Grafeem

Een grafeem is het kleinste deel van een woord dat in de geschreven taal een of soms enkele klanken representeert.

In het Nederlands kennen wij 36 basisgrafemen: alle letters van het alfabet, plus dubbelklanken zoals de ui maar ook de sch. Daarnaast zijn er enkele grafemen zoals q en x die (ooit) aan andere talen zijn ontleend.

Voorbeelden van gewone Nederlandse grafemen zijn: 'i', 'o', 'e', 'k', 'p' maar ook 'oe', 'ui', 'eu' en 'aa'.

Het grafeem in het leesproces

In het proces van het aanvankelijk lezen van jonge kinderen tracht men alle 36 grafemen in één schooljaar aan te leren, dus in groep drie (Nederland) of in het eerste leerjaar (Vlaanderen).
Dit aanleren van grafemen is een vorm van begripsleren. Het grafeem is hierin een abstract begrip omdat het alleen maar een klank aangeeft. Wetenschappelijk is aangetoond dat een woord zeven keer herhaald moet worden voordat het in het geheugen wordt opgeslagen. Dit geldt dus ook voor de grafemen. Bij het aanleren wordt begonnen met de eenvoudige grafemen bestaande uit één letter. Het zijn dan ook de grafemen die aangeduid worden door meerdere letters die voor jonge kinderen vaak lastiger zijn en sneller voor problemen kunnen zorgen.