Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Athos (schiereiland)
| Schiereiland | |||
| |||
| Kaart Locatie Athos
| |||
| Land |  Griekenland
| ||
| Provincie | Autonome Monastieke Staat van de Heilige Berg | ||
| Oppervlakte | 335.63 km² | ||
| Inwoners | 1.811 | ||
| Hoofdplaats | Karyes | ||
| Lengte | 8 km | ||
| Hoogste punt | Mount Athos (2.033 m) | ||
| Athos in 3D | |||
| Athos in 3D | |||
| Dit artikel past in de serie over de Orthodoxie | |
|
Ook bekend als | |
| |
|
De belangrijkste concilies Theologie | |
|
Patriarchaten | |
|
Autocefale Kerken | |
|
Tradities | |
|
Liturgie | |
|
Personen | |
|
Kerkinterieur | |
|
Liturgische gewaden | |
Berg Athos (Grieks Όρος Άθως, Οros Αthos) is de naam van een gebied en van de gelijknamige berg in het noordoosten van Griekenland waarop de monnikenrepubliek is gevestigd. Het gebied Athos bevindt zich op het derde en meest oostelijke schiereiland van Chalcidice in de Griekse landstreek Macedonië en is een UNESCO-werelderfgoed.[1]
Athos heeft een oppervlakte van 335,637 km²,[2] is 45 km lang en 8 km breed. Op het zuidelijkste punt van het schiereiland bevindt zich de 2033 meter hoge berg Athos.
Als Autonome Monastieke Staat van de Heilige Berg (Grieks: Αυτόνομη Μοναστική Πολιτεία Αγἰου Όρους, Aftonomi Monastiki Politia Agíou Orous), heeft Athos een speciale status binnen Griekenland, en valt buiten het BTW-gebied van de Europese Unie. Ook wordt er geen belasting geheven. Athos valt onder het Oecumenisch patriarchaat van Constantinopel (Istanboel).
Geografie
Athos ligt niet ver ten zuidoosten van Thessaloniki en ten zuidwesten van Kavála en het eiland Thasos. De hoofdstad en het bestuurlijke centrum van het schiereiland Athos is Karyes. Dit ligt in het midden ervan, en is in de 9e eeuw n. Chr. gesticht.
Kloosters
Op Athos wonen voornamelijk monniken, die hun leven volledig proberen te wijden aan God. De berg der stilte is voor hen de ideale plaats voor het leven in eenzaamheid en ascese. Verder wonen of verblijven er bouwvakkers, landarbeiders, politieagenten en onderzoekers.
Op Athos bevinden zich twintig kloosters van de Orthodoxe Kerk. Ieder klooster heeft zijn eigen territorium. Er zijn niet alleen Grieks-orthodoxe kloosters, er is ook een Russisch-orthodox klooster, een Bulgaars-orthodox en een Servisch-orthodox- klooster (Hilandar). Ook zijn er skitis, dependances van kloosters, waar monniken wonen. Woonden er vroeger soms tienduizenden monniken op en rond de berg, in 2011 nog 1830. De kloosters waren vroeger alleen per schip of over smalle paden te bereiken, de laatste jaren zijn er (zand-)wegen aangelegd waarop gemotoriseerd verkeer rijdt. Dat heeft de natuur van Athos geen goed gedaan. Oude pelgrimspaden raken overwoekerd.
Sommige kloosters zijn eeuwenoud, het laatste klooster is in de zestiende eeuw gesticht. Het oudste, nog bestaande klooster is Megísti Lavra (963).
De Berg Athos staat op de werelderfgoedlijst van UNESCO en krijgt ook subsidie van de EU, voor herstel- en restauratiewerkzaamheden. Naast de kloosters zijn er ook kleine gemeenschappen (skites) van monniken. Andere monniken leven op Athos als kluizenaar, soms in grotten of spelonken. De bekendste skite is Agia Anna op de zuidwestkust van Athos.
De Byzantijnse keizer Constantijn IX Monomachos heeft in 1046 het bestaan van Athos als monnikenstaat erkend en het voorschrift uitgevaardigd dat geen "baardlozen", dus geen vrouwen of jongeren Athos mochten betreden. Athos is ook voor vrouwelijke dieren verboden gebied, maar toch zijn er wel poezen en kippen aanwezig. Katten zijn namelijk nodig om de kloosters vrij van ongedierte te houden en voor het schilderen van iconen zijn eierdooiers en dus kippen noodzakelijk.
Om op Athos toegelaten te worden dient men in bezit te zijn van een pelgrimsvisum (diamonitiria). Voorts is het zo dat alleen personen van het mannelijke geslacht Athos mogen betreden. Orthodoxe jongetjes mogen onder begeleiding van hun vader Athos betreden, maar ze mogen er niet overnachten totdat ze achttien jaar oud zijn.
Volgens de overleveringen zou Maria, de moeder van Christus, samen met de apostel Johannes op weg naar Cyprus zijn geweest toen een storm hen naar Athos deed afdrijven. Eenmaal daar aangekomen zou zij de volgende woorden gesproken hebben: "Dit is voortaan mijn tuin en geen enkele andere vrouw zal hier ooit een voet zetten." Een andere visie is dat het voor de monniken een stuk makkelijker is zich geheel op hun devotie te richten zonder de aanwezigheid van vrouwen. Ook vrouwelijke dieren zoals koeien, geiten, paarden en lastdieren zouden hen te veel afhouden van hun religieuze verplichtingen.
Mannelijke bezoekers kunnen het schiereiland alleen per schip bereiken. Aan de westkant gaat een kleine veerboot van Ouranopolis naar de haven van Dafni. De veerboot legt onderweg aan bij verschillende kloosters. Vanaf Dafni vertrekken bussen naar Karyes, het bestuurlijke centrum van Athos. Aan de oostkant vertrekt men met de veerboot vanaf Ierissos. Alle bezoekers moeten beschikken over een speciaal vierdaags visum, dat via het Athos Consulaat in Thessaloniki kan worden aangevraagd en als "diamonitirion" (Grieks: διαμονητήριον) moet worden afgehaald in het Athosbureau in Ouranopolis. Per dag worden een beperkt aantal niet-orthodoxe bezoekers en ongeveer honderd orthodoxe pelgrims toegelaten.
Afwijkende tijd en kalender
Athos heeft na de val van het Byzantijnse rijk in 1453 de daar gebruikte Juliaanse kalender aangehouden. Hierdoor loopt Athos dertien dagen achter op de Gregoriaanse kalender, de kalender die de rest van de wereld aanhoudt. Ook wordt de Byzantijnse tijd aangehouden, wat inhoudt dat het bij zonsopgang middernacht is. Hierdoor ontstaat een tijdsverschil met de Griekse tijd van enkele uren. Bij zonsopgang worden de monniken in veel kloosters gewekt door een monnik die met een houten hamer op een tantalon (houten balk) slaat.
Bestuur en organisatie
De Heilge Berg Athos wordt bestuurd door twee bestuurslichamen. De Heilige Gemeenschap (Grieks: Ιερά Κοινότητα, Iera Kinótita) en de Heilige Administratie (Grieks: Ιερά Επιστασία, Iera Epistasia).
Bestuur
Het bestuursorgaan van Athos heet "de Heilige Gemeenschap" (Iera Kinótita) van de Berg Athos en heeft zijn zetel in Karyes. Het is samengesteld als een lichaam uit de twintig afgevaardigden van de onafhankelijke kloosters van de Berg Athos, die een vaste rangorde hebben waarvan het Megisti Lavra het eerste klooster is; overeenstemmend met de Griekse grondwet (Artikel 105)[3] en het decreet van de Berg Athos van 16 september 1926. Het is het centrale bestuurslichaam van de Athonitische staat, dat twee keer per week bijeenkomt en in een buitengewone zitting wanneer dit nodig is. Bijeenkomsten worden geleid door de Protos (Grieks: Πρώτος, "Eerste"). De gouverneur, de officiële vertegenwoordiger van de Griekse staat, mag op uitnodiging deelnemen aan de zittingen. De Heilige Gemeenschap heeft jurisdictie over Athonitische zaken over het gehele schiereiland. Ze is verantwoordelijk voor maatregelen van algemene aard en voor de goede werking van het Athonitische bestuur. Ze keurt de interne regelingen en het huishoudelijk reglement van de heilige kloosters goed en vormt tevens een rechterlijke instantie in eerste aanleg en in hoger beroep. Gedurende haar zittingsperiode, die één jaar duurt, nemen de leden van de Heilige Gemeenschap ook deel aan ceremonies om officiële kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders te verwelkomen in Karyes. Bij besluit van de Heilige Gemeenschap zitten haar leden in vertegenwoordigingen die opgericht zijn om de Athonitische staat te vertegenwoordigen in verschillende aangelegenheden tussen de Berg Athos en de civiele en kerkelijke autoriteiten.
Heilige Administratie
De Heilige Administratie (Ierá Epistasia) vormt de uitvoerende autoriteit van de Heilige Gemeenschap van de berg Athos en heeft vier leden. De twintig kloosters zijn onderverdeeld in vijf groepen van vier, door roulatie hebben vertegenwoordigers van elke groep uitgaande van de Heilige Epistasia eens per vijf jaar zitting. De Epistatis (promotor) van het eerste klooster op de ranglijst heet de "Protepistatis". Hij is de voorzitter van de Heilige Administratie en fungeert als primus inter pares. De Heilige Administratie behandelt en voert de correspondentie van de Heilige Gemeenschap. Het zegel van de Heilige Gemeenschap is verdeeld in vier delen (een voor elke Epistatis). Daarnaast beheert zij het Gemeenschappelijk Fonds in overeenstemming met de bestellingen van de Heilige Gemeenschap en is belast met de schoonmaak, goede orde en de goede werking van de markt in Karyes, ze is belast met de algemene taken van een gemeente en een departementale raad.
De kloosters
De soevereine kloosters, in volgorde van de de athoniet-hiërarchie:
De skiti
Een σκήτη (skiti; meervoud σκήτες: skites) is een leef- en werkgemeenschap van orthodoxe monniken wat bij een bepaald klooster hoort.
Er bestaan verschillende types van sketi. De cenobitische sketi zijn georganiseerd als een klooster. Idioritmische sketi hebben de vorm van een dorpsgemeenschap. Er zijn 12 officiële sketi.
| Skiti / Σκήτη | Type | Monastery | Alternative names / notes |
|---|---|---|---|
| Agias Annas
Αγίας Άννας |
idiorrhythmic | Megistis Lavras | (=Saint Anne)
Agiánna |
| Agias Triados or Kafsokalyvíon
Αγίας Τριάδος ή Καυσοκαλυβίων |
idiorrhythmic | Megistis Lavras | (=Holy Trinity)
Kafsokalývia (="burned huts") |
| Timiou Prodromou
Τιμίου Προδρόμου |
coenobitic | Megistis Lavras | (=Holy Fore-runner, i.e. St John the Baptist)
Prodromu, Sfântul Ioan Botezătorul – Romanian |
| Agiou Andrea
Αγίου Ανδρέα |
coenobitic | Vatopediou | (=Saint Andrew)
also known as Saray (Σαράι) |
| Agiou Dimitriou
Αγίου Δημητρίου |
idiorrhythmic | Vatopediou | (=Saint Demetre)
Vatopediní |
| Timiou Prodromou Iviron
Τιμίου Προδρόμου Ιβήρων |
idiorrhythmic | Iviron | (=Holy Forerunner, i.e. St John the Baptist)
Ivirítiki |
| Agiou Panteleimonos
Αγίου Παντελεήμονος |
idiorrhythmic | Koutloumousiou | (=Saint Panteleimon/Pantaleon)
Koutloumousianí |
| Profiti Ilia
Προφήτη Ηλία |
coenobitic | Pantokratoros | (=Prophet Elijah) |
| Theotokou or Nea Skiti
Θεοτόκου ή Νέα Σκήτη |
idiorrhythmic | Agiou Pavlou | (=of God-Bearer or New Skete) |
| Agiou Dimitriou tou Lakkou or Lakkoskiti
Αγίου Δημητρίου του Λάκκου ή Λακκοσκήτη |
idiorrhythmic | Agiou Pavlou | (=Saint Demetre of the Ravine or Ravine-Skete)
Lacu, Sfântul Dumitru – Romanian |
| Evangelismou tis Theotokou
Ευαγγελισμού της Θεοτόκου |
idiorrhythmic | Xenophontos | (=Annunciation of Theotokos)
Xenofontiní |
| Bogoroditsa
Βογορόδιτσα |
coenobitic | Agiou Panteleimonos | (=Theotokos, God-Bearer)
Богородица – Russian |
Zie ook
Externe links
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Mount Athos op Wikimedia Commons.
|
Wikivoyage heeft een reisgids over dit onderwerp: Athos. |
Verwijzingen
- August Thiry, Ketters op de Heilige Berg, literaire Athosgids in het reisboek Grieks Vuur - Leuven, Davidsfonds, 2001.
- Koert ter Veen, Athos; monnikeneiland, Soesterberg, Aspekt, 2001
Bronnen, noten en/of referenties
|
