Adventskalender

Een adventskalender is een hulpmiddel om in de adventstijd in huiselijke kring toe te leven naar Kerstmis, een belangrijk christelijk feest.

De eerste zelfgeknutselde adventskalender stamt vermoedelijk uit het jaar 1851. De eerste van deze kalenders kwamen uit protestantse omgeving. Deze traditie is het sterkst aanwezig in Duitsland en Oostenrijk. De kalenders worden geproduceerd in verschillende vormen en maten. Ze bevatten luikjes waarvan er elke dag een, of in uitzonderlijke gevallen meerdere, wordt geopend. Meestal kan er in de vakjes wat chocola of een andere lekkernij worden gevonden voor kinderen. Er zijn ook kalenders die zich meer op volwassenen richten, de vakjes zijn dan vaak voorzien van spreuken of foto's. Daarnaast bestaan er ook digitale adventskalenders voor op de computer, smartphone of tablet. Deze bestaan uit 24 genummerde vakjes. Aan het begin van de adventstijd worden deze geactiveerd en kan er elke dag op zo'n vakje worden geklikt of getikt waarna er een al dan niet bewegend plaatje verschijnt, soms gepaard met een geluidseffect. Alle uitvoeringen hebben gemeen dat ze de resterende dagen tot Kerstmis aftellen, meestal zijn dat er 24. In die zin heeft de adventskalender dezelfde functie als de adventskrans. De adventsperiode begint officieel op de zondag die het dichtst bij 30 november valt en eindigt op 24 december bij het avondgebed.

In de katholieke kerk werden tijdens de advent dagelijks ochtendmissen gelezen (Rorate), terwijl onder protestanten kerk de adventsdevoties thuis werden gehouden en aangevuld met het samen zingen van liederen. Huiselijke adventsgebruiken, zoals de adventskalender, ontstonden daarom vooral in protestantse omgeving. Kerstmis als een familiefeest met cadeautjes kwam vooral sinds de 19e eeuw op, en dit leidde steeds meer tot kerstverwachtigen bij de jonge kinderen.

Het vroegste verslag over het aftellen van het aantal dagen tot Kerstmis dateert uit 1838, afkomstig van Johann Hinrich Wichern, de directeur van een in 1833 opgericht protestantse internaat (’jongensreddingshuis’) met de naam Rauhes Haus zu Horn bij Hamburg. Om de dagen te tellen gebruikte hij een met dennentakken versierde kroonluchter waarop elke dag kaarsen werden aangestoken. Dit gebeurde tijdens de dagelijkse devoties in de gebedsruimte, waarbij alle bewoners van het Rauhes Haus samenkwamen en adventsliederen zongen. Deze vorm van de adventskalender werd in 1846 gewijzigd in het jongensinternaat van de Rheinische Pastoralgehülfen-Anstalt in Duisburg, waar een adventsboom de telling ondersteunde en profetische beloften uit het Oude Testament werden voorgelezen. Een licht en een bijbelvers dat door de kinderen met de hand werd geschreven, werden dagelijks aan de adventsboom (een dennenboom) bevestigd, waarbij de boom steeds sierlijker werd naarmate de advent vorderde. De adventsboom kwam niet in de plaats gekomen van de kerstboom, waardoor de adventsboom en de kerstboom enige tijd naast elkaar hebben bestaan. Ten tijde van de adventsboom was er ook de vorm van de adventskandelaar en de adventskroon van hout met messing lichthouders uit 1911, waaruit uiteindelijk voor de eeuwwisseling de adventskrans met 28 lampjes ontstond. Daarin werden later de vier adventszondagen door grotere kaarsen gemarkeerd. Hieruit ontstond de adventskrans zoals die vandaag de dag bekend is.

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Advent calendars op Wikimedia Commons.