Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Zone (openbaar vervoer)
 Zie Zonetarief voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Een zone is sinds de invoering van de Nationale Strippenkaart in Nederland de eenheid waarmee een reisafstand - en dus het tarief - wordt opgegeven. Het zonetarief werd in 1974 voor het eerst ingevoerd in Rotterdam.
De lengte van een zone is 4 à 5 km. Afwijkingen zijn mogelijk. Doordat een zone vrij groot is en bushaltes meestal dicht bij elkaar liggen, vallen vaak veel haltes binnen dezelfde zone. De kleinere dorpen en steden vormen vaak een enkele zone.
Merkwaardig is dat men bij het meten van de afstand niet bij 0 maar bij 1 begint. De nominale afstand in zones is daardoor altijd één meer dan de werkelijke afstand. Op de strippenkaart moet een extra strip worden afgestempeld, dus twee strippen meer dan de werkelijke afstand. Het verschil blijkt duidelijk als men twee reizen (in rechte lijn) achter elkaar maakt, want dan kan men de nominale afstand niet zonder meer optellen:
| van Zutphen naar Lochem | van Lochem naar Goor | van Zutphen via Lochem naar Goor | |
|---|---|---|---|
| Werkelijke afstand in zones | 5 | 4 | 9 |
| Nominale afstand in zones | 6 | 5 | 10 |
| Aantal strippen | 7 | 6 | 11 |
Bij het begin van de reis stempelt de reiziger zijn kaart af voor een bepaalde afstand. Hij mag nu, binnen een bepaalde tijdsduur, reizen binnen die afstand vanaf zijn vertrekpunt.
In de tekening hiernaast heeft elk lijntje de lengte van één zone. Een reiziger die bij A instapt en twee zones stempelt (drie strippen), mag binnen de tijdsduur van A via B, C, D, E, en F naar G reizen. Een reiziger die bij B instapt en naar G reist (via A of via C, D, E en F), moet echter drie zones afstempelen (vier strippen), hoewel hij minder reist.
Wordt de rode buslijn opgeheven, dan is de afstand van A naar D groter geworden. Dat is nadelig, zelfs voor een reiziger die geen gebruik maakt van de rode buslijn. Een reiziger die bij A instapt en langs D wil reizen, zal nu minstens 3 zones (vier strippen) moeten stempelen.
Abonnement
Bij een abonnement geldt eigenlijk hetzelfde, maar de houder van een abonnement is niet op een bepaalde plaats ingestapt. Bij aanschaf van een abonnement kan men zelf een vertrekpunt kiezen. Een abonnementhouder die binnen het afgebeelde gebied wil reizen, zal punt A als vertrekpunt kiezen en een nominale afstand van twee zones. Dit wordt wel een sterabonnement genoemd, omdat men mag reizen binnen een gebied dat zich stervormig uitstrekt vanaf A.
Buitenland
In het buitenland wordt ook wel een zonesysteem toegepast, vooral op de kortere afstanden in stedelijk gebied. Wie een treinkaartje koopt, krijgt dan een kaartje waarop alleen het vertrekstation en de prijsafstand staan vermeld.
Geen zones bij spoorwegen in Nederland
Bij de spoorwegen in Nederland wordt de afstand niet gemeten in zones maar in tariefeenheden. Vroeger sprak men van kilometers, en de tariefeenheid is dan ook op de kilometer gebaseerd, maar de lengte van een tariefeenheid kan in werkelijkheid aanmerkelijk van een kilometer verschillen. Hoewel stations veel verder van elkaar liggen dan bus- en tramhaltes, is de tariefeenheid veel korter dan een zone. Ook hier is het echter mogelijk dat meerdere stations binnen eenzelfde tariefeeneid vallen. Zo vallen de drie stations van Vlaardingen binnen dezelfde tariefeenheid, hoewel ze meer dan 3 km uit elkaar liggen.
Tariefeenheden worden vanaf nul geteld en kunnen dus zonder bezwaar worden opgeteld:
| van Zutphen naar Lochem | van Lochem naar Goor | van Zutphen via Lochem naar Goor | |
|---|---|---|---|
| Afstand in tariefeeheden | 17 | 13 | 30 |
Een vervoerbewijs van de spoorwegen vermeldt steeds een begin- en eindstation. Het tarief is in principe gebaseerd op de kortste afstand in tariefeenheden tussen deze stations, de reiziger mag langs dat traject reizen, maar ook wel langs een sneller traject of met minder overstappen.
Op sommige trajecten kan met een strippenkaart in de trein worden gereisd (tweede klas). Hier gelden dus beide tarieven. Dit is het geval binnen de grote agglomeraties en op diverse regionale spoorlijnen.
Op sommige trajecten wordt een afwijkend tariefsysteem gebruikt, omdat Arriva en Syntus geen eerste klas hebben in hun treinen.[1] De basis van de tariefberekening is echter gelijk.