Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Hart en vaatstelsel
Het bloedvatenstelsel oftewel de bloedsomloop bij de mens is het gesloten systeem van vaten waardoor bloed stroomt. Er zijn 2 bloedsomlopen, de kleine en de grote. De vaten verbinden het hart en de organen en zorgen voor de aanvoer van zuurstof en voedingsstoffen en voor de afvoer van afvalstoffen zoals koolstofdioxide. Ook zorgt de bloedsomloop voor circulatie van hormonen en afweerstoffen en warmte.
Opbouw bloedsomloop
Bij de mens (na de geboorte) wordt het bloed mechanisch voortgestuwd vanuit het hart met een normale maximale druk van 120 mm Hg. Het bloed stroomt daardoor met hoge snelheid vanuit de linkerhartkamer via de aorta door de slagaders tot in de organen (de grote bloedsomloop).
De slagaders (arteriën) zijn stevige buizen die vooral instaan voor het snelle transport van het bloed.
Ter hoogte van de organen monden ze uit in arteriolen (letterlijk vertaald: kleine slagadertjes) die kunnen samentrekken. Hun functie bestaat erin het debiet te regelen. Door samen te trekken, verkleinen ze hun lumen (vaatholte) zodat er minder bloed naar het orgaan vloeit. Door te ontspannen, vergroten ze hun diameter, zodat er meer bloed naar het orgaan kan stromen.
De arteriolen monden op hun beurt uit in de haarvaten (capillairen). Dit zijn heel dunne bloedvaatjes waar het bloed slechts erg traag doorheen kan stromen. Hierdoor kan er uitwisseling plaatsvinden van zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen met de weefsels waar deze capillairen doorheen lopen.
De haarvaten gaan over in de venulen (letterlijk: kleine adertjes). Dit zijn kleine vaten met een slappe wand waarin het bloed zeer traag stroomt. Het bloed is zuurstofarm (donkerrood) als het in de venulen terechtkomt, waardoor de weefsels hier makkelijker hun CO2 kunnen afgeven.
Uit de venulen komt het bloed in de aders (venen) terecht die vooral tot doel hebben als opslagplaats te dienen voor het bloed. Door hun slappe wand kunnen ze erg breed uitzetten en een groot volume bloed bevatten. Hier bevindt zich het grootste deel van het bloed. Wanneer er elders in het lichaam meer bloedtoevoer gevraagd wordt, zal er minder bloed aanwezig zijn in deze capaciteitsvaten.
De aders monden uit in de holle ader (vena cava) die uit een bovenste (vena cava superior) en uit een onderste (vena cava inferior) gedeelte bestaat. Deze holle ader staat in verbinding met de rechter hartboezem (rechter atrium).
Vanuit de rechter boezem wordt het bloed via de tricuspidalisklep in de rechter kamer (rechter ventrikel) gepompt.
Het zuurstofarm bloed wordt vervolgens door de pulmonale klep heen via de longslagaders (arteria pulmonalis) naar de longen (de kleine bloedsomloop) gepompt met een normale maximum bloeddruk van 65 mm Hg.
De longen vervullen de belangrijke taak zuurstof en koolstofdioxide uit te wisselen aan de bloedbaan (via arteriolen, capillairen en venulen).
Via de longader (vena pulmonalis) stroomt het nu zuurstofrijk bloed (helderrood) naar de linker hartboezem.
Vanuit de linker hartboezem (linker atrium) stroomt het bloed door de mitralis- of bicuspidalisklep in de linker kamer. De boezem zal op het einde van de diastole samentrekken om zoveel mogelijk bloed in de linkerkamer te kunnen stuwen.
De linkerkamer (linker ventrikel) is het krachtigste deel van het hart en zal voldoende kracht ontwikkelen om het hier verzamelde bloed via de aortaklep door het lichaam te stuwen.
Pompwerking van het hart
Het hart zorgt voor de drijfkracht achter de bloedstroming. Het heeft een pompwerking binnen de bloedsomloop. Als het hart niet meer pompt, stopt ook de bloedcirculatie; er is sprake van circulatoire collaps waardoor reanimatie noodzakelijk wordt.
Ziekten en problemen van de bloedsomloop
- atheromatose
- trombose
- embolie
- bloedingen (blauwe plek, petichiën, ... )
- ziekte van Raynaud
- hartfalen
- spataders
- flebitis
- aneurysma
Zie ook
| Bloedsomloop |
|---|
|
Hart · Bloedvaten · Bloed |
| Menselijke orgaansystemen |
|---|