Kalkhennep

Kalkhennep (hemp lime in het Engels, beton de chanvre in het Frans) is de samentrekking van ´kalk´ en ´hennep´. Het is een licht, dampopen en isolerend bouwmateriaal. Kalkhennep is een mengsel van water, hydraatkalk en hennepscheven. De kalk in het mengsel bindt de hennepvezels en conserveert ze. In tegenstelling tot wat de Franse benaming (en soms de Engelse vertaling als hempcrete) doet vermoeden, komt er geen beton voor in het materiaal. Hennepbeton bestaat wel; daarin is dan een onzuivere kalk of (goedkoper) cement als verharder gebruikt. De associatie met “-crete”, en dus beton, is daarnaast verwarrend omdat het daarmee lijkt te duiden dat er een dragende constructie mee gebouwd zou kunnen worden. Dat is niet het geval; kalkhennep wordt toegepast binnen een dragend houtskelet.

Geschiedenis

Hennepscheven zijn de onderste, houtige delen van de (niet-rookbare, industriele) hennepplant (Cannabis Sativa L.). De verbouw van industriele hennep was voor de komst van olie- en fossielgebaseerde grondstoffen wereldwijd heel gewoon. Met de introductie van olie kwamen ook wettelijke verboden op het telen van dit natuurproduct. Henry Ford heeft op de valreep nog een hennep-auto gepresenteerd die op hennepolie reed, en waarvan het chassis grotendeels was gemaakt uit hennepvezels. In een promotiefilmpje wordt met hamers op de auto geslagen, om de kracht van de vezels aan te tonen. Sinds twintig jaar staat de overheid de verbouw van de plant in Nederland weer toe. De vezels worden toegepast in o.a. sportwagens door haar gunstige eigenschappen. In de VS is er publieke druk om de teelt van dit oude gewas weer toe te staan.

De toevoeging van hennepscheven levert het bouwmateriaal de titel ´biobased´ op. Kalkhennep wordt bij voorkeur monolitisch toegepast. Het is geschikt voor vloeren, gevels en het dak. Als afwerking is kalkstuc geschikt, op basis van dezelfde hydraatkalk. Daarmee wordt de eigenschap dat het materiaal dampopen is, gewaarborgd.

Lage milieubelasting

Hennep heeft in vergelijking met andere bouwmaterialen een gunstige CO2 balans. De hennepplant is na bamboe het snelst groeiende gewas, dat geen pesticiden of kunstmest behoeft voor de groei. Tijdens de groei produceert een hectare hennep 25 keer zoveel zuurstof als een hectare bosgebied. Per hectare hennep wordt zo’n 18 tot 20 ton CO2 opgeslagen. Hydraatkalk wordt bij de productie niet zo hoog verhit als cement, waardoor er minder energievraag is. Eenmaal op de bouwplaats verwerkt, blijft de hydraatkalk in het gebouw CO2 opnemen. Daarmee wordt het huis een depot van CO2.

Kalkkhennep blijkt ook te werken als een warmtebuffer. Het heeft een hoge warmtecapaciteit. De University van Bath heeft hier uitgebreid onderzoek naar gedaan.

Projecten in kalkhennep

Buitenlandse voorbeelden van huizen van kalkhennep vindt men onder andere in Frankrijk, Zwitserland en Belgie. In Engeland is een succesvol sociaal woningbouwproject uitgevoerd met kalkhennep door architect en filmmaker KevinMcCloud. In Nederland zijn door tot op heden door EcoBouwSalland en Molthoff BV projecten uitgevoerd in kalkhennep. Het grootste project tot op heden is het Leemhuus in Raalte, behorend bij ‘t Natuurlijk Huus. Dit is uitgevoerd door Rens Borgers, die daarmee bouwen met kalkhennep in Nederland introduceerde. Het tv-programma ‘t Groene Oosten deed daarvan verslag.

In augustus 2015 begon de bouw van de eerste eengezinswoningen in Nederland, uitgevoerd in kalkhennep, in Veghel, en Ede.

In 2015 is de Vereniging Kalkhennep Nederland opgericht om kennisdeling met betrekking tot dit bouwmateriaal te stimuleren.

Voordelen van kalkhennep

Kalkhennep is een dampopen bouwmateriaal. Dat betekent dat het wind- en kierdicht is, en een goede vochtregulerende werking heeft. Het is sterk schimmelwerend, onaantrekkelijk voor knagende dieren, insecten, en het rot niet. Daarmee zou het een antwoord kunnen zijn op de groeiende problematiek m.b.t. de luchtkwaliteit van het binnenmilieu. De grondstoffen van het bouwmateriaal kalkhennep zijn vrij van synthetische toevoegingen (lijmen, brandvertragers, weekmakers, etc.) die het binnenklimaat vervuilen. Kalkhennep voldoet voluit aan de hoogste isolatie-eisen. Het laat zich kierdicht storten in een monolithisch gebouw-ontwerp en is onbrandbaar.

CO2-reductie doelen overheid

Kalkhennep is door haar kleine CO2-voetprint uniek onder de bouwmaterialen, en gooit daarmee hogen ogen als het bouwmateriaal van de toekomst. De huidige bouwwereld en de bestaande woningvoorraad is verantwoordelijk voor 40 procent van de totale energievraag. De CO2 uitstoot in de EU door de bouwsector bedraagt maar liefst 36% van het totaal. De keuze voor kalkhennep door overheden voor het bereiken van CO2 reductiedoelen, lijkt daarmee voor de hand liggend.

Onderzoek

EcoBouwSalland onderzoekt met de Universiteit Wageningen of kalkhennep ook kan bijdragen aan veilig wonen in bevingsgevoelige gebieden. De bouwfysische eigenschappen van kalkhennep lijken zodanig te zijn dat ze, in combinatie met een bevingsbestendig houtskelet-ontwerp, aardbevingsbestendige woningen kan opleveren. Daarvoor worden op de Universiteit Wageningen trek-druktesten uitgevoerd.

Toepassing bij restauraties Door de eigenschappen van dit bio-based bouwmateriaal laat het zich in restauratieprojecten direct op hout en bestaande muren verwerken. Zaken zoals krimpfolie kunnen achterwege worden gelaten.