Stichting Tuinbouwschooltuin Frederiksoord

Gezicht op de Franse Tuin. ± 1910

De tuinen van de voormalige Adriaan van Swieten Tuinbouwschool vallen nu onder de Stichting Tuinbouwschooltuin Frederiksoord. Het doel van de stichting is om dit unieke gebied nieuw leven in te blazen door middel van duurzaam herstel en onderhoud en het 7 hectare grote gebied weer open te stellen voor publiek.

Geschiedenis

De oudste Tuinbouwschool van Nederland werd opgericht in 1884 door de Maatschappij van Weldadigheid en mogelijk gemaakt door de donaties van Majoor van Swieten. De school kreeg de naam Gerard Adriaan van Swieten Tuinbouwschool, ter nagedachtenis aan de zoon de majoor die op 21-jarige leeftijd overleed. Praktijkonderwijs stond op de school centraal en het doel was in eerste instantie om de zonen van de koloniën van de Maatschappij van Weldadigheid een gedegen vakopleiding te geven.

Maar al gauw stroomden ook leerlingen uit het hele land toe om de opleiding te volgen. De school werd een zeer gerenommeerde instelling, ook internationaal gezien. Duizenden leerlingen, door de omgeving ook wel tuinhazen genoemd, werden hier gedurende 120 jaar opgeleid tot fruittelers, hoveniers, bloemisten en tuinarchitecten. Totdat de school zijn deuren sloot in 2005 bij een fusie en het onderwijs verplaatst werd naar Meppel.

De hele streek werd betrokken bij de tuin, niet alleen omdat de leerlingen in de kost gingen in het dorp, maar er werd in 1890 ook een Floralia-vereniging opgericht. Stekjes, zaden en planten werden kosteloos uitgedeeld aan de bewoners om te worden opgekweekt voor de tentoonstelling die jaarlijks gehouden werd in de schooltuin. Het latere bloemencorso Frederiksoord is hieruit voortgevloeid.

Stichting Tuinbouwschooltuin Frederiksoord

De tuinen raakten ernstig in verval sinds de sluiting. Maar in 2020 staken een militair, een klokkenmaker en een zorgondernemer de hoofden bij elkaar om dit unieke gebied een nieuwe kans te bieden. Martin Wemes, Bob Veldman en Ruud Slot richtten in februari 2020 'Stichting Tuinbouwschooltuin Frederiksoord' op.

Zij werken met veel enthousiasme aan een nieuwe toekomst voor dit gebied van zeven hectare groot en ze hebben de hulp ingeschakeld van onder andere een Groenteam dat bestaat uit oud-docenten van de school.

Sortimentstuin

Deze oudste Tuinbouwschooltuin van Nederland is een zogenoemde sortimentstuin; oftewel een tuin met veel soorten. Er zijn hier meer dan 400 verschillende boom- en heestersoorten te vinden. In een sortimenstuin ligt de focus niet zozeer op bijvoorbeeld perken en/of seizoenen, maar het nadruk ligt op het educatieve aspect. Het doel is om veel soortenkennis op te doen. Het gebied is daarom logisch en duidelijk in verschillende secties opgedeeld. Men hield hierbij de strakke lijnen aan die ook een kenmerk zijn van de wegen en aanleg in de Koloniën van Weldadigheid.

In het Arboretum vind je de meeste loofbomen, met soorten uit de hele wereld. Hier vind je bijvoorbeeld een verzameling van verschillende soorten essen, kastanjes en eiken. De katjesdragende bomen vormen samen de 'Katjes-allee', je kunt de donzige, grijze katjes van de wilg vergelijken met bijvoorbeeld de hangende gele katjes van de berk.

De dennen en coniferen vind je in het Pinetum. Er staat een monumentale Sequoia en wel 80 andere verschillende soorten naaldbomen. Dan zijn er nog andere segmenten overzichtelijk gemaakt, zoals een stinzenbos, een perenallee, een kwekerij, vakken met vaste planten, wilde planten en kruiden.

Plantenkennis

De misschien beroemdste docent van de Tuinbouwschool ooit, Ir. Theo Janson, vatte het zo samen: ‘Als je planten gebruikt, moet je ze kennen en dat leer je niet van een plaatje’.

Daarom zijn taxonomie en nomenclatuur een belangrijk onderdeel geweest bij het aanleggen van de tuinen - zo kan men het beste een brede soortenkennis opbouwen. En hoe gaat dat beter dan buiten zelf de bomen en platen te ervaren met al je zintuigen. Zien, horen, voelen en proeven - dat is wat de tuinhazen deden om de soorten onder de knie te krijgen.

De school stond daarom ook bekend om de enorme plantenkennis en de leerlingen waren hier, terecht, ook heel trots op.

Praktijkonderwijs

Niet alleen het leren van soorten, groei, bloesem, bodem enz was belangrijk. Ook het praktijkonderwijs was van essentieel voor de toekomstige fruittelers, kwekers, bloemisten en tuinarchitecten om zo een vak onder de knie te krijgen.

De leerlingen leerden alles van het tekenen van een ontwerp tot aanleg en onderhoud. Ze kregen onder leiding van bezielde tuindocenten een gedegen praktijkopleiding en leerden spitten, zaaien, kweken, telen, oogsten, snoeien, enten en ga zo maar door. De tuinen werden hierdoor ook zeer goed onderhouden en trokken duizenden bezoekers. Er kwamen verschillende kassencomplexen op het gebied. Nu zijn de tuinen in verwilderde staat, en het doel voor de toekomst is om een meer onderhoudsvrije tuin te realiseren.

Thema's

Het doel is om de tuinen duurzaam te herstellen, onderhouden en weer open te stellen voor publiek. Ook worden er culturele en kunstprojecten gerealiseerd op de tuinen. In het oude hoofdgebouw huist nu een groep kunstenaars. Er zijn innovatieve, circulaire organisaties en bedrijven bezig in het schoolgebouw en de kassen, er is ook een voedseltuin te vinden. Bij elkaar zijn er tientallen vrijwilligers, onder andere een Groenteam dat bestaat uit oud-docenten van de school, die vol verve bezig zijn om de verwaarloosde tuinen nieuw leven in te blazen.

Literatuur

• Mensink, Jan 'Onderwijs en ontwikkeling na 1859' in Droom en Weldaad - 200 jaar Maatschappij van Weldadigheid, p. 159 t/m 194, Frederiksoord, 2019

Externe link

• Website van Tuinbouwschooltuin Frederiksoord

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties

[[Categorie:]]