Franz von Waldeck

Graaf Franz von Waldeck (vermoedelijk 1491 op de Sparrenburg – 15 juli 1553 op kasteel Wolbeck, nu in Münster) was door afstamming van het huis von Waldeck een graaf van Waldeck. Hij had een veelzijdige carrière: vanaf 1529 was hij administrator van Minden, vanaf 1530 bisschop van Minden, en vanaf 1532 bisschop van Osnabrück en Münster.

Leven

Franz was de zoon van graaf Philipp II von Waldeck-Eisenberg (1453-1524), die oorspronkelijk zelf voorbestemd was voor het bisschopsambt, maar meer belangstelling kreeg voor de wereldse taken van zijn familie en die zo behalve graaf in zijn eigen graafschap ook nog stadhouder over het graafschap Ravensberg werd. Zijn moeder was gravin Katharina von Solms-Lich (1467-1492), dochter van graaf Kuno von Solms-Lich en gravin Walpurgis von Dhaun. Franz was de derde en laatste zoon van zes kinderen van graaf Philipp en gravin Katharina. Een jaar na de geboorte van Franz overleed zijn moeder.

Franz von Waldeck stond gunstig tegenover de ideeën van de reformatie gunstig en bevorderde deze tijdelijk in zijn gebieden.

Ondanks al zijn sympathie voor de reformatie kon Franz von Waldeck het radicale anabaptistische rijk in Münster niet tolereren, omdat het ook zijn soevereine macht in twijfel trok. Hij was een van de hoofdpersonen in het neerslaan van dit kortstondige rijk.

Na de herovering van Münster besloot Franz von Waldeck echter meer diplomatie te gebruiken. Hij nam de leer van Maarten Luther over om de protestantse meerderheid van de burgers tevreden te houden, waarna hij samen met Hermann Bonnus de protestantse reformatie ook in Osnabrück invoerde.

Nadat de protestanten de Schmalkaldische Oorlog hadden verloren, moest hij de plannen opgeven om de reformatie in te voeren en de kerkelijke gebieden om te zetten naar wereldlijke vorstendommen. Intern werd zijn macht grotendeels ingeperkt door de landgoederen, terwijl hij door Hendrik de Jongere van Brunswijk met geweld werd gedwongen om afstand te doen van het bisdom Minden.

Kinderen

Franz von Waldeck had een zoon Christoph (ook Christoffer de Schone genoemd) (1510/1520 – na 1561 in Vechta) uit een relatie met een onbekende moeder.

Von Waldeck woonde een tijdje in Einbeck, waar hij Anna Polmann ontmoette. Ze kregen acht kinderen. Waldeck gedroeg zich ten opzichte van zijn kinderen als een zorgzame vader.

• Franz III von Waldeck (1524 - )
• Barthold von Waldeck (1536 - )
• Philipp von Waldeck (1538-1605)
• Elizabeth Catherina von Waldeck (1540-1579), trouwde met Wernerus Crispinus (1535-1604)
• Johanna von Waldeck (1540-1572)
• Ermegard von Waldeck (1542- )
• Christoph von Waldeck (1543-1587), trouwde met Agnes Pagenstecher (1545-1606)
• Katherina von Waldeck (1544-1597)

• L. Knappert, in: P. J. Blok, P. C. Molhuysen, Waldeck, Franz, graaf von op dbnl of resources.huygens.knaw.nl in: Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 5 (1921)
• Wilhelm Sauer, Franz von Waldeck in: Allgemeine Deutsche Biographie 7 (1878), p. 290-292 online op: https://www.deutsche-biographie.de/pnd11882080X.html