Hans Roest

Joannes Josefus Cornelis Roest (Hans) (Dordrecht, 23 mei 1917 - 's-Heerenberg, 18 januari 2006)

Jonge jaren

In zijn jonge jaren heeft Hans een liefde tot lezen opgepakt, wat hem heeft geleid naar de volledige Nederlandstalige literatuur van die tijd. Zijn vader, organist in de ...kerk in de Wijnstraat te Dordrecht, was actief op muziekgebied: hij dirigeerde meer koren (ook protestantse in Papendrecht) en gaf orgelconcerten, o.a. op het machtige orgel in de Grote of Onze Lieve Vrouwe Kerk te Dordrecht. Ook deze zaken volgde Hans, zelfs met meer interesse dan de overige familieleden. Hij nam van zijn vader een houding naar de R.K. over van: "het is een werkgever". Toen in 1930 vader Adriaan (Aart) overleed, veranderde er veel voor Hans. Hij werd, samen met zijn broer Anton, naar het R.K. Internaat te Huijbergen N-Br gestuurd, om zijn opleiding te voltooien.

Eerste werkzame jaren

Na het afronden van de middelbare school, de Handelsschool, trad hij rond 1936 in dienst bij de Gemeente Dordrecht, als ambtnaar Sociale Zaken. Uiteindelijk heeft hij aan het Dortse "Groothoofd" aan het einde van de Wijnstraat, dienst gedaan om de in die tijd in grote aantallen aanwezige beurtschippers financieel bij te staan in moeilijke tijden. Werkloze schippers en vrouwen van vertraagde werkende schippers klopten bij hem aan voor de bijstand, zoals die door de gemeente samen met de Schippersbeurs werd georganiseerd.

Huwelijk en ontwikkeling

Op het internaat was Hans in aanraking gekomen met ... en Sjors Vollebregt uit Naaldwijk, bij wie hij soms een week-end doorbracht. Hier ontmoette hij zijn eerste echtgenote, met wie hij in 1943 in het huwelijk trad. Er kwamen drie kinderen: Catharina ... op 11 maart 1944, Adrianus Maria op 12 mei 1945 en Leonora .. op 28 augustus 1948. In deze periode maakte Hans een brede ontwikkeling door. Komend uit een gezin, waar de moeder zich met allerlei middelen probeerde staande te houden, waar broers en zussen zover als mogelijk was financieel bijdroegen aan het gezin ('kostgeld') en waarbij omadie inmiddels in Dordrecht was komen wonen zo nu en dan ook bijdroeg. Hans had hierdoor een sterk gevoel voor rechtvaardigheid en om samen dingen aan te pakken ontwikkeld. Zijn honger naar nieuwe boeken, zijn literaire schatten, zorgde er voor dat zijn in geld uitgedrukte prive vermogen niet groeide. Maar hij zocht wel vele auteurs op en discussieerde met hen over de teksten in de literaire werken en over de situatie in de wereld, zowel sociaal als politiek. Zo werd hij een gewaardeerd bezoeker van de Haagse dichteres Hélène Schwart, van de socialistische, zeer strijdbare, dichteres Henriëtte Roland Holst - Van der Schalk en van menig Vlaams auteur, van wie Felix Timmermans een speciale notering verdient. Het was goed om in 2015 in Zundert, in het Van Gogh Huis, het Gastenboek "Het Boek van de Buissche Heide" van Henriëtte Roland Holst te mogen inzien. Er bleken meer dan 10 handtekeningen met notities van Hans in te staan. Een van de eerste samen met zijn echtgenote Riet Roest-Vollebregt (17-18 juli 1943) en een van de laatste met een kinderhandtekening van zijn zoon Aart (20-22 juni 1952). Ook komt er een foto in voor, waarop hij Henriëtte de tuin in begeleidt (p153). Hartverwarmend is ook het stukje waarin Henriëtte schrijft dat "de heer Van Loon een halve fles champagne meebracht die ze opdronken met Hans Roest" (p137).

Oorlogsactie

Hier tussendoor speelt zich nog een andere gebeurtenis af, waarvoor Hans tot op de dag van vandaag geprezen wordt. Dit volgens zijn zus Corrie, die tot in 2012 in Dordrecht mesen tegenkwam die haar vertelden: "Je bent toch de zus van Hans ? Die hebben we altijd nog willen bedanken !" Het ging om zijn positie in het bolwerk tussen Sociale Dienst van de gemeente Dordrecht en de Beurs voor Beurtvaart. Alle probleem gevallen kwamen langs, zoals werkloze schippers en mensen die tijdelijk geld nodig hadden voor hun gezin, maar uiteindelijk uitzicht hadden op betaling voor hun werk: de vrachten. Toen in de oorlogsjaren steeds meer jonge mannen werden opgepakt voor de Arbeitseinsatz begon Hans een kaartenbakje waarin hij vastlegde alle namen van de schippers die hem benaderd hadden en de verzonnen 'ziekten' waaraan deze zouden schippers lijden. Vele maanden, enkele jaren wellicht (?), konden deze schippers de verplichtingen van de bezetter ontlopen. Totdat er in 1944 een commandant uit Denn Haag een onderzoek uit kwam voeren naar de redenen waarom er op dit kantoortje in Dordrecht zoveel schippers niet Arbeitsfähig werden verklaard.

Dat was voor Hans aanleiding op met de noorderzon te verdwijnen. Tenminste voor de bezetters en voor de Dortenaren. Alle contacten werden gestopt. Er was enige briefwisseling met zijn moeder, maar die verliep onder schuilanamen via de ruime aantallen familieleden, die er in Dordrecht woonachtog waren. Hans vertrok naar Naaldwijk, waar hij onderdak kreeg bij de oudste zus van zijn echtgenote, An, die gehuwd was met Rien Droog, caféhouder aan de Dijkweg te Naaldwijk. Hans verpoosde onder de vloer van het café, zodat hij gesprekken kon volgen die daar werden gevoerd. Alleen 's-avonds en met begeleiding kwam Hans nog buiten. Met alle gevaren die dat in die tijd met zich meebrecht. Langzamerhand begon Hans de cafébezoekers te herkennen aan hun stem. Hij merkte dat vele Duitse soldaten ongelukkig waren met de situatie waar zij zich in bevonden en dat ze ook liever naar huis wilden. Hans vatte de moed op om naar buiten te komen en kennis te maken met deze Duitsers. Hans sprak redelijk Duits (bezocht o.a. Heidelberg in zijn middelbare-schooltijd) en kon zich daarmee een plek verdienen in de achting van deze Duitsers. Slechts éénmaal per maand, als er controle uit Den Haag kwam, moest Hans zich weer uiterst stil houden in zijn verdwijnplek onder de vloer. Dat waren Duitsers met een heel andere achtergrond !

Bevrijding

Toen de bevrijding daar was, werd de reis naar Dordrecht voorbereid. Kitty de oudste dochter was één jaar oud en Riet, zijn echtgenote, was hoogst zwanger. Schoonvader, Leonard Vollebregt, samen met zijn oudste zoon Sjors en zijn schoonzoon Hans, verdeelden de taak. Er werd een bakfiets geleend, een gemakkelijke stoel er op geplaatst en moeder Riet met kind Kitty konden plaatsnemen. Om beurten fietsend kwam de hele familie met aanhang in Dordrecht aan. Hans en familie ging wonen in een kamer boven het café naast de molen op de Noordendijk. Hans ging weer aan her werk bij de gemeente.

Redactiewerk

In 1948 begon Hans aan een nieuwe functie. Hij werd redacteur buitenland bij De Maasbode, een R.K. krant uit Rotterdam. Tijdens de eerste maanden van zijn dienstverband daar, brak er een enorme brand uit in de Peel, die maanden woedde. Hans werd daarheen gestuurd om met de bewoners over hun ervaringen te praten. Om meer feeling te krijgen met 'het buitenland' maakte Hans een paar trips, waaronder één met Riet zijn echtgenote, naar Londen, als passagiers op een kustvaarder. In Rotterdam leerde Hans een directiesecretaresse kennen, met wie hij tijdens de middagpauze wandelingen ging maken en praatte over literatuur en schrijvers in het algemeen. Haar naam was Joep Verhage en ze voerde een hele lading aan kennis over met name Franse literators en boektitels met zich mee. Deze gesprekken begonnen na een vijftal jaren naar meer te verlangen. Er ontstond spanning in Hans' huwelijk. Thuis werd er veel gesproken. Er was een spagaat: hij wilde het ene niet stukmaken en het andere niet verliezen. Het waren allemaal waarden uit zijn gevoelswereld. Een wereld die met zoveel zorg was opgebouwd in de periode dat Hans de waarden van de Nederlandstalige literatuur onderzocht, probeerde aan te voelen en te reproduceren. Leuk om hier te noemen is het feit dat er in de oorlogsjaren in een literair tijdschrift gedichten van zijn hand zijn verschenen onder de naam van Riet Vollebregt; zijn eigen naam moest onbekend blijven. In enkele maandelijkse publikaties waren ze er voor de liefhebbers... Op de redactie buitenland was Hans 's-nachts aanwezig. om de buitenlandse nieuwtjes op te pakken, vorm te geven en zo lang of kort te redigeren, dat het in het ervoor bestemde deel in de krant paste. Op zaterdag werkte Hans overdag. Dan kwamen in de middag zijn oudste dochter of zijn zoon hem ophalen van het station in Dordrecht om hem naar huis te begeleiden, toen de benedenwoning Viottakade 42, spoedig gevolgd door eengezinshuis Obrechtstraat 13.

Hans maakte met Joep een reis naar Londen. Dit was het begin van de grote ommezwaai. Riet en haar gezin werden teleurgesteld, maar niet vergeten.