Energietransitie in Nederland

Nederland geeft nog altijd voor meer dan acht miljard euro per jaar staatssteun aan de fossiele energiesector, stellen Milieudefensie en Oil Change International. Dit staat haaks op een belofte uit 2013, dat die steun uiterlijk dit jaar afgebouwd zou zijn.

In 2020 moest 14% van alle gebruikte energie in Nederland uit duurzame bronnen komen, in 2023 moet dat 16% zijn, maar in 2017 was het pas 7%, het na Luxemburg laagste percentage in de Europese Unie. In 2019 was het volgens het CBS 8,6%. In 2020 was het 11% maar door een statistische overdracht van duurzame energie uit Denemarken op papier 14%. In 2022 is het 15% vooral door meer zonne.energie.

Het Urgenda doel (25 procent minder uitstoot van broeikasgassen dan in 1990) is in 2020 nipt gehaald maar in 2021 niet. De Klimaatwet (mei 2019) bepaalt dat de uitstoot van broeikasgassen in 2030 minstens 49% en in 2050 95% vermindert ten opzichte van 1990. De 49% reductie zal niet gehaald worden volgens het Planbureau voor de Leefomgeving. Urgenda ging juni 2021 opnieuw naar de rechter in verband met het Nederlandse klimaatbeleid, ditmaal om een dwangsom op te laten leggen aan de Nederlandse Staat. In 2022 was de uitstoot van broeikasgassen ruim 30% minder dan in 1990, vooral door minder aardgas gebruik.

Windenergie is een belangrijke vorm van duurzame energie om deze doelen te halen. In 2019 stond circa 1 GW windturbine-capaciteit in zee waarvan 600 MW in het Gemini windpark 85 km ten noorden van Groningen. Voor de Noord- en Zuid-Hollandse kust komen in 2023 windparken die zonder subsidie geëxploiteerd worden door Vattenfall en Shell-Eneco. Er moet dan voor minimaal 4,7 GW vermogen aan windparken op zee staan die dan 16% van alle elektriciteit leveren. Feb 2022 verhoogde het kabinet de doelstelling naar 21 GW in 2030. Dat is ongeveer 75% van onze huidige elektriciteitsbehoefte.

Zonne-energie groeit ook sterk. In 2019 werd 2,4 GW PV panelen geïnstalleerd waarmee het totale vermogen toenam tot 6,9 GW. In dat jaar werd 5,2 TWh PV energie geproduceerd, 4% van het totale elektriciteitsgebruik. In 2020 steeg dit tot ruim 10 GW vermogen en 8,1 TWh energie.

In 2020 kwam een kwart van het stroomverbruik uit duurzame bronnen, zoals zonne- en windenergie en biomassa.In 2021 was dit een derde en in 2022 40%.

In februari 2018 besloot het kabinet-Rutte III om de winning van aardgas in Noordoost-Groningen af te bouwen en rond 2030 te staken. Daarnaast bepaalde het op 18 mei 2018, dat de twee oudste kolengestookte elektriciteitscentrales in het land, de Amercentrale en de Hemwegcentrale, uiterlijk in 2024 moeten overschakelen op een duurzame brandstof, bijvoorbeeld houtsnippers. Voor de nieuwgebouwde kolencentrales op de Maasvlakte en in de Eemshaven geldt hetzelfde per 2029. Op 21 dec 2019 werd bekend dat de Centrale Hemweg 8 binnen enkele dagen wordt gesloten. In april 2020 voerde het kabinet een uitstootplafond in voor kolencentrales, maar in 2022 werd deze beperking weer ingetrokken. 30 juni 2021 besloot het kabinet dat Gasunie het bestaande gasleidingennetwerk gaat ombouwen voor waterstof uit windenergie. Ongeveer 85 procent van de bestaande leidingen kan worden hergebruikt voor waterstof. Zie ook Waterstofpijpleidingvervoer.

Volgens het Coalitie-akkoord (dec 2021) is het doel tenminste 55% CO₂ reductie, mogelijk 60% in 2030, 70% in 2035 en 80% in 2040. In deze kabinetsperiode worden energie-netwerken toekomstbestendig gemaakt en voorbereidingen getroffen voor 2 nieuwe kerncentrales waarvoor 5 mld tot 2030 wordt uitgetrokken. Er komt een Klimaat- en transitiefonds van 35 mld t/m 2030.

Het PBL vindt (nov 2022) de klimaatplannen niet toereikend maar voorziet dat vooral dankzij de komst van windparken op zee in 2031 36% van de energie hernieuwbaar is en 85% van de stroomproductie.