdijk. De veiling - de grootste bloemenveiling ter wereld - is de belangrijkste toeristische trekpleister van Aalsmeer. Ook zijn er diverse bloemenexportbedrijven. Er zijn nog kwekers die zich op de bovenlanden van Aalsmeer (eilandjes in de Westeinderplassen) bezighouden met de teelt van seringen en snijbloemen.

Toerisme en recreatie

Aalsmeer grenst aan de Westeinderplassen (een derde van het Aalsmeerse gebied is water). Op de Westeinder is veel watersport en de gemeente telt vele jachthavens. Los van de watersport, vormen de plassen een waardevol natuurgebied, met opvallende rietzudden en moerasbomen. In de Westeinderplassen zijn veel eilanden en eilandjes te vinden, waar plaats is voor recreatie en tuinbouw (planten, bloemen en vruchten). Veel eilanden zijn privébezit. De Westeinderplassen zijn te bezoeken met een rondvaart die vertrekt vanaf het Praamplein in het centrum van het dorp.

Aan de rand van de Westeinder staat de opvallende watertoren van Aalsmeer. Deze met Art Deco ornamenten gedecoreerde toren is een Rijksmonument.

's Zomers kan men de Historische Tuin Aalsmeer bezichtigen die een beeld geeft van de tuinbouw sinds de 17e eeuw: fruitteelt, boomkwekerij, aardbeienteelt, vormcultuur, seringen, buitenbloemen, perkgoed, snijbloemen en potcultuur.

Industrie en diensten

Naast de bloementeelt en recreatie is er enige industrie. Er staat een fabriek van verpakkingsmaterialen en op verschillende jachtwerven worden luxe plezierjachten gebouwd.

Aalsmeer is ook bekend van diverse grote televisieshows die Joop van den Ende uit de televisiestudio's liet uitzenden. Endemol was vanaf de jaren negentig tot september 2010 gevestigd in de oude Centrale Aalsmeerse Veiling. Een deel van het gebouw werd gebruikt als eventcentre met de naam ShowBizzCity. In 2010 is Endemol verhuisd naar Amsterdam-Zuidoost. In 2011 is de vliegtuig-onderhoudsopleiding van Fokker in een van de hallen gevestigd. De rest wordt tegenwoordig gebruikt als uitgaansgelegenheid.

In het oude veilinggebouw Bloemenlust aan de Oosteinderweg is vandaag de dag sport- en evenementencentrum The Beach te vinden. In het achterste deel zitten de magazijnen van een paar bedrijven.

Cultuur

Monumenten

Het gemeentehuis, rond 1960 ontworpen door architect J.F. Berghoef, staat aan de Van Cleeffkade in het centrum van Aalsmeer. Op het plein voor het gemeentehuis staat - op een tien meter hoge sokkel - een standbeeld van de godin Flora, godin van de lente en de bloemen. Bij de plaatsing in 1962 zorgde het beeld voor nogal wat ophef omdat het 'te naakt' zou zijn.

Aalsmeer telt zestig monumenten, waaronder 29 rijksmonumenten. Daaronder zijn het Oude Raadhuis aan de Dorpsstraat 9 en de watertoren. Een achttal monumenten is gelegen aan de Uiterweg. Voor een overzicht van monumenten zie:

• Lijst van rijksmonumenten in Aalsmeer (gemeente)
• Lijst van oorlogsmonumenten in Aalsmeer

Kunst in de openbare ruimte

In de gemeente zijn diverse beelden, sculpturen en objecten geplaatst in de openbare ruimte, zie:

• Lijst van beelden in Aalsmeer

Evenementen

Zestig jaar lang vond elke eerste zaterdag van september het bloemencorso plaats. De eerste keer was in 1948, ter gelegenheid van de inhuldiging van Koningin Juliana, de laatste keer op 1 september 2007. Omdat de belangrijkste sponsor, de bloemenveiling, zijn bijdrage stopte besloot men deze traditie te beëindigen. Na vier jaar afwezigheid hield de nieuwe Stichting Aalsmeers Bloemencorso in september 2011 en 2012 weer een (kleinschaliger) bloemencorso.

Op elke tweede zaterdag in september vindt de Aalsmeerse Pramenrace plaats. In juni is er jaarlijks een bandjesavond in het dorpscentrum.

Dialect

Vanouds heeft Aalsmeer een eigen dialect, dat veel sterker van de standaardtaal afwijkt dan de omringende dialecten. Het Aalsmeerse dialect werd 'het Buurts' of 'het Uiterwegs' genoemd. Het is een typisch Hollands relictdialect, dat de aandacht trekt doordat het veel gemeen heeft met het West-Fries. De Fryske Akademy onderzoekt het Aalsmeers dialect.

Topografie

Bestand:2012-Top10AHNBAG-Gem-Aalsmeer.jpg

Topografisch kaartbeeld van de gemeente Aalsmeer, 2011.

Aangrenzende gemeenten

Aangrenzende gemeenten
Haarlemmermeer
		Amstelveen
Kaag en Braassem		Uithoorn

Wijkindeling

De gemeente wordt ingedeeld in de volgende wijken en buurten in Aalsmeer:

• Centrum
• Zuid I, Zuid II en Zuid III
• Hornmeer
• Uiterweg
• Zuidwestboezem
• Zuidwestpolder
• Kompolder
• Oranjewijk
• Noordoostboezem
• Noordoostpolder
• Schinkelpolder
• Bij de Poel
• Nieuw Oosteinde
• Kudelstaart Kom
• Omgeving Kudelstaart
• Calslagen

Politiek

Burgemeester

Waarnemend burgemeester van Aalsmeer is de CDA-er Theo van Eijk. Hij was was van 2007 tot 2011 burgemeester van Medemblik, van januari tot juni 2011 waarnemend burgemeester van Medemblik en van januari 2012 tot 1 september 2012 waarnemend burgemeester van Hollands Kroon. Hij volgde op 21 september 2012 de VVD-er Pieter Litjens op, die is benoemd tot lid van de Tweede Kamer. Diens voorganger was zijn partijgenoot Joost Hoffscholte die in 2007 de pensioengerechtigde leeftijd bereikte.

Gemeenteraad

Samenstelling van de Aalsmeerse gemeenteraad sinds 2006

Gemeenteraadszetels
Partij	2006	2010
CDA	6	6
PACT Aalsmeer	5	4
VVD	4	5
A.B. Aalsmeerse Belangen	4	6
Totaal	19	21
Opkomst	55,3%	50,5%

Bekende Aalsmeerders

Geboren in Aalsmeer

• Anton Roosjen (1894-1978), politicus, lid Tweede Kamer (1937-1963)
• Jacques van Tol (1897-1969), tekstschrijver
• J.F. Berghoef (1903-1994), architect
• IJke Buisma (1907-1994), atlete
• Jan Willem de Pous (1920-1996), politicus, lid Raad van State (1958-1959), minister van Economische Zaken (1959-1963)
• Jan Bol (1924), zeiler
• Joop Borgman (1928-1999), politicus, lid Eerste Kamer (1987-1991)
• Jan Jongkind (1932), zeiler
• Piet Bon (1946), roeier
• Fred Borgman (1946-1996), politicus, lid Tweede Kamer (1978-1990), burgemeester van Nijkerk (1990-1994)
• Theodore van Houten (1952), schrijver, journalist
• Peter R. de Vries (1956), misdaadverslaggever
• Danielle Bubberman (1993), gymnast (Kudelstaart)

Wonend in Aalsmeer

• Simon Bon (1904-1987), roeier
• Ria Beckers (1938-2006), politica, lid Tweede Kamer (1977-1993)
• Joost Hoffscholte (1942), politicus, burgemeester van Dalen (1978-1985), burgemeester van Aalsmeer (1985-2007)
• Marianne van Wijnkoop (1945), jurylid televisieprogramma X-Factor (Kudelstaart)
• André van Duin (1947), revueartiest, komiek, zanger, acteur (parttime)
• Bonnie St. Claire (1949), Nederlands zangeres
• Frans Mulder (1952), acteur
• Jan Leliveld (1956), zanger
• Gerard Joling (1960), zanger, presentator
• Stefanie van Vliet (1967), politica, lid Tweede Kamer (1994-2002)
• Pieter Litjens (1968), politicus, burgemeester van Aalsmeer (sinds 2007) (Kudelstaart)
• Laidback Luke (1976), DJ en producer
• Bob de Jong (1976), schaatser (Kudelstaart)

Externe links

• Website van de gemeente
• Bloemenveiling
• Website van de lokale radio-omroep
• Muziekaalsmeer
• Kaart Aalsmeer
• Boerma.Instituut-Aalsmeer

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties

	Gemeenten in de provincie Noord-Holland

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Aalsmeer op Wikimedia Commons.

52° 15' NB 4° 45' OL