Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Hubertus Elffers
Hubertus Elffers (Haarlem, 8 maart 1858 – Kaapstad, 1 juli 1931) was een Nederlandse onderwijzer die zich in de negentiende eeuw in Zuid-Afrika vestigde. Hij raakte bekend als auteur van schoolboeken over taal. Hij schreef ook gedichten en toneelstukken.
Leven
Hubertus Elffers werd geboren als zoon van de koopman Pieter Elffers en Geertruida Elisabeth van der Hulst. Zijn eerste opleiding kreeg hij aan de doopsgezinde gemeenteschool van Haarlem. Hij ging tegelijkertijd ook naar de avondschool, waar hij op zijn zevende jaar begon met Frans en op zijn tiende met Duits. Op jonge leeftijd was hij vaak ziek en moest maandenlang thuisblijven. Hij bracht dan de tijd door met muziek, lezen en tekenen, en vooral met het leren van gedichten. Zo werd zijn kunstzin al op jonge leeftijd gestimuleerd. Hij kreeg twee jaar privéles en ging vanaf zijn twaalfde naar een vakschool. Van zijn zestiende tot zijn achttiende jaar studeerde hij aan de Christelijke Normaalschool in Nijmegen. Aanvankelijk was het zijn bedoeling om als zendeling opgeleid te worden en naar Nederlands-Indië te vertrekken, maar later besloot hij zich aan het onderwijs te wijden. Hij gaf enkele maanden les in Haarlem en ontmoette dan in Utrecht de Zuid-Afrikaanse predikant Andrew Murray. Dat bracht hem tot het besluit om naar Wellington in de Kaap te gaan om daar Nederlandse taalles te geven. Op 13 april 1878 begon hij als onderwijzer aan de Normaalschool in Kaapstad. Hij gaf ook les aan het Good Hope Seminary, een school die in 1873 werd begonnen door de Nederduits Gereformeerde Kerk. Hij werd al gauw benoemd tot waarnemend hoogleraar Nederlands aan het South African College (voorheen het Atheneum en later de Universiteit van Kaapstad).
Vanaf 1880 onderwees hij aan het Gymnasium in Stellenbosch. Hij begon met het schrijven van schoolboeken. Door in de plaats van voorbeelden te nemen uit het verre Europa, koos hij voorbeelden uit de plaatselijke omgeving en cultuur, waardoor hij erin slaagde de kloof tussen het Nederlands en de gesproken taal van het volk te overbruggen. In Stellenbosch bekroop hem zeer het verlangen om zendingswerk te gaan verrichten. Hij meldde zich voor het toelatingsexamen en vroeg vrijstelling van de vereiste om ook examen af te leggen over de Nederlandse taal- en letterkunde. Een meerderheid van de synodale commissie onder leiding van Andrew Murray was er tegen dat hij zou worden vrijgesteld van het Nederlandse taalexamen. Aangezien Elffers als mennoniet in Kaapstad was aangekomen en pas na aankomst gedoopt werd, was men ook niet bereid om hem tot gereformeerd predikant te benoemen.
In 1880 trouwde hij in Stellenbosch met juffrouw Theresa Jeanne van Pelt, oorspronkelijk afkomstig uit Sint-Joost-ten-Noode (Brussel, België). Zij hadden vijf kinderen: een zoon en vier dochters.
Werken
Hij is vooral bekend als auteur van taalboeken, speciaal voor de school. Al in 1884 schreef hij in Stellenbosch zijn Praktical Dutch Grammar and Analysis, de voorloper van een hele reeks school- en studieboeken van zijn hand, waaronder Leesboek voor Zuid-Afrika (in zes delen), An Elementary Grammar of the Dutch Language: For the use of lower classes in schools en Praktische Hollandsche Spraakkunst. Voor Engelssprekende volwassenen schreef hij de Englishman’s guide to the speedy and easy acquisition of Cape Dutch, for the use of travellers, settlers and military men (1900) en The Commercial Dutch Grammar. Hij schreef ook The South African Letter-writer (Nederlandse versie: De Zuid-Afrikaans briefsteller) waarin de geijkte briefvorm wordt uitgelegd, Nieuwe Hollandse Spraakkunst voor die volksscholen van Zuid-Afrika en The Standard Dutch Grammar for South Africa. Met de introductie van de vereenvoudigde Nederlandse spelling in 1905 paste hij het grootste deel van zijn eerdere werk aan. Samen met dr. Willem Jacobus Viljoen stelde hij een woordenboek Nederlands-Engels in vereenvoudigde spelling samen, dat in 1908 verscheen onder de titel Beknopt Nederlands woordenboek voor Zuid-Afrika. Nadat hij onder de indruk is gekomen van de levensvatbaarheid van het Afrikaans, publiceert hij vanaf 1921 samen met F. Handel Thompson de serie Ons nasie, Afrikaanse leesboekies. Waarschijnlijk waren deze publicaties eerder een gevolg van commerciële overwegingen dan een indicatie van zijn bekering tot het Afrikaans in plaats van het Nederlands.