Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Gebruiker:Rwbest/Kladblok2
Wereldenergievoorziening en -verbruik is de wereldwijde productie en bereiding van brandstof, opwekking van elektriciteit, energietransport en energieverbruik. Het is een fundamenteel onderdeel van de economische activiteit. Het omvat warmte,[1] maar geen energie uit voedsel.Veel landen publiceren statistieken over de energievoorziening en het energieverbruik van hun eigen land, van andere interessante landen of van alle landen samen in één grafiek. Een van de grootste organisaties op dit gebied, het Internationaal Energieagentschap (IEA), verkoopt jaarlijks uitgebreide energiegegevens.[2] Enerdata publiceert een gratis Jaarboek.[3] Dit artikel geeft een korte beschrijving van het aanbod en het verbruik van energie, aan de hand van in tabellen samengevatte statistieken, van de landen en regio's die het meest produceren en verbruiken.
De energieproductie is voor 80% fossiel.[3] De helft daarvan wordt geproduceerd door China, de Verenigde Staten en de Arabische staten van de Perzische Golf. De Golfstaten en Rusland exporteren het grootste deel van hun productie, grotendeels naar de Europese Unie en China, waar niet genoeg energie wordt geproduceerd om aan de vraag te voldoen. De energieproductie stijgt met ongeveer 2% per jaar, behalve voor zonne- en windenergie die 12 tot 30% per jaar groeit, zie tabel.
| Jaar | Wind | Zon |
|---|---|---|
| 2012 | 267 | 104 |
| 2015 | 416 | 228 |
| 2018 | 563 | 489 |
| 2021 | 825 | 849 |
Geproduceerde energie, bijvoorbeeld ruwe olie, wordt verwerkt om deze geschikt te maken voor consumptie door eindgebruikers. De toeleveringsketen tussen productie en eindverbruik omvat veel conversieactiviteiten en veel handel en transport tussen landen, waardoor een kwart van de energie verloren gaat voordat deze wordt verbruikt.
Het energieverbruik per persoon in Noord-Amerika is erg hoog, terwijl het in ontwikkelingslanden laag is en meer hernieuwbaar.[2] Er was wereldwijd een aanzienlijke daling van het energieverbruik als gevolg van de COVID-19-pandemie , met name in de ijzer- en staalindustrie, aangezien de vraag naar nieuwbouw afnam. Om een niveau te bereiken dat vergelijkbaar is met dat in 2019, zou de wereldwijde vraag naar gefabriceerde goederen door de IJzer- en staalindustrie in de Verenigde Staten|ijzer- en staalindustrie moeten toenemen.[5]
Wereldwijd kooldioxide-emissies van fossiele brandstofs was 38 gigaton in 2019.[6] Het doel, gesteld in de Akkoord van Parijs ter beperking van de klimaatverandering, zal lang niet worden bereikt.[7] Er worden verschillende scenario's ontwikkeld om het doel te bereiken.
Primaire energieproductie
Dit is de wereldwijde productie van energie, direct gewonnen of gewonnen uit natuurlijke bronnen. In energiestatistieken verwijst primaire energie (PE) naar de eerste fase waarin energie de toeleveringsketen binnenkomt vóór een verder conversie- of transformatieproces.
Energieproductie wordt meestal geclassificeerd als:
- fossiel, gebruikmakend van steenkool, ruwe olie (aardolie) en aardgas;
- nucleair, gebruikmakend van uranium;
- hernieuwbaar, gebruikmakend van biomassa, geothermie, waterkracht, zonne-energie, getijdenenergie, golfkracht, windkracht, onder andere.
Beoordeling van primaire energie door IEA volgt bepaalde regels:[8]
- Fossiel: gebaseerd op lagere stookwaarde.
- Nucleair: warmte geproduceerd door kernreacties, 3 keer de elektrische energie, gebaseerd op 33% efficiëntie van kerncentrales.
- Hernieuwbaar:
- Biomassa op basis van lagere stookwaarde.
- Elektrische energie geproduceerd door waterkracht, windturbines en zonnepaneels.
- Geothermische energie is ingesteld op meer dan 10 keer de elektrische energie vanwege het zeer lage rendement van deze centrales.
Deze regels zijn controversieel. Water- en luchtstroomenergie die waterkracht- en windturbines aandrijft, en zonlicht dat zonnepanelen aandrijft, worden niet als PE genomen, wat is ingesteld op de geproduceerde elektrische energie. Maar fossiele en nucleaire energie zijn ingesteld op de reactiewarmte die ongeveer 3 keer de elektrische energie is. Dit meetverschil kan ertoe leiden dat de economische bijdrage van hernieuwbare energie wordt onderschat.[9]
Enerdata[3] toont:
- TOTALE ENERGIE / PRODUCTIE: Kolen, Olie, Gas, Biomassa, Warmte en Elektriciteit.
- HERNIEUWBAAR / % IN ELEKTRICITEITSPRODUCTIE: Hernieuwbaar, niet-hernieuwbaar.
De tabel geeft een overzicht van de wereldwijde PE en de landen die in 2021 het meeste (76%) produceren. De bedragen zijn afgerond en weergegeven in miljoen ton olie-equivalent per jaar (1 Mtoe = 11,63 TWh, 1 TWh = 109 kWh) en % van het totaal. Hernieuwbaar is biomassa plus warmte plus hernieuwbaar percentage van elektriciteitsproductie (waterkracht, wind, zon). Nucleair is een niet-hernieuwbaar percentage van de elektriciteitsproductie. De bovengenoemde onderschatting van waterkracht-, wind- en zonne-energie ten opzichte van kern- en fossiele energie geldt ook voor Enerdata.
| Totaal | Steenkool | Olie gas | Hernieuwbaar | Nucleair | |
|---|---|---|---|---|---|
| China | 2950 | 71% | 13% | 10% | 6% |
| Verenigde Staten | 2210 | 13% | 69% | 8% | 10% |
| Rusland | 1516 | 16% | 78% | 2% | 4% |
| Saoedi-Arabië | 610 | 0 | 100% | 0 | 0 |
| Iran | 354 | 0 | 99% | 0 | 1% |
| Verenigde Arabische Emiraten | 218 | 0 | 99% | 0 | 1% |
| India | 615 | 50% | 11% | 33% | 6% |
| Canada | 536 | 5% | 81% | 10% | 4% |
| Indonesië | 451 | 69% | 17% | 14% | 0 |
| Australië | 423 | 64% | 33% | 3% | 0 |
| Brazilië | 325 | 1% | 55% | 42% | 2% |
| Nigeria | 249 | 0 | 47% | 53% | 0 |
| Algerije | 150 | 0 | 100% | 0 | 0 |
| Zuid-Afrika | 151 | 91% | 1% | 8% | 0 |
| Noorwegen | 214 | 0 | 93% | 7% | 0 |
| Frankrijk | 128 | 0 | 1% | 34% | 65% |
| Duitsland | 102 | 27% | 3% | 47% | 23% |
| Wereld | 14800 | 27% | 53% | 13% | 7% |
Van 's werelds hernieuwbare energievoorziening wordt 68% opgewekt met biobrandstof en afval, voornamelijk in ontwikkelingslanden, 18% wordt opgewekt met waterkracht en 14% met andere hernieuwbare energiebronnen.[10]
Energieconversie en handel
.png)
Primaire energie wordt op vele manieren omgezet in energiedragers, ook wel secundaire energie genoemd.[11]
- Kolen gaan voornamelijk naar elektriciteitscentrales. Cokes wordt verkregen door destructieve destillatie van bitumineuze steenkool.
- Ruwe olie gaat voornamelijk naar olieraffinaderijen
- Aardgas gaat naar aardgasverwerking installaties om verontreinigingen zoals water, kooldioxide en waterstofsulfide te verwijderen en de stookwaarde aan te passen. Het wordt gebruikt als stookgas, ook in thermische centrales.
- Kernreactiewarmte wordt gebruikt in thermische centrales.
- Biomassa wordt direct gebruikt of omgezet in biobrandstof.
| Export minus Importeren in 2021[12] | |
|---|---|
| Rusland | 682 |
| Saoedi-Arabië | 388 |
| Australië | 296 |
| Canada | 245 |
| Indonesië | 226 |
| Noorwegen | 185 |
| Italië | -114 |
| Turkije | -118 |
| Duitsland | -187 |
| Zuid-Korea | -239 |
| India | -323 |
| Japan | -357 |
| China | -803 |
Elektriciteit wordt opgewekt met
- stoom- of gasturbines in een thermische centrale,
- of waterturbines in een waterkracht centrale,
- of windturbines, meestal in een windpark.
De uitvinding van de zonnecel in 1954 startte de opwekking van elektriciteit door zonnepanelen, aangesloten op een DC/AC omvormer. Rond 2000 maakte massaproductie van panelen dit economisch.
Veel primaire en geconverteerde energie wordt tussen landen verhandeld. In de tabel staan landen met een groot verschil in export en import in 2021, uitgedrukt in Mtoe. Een negatieve waarde geeft aan dat er veel energie-import nodig is voor de economie.[12] De Russische gasexport is in 2022 sterk verminderd,[13] aangezien pijpleidingen naar Azië plus LNG-exportcapaciteit veel minder is dan het gas dat niet langer naar Europa wordt gestuurd.[14]
Groot transport gaat door tankerschip, tankwagen, LNG-tanker, spoorgoederenvervoer, pijpleiding en door elektriiteitsnetten.
Totale energie voorziening (TES)
| TES | PE | |
|---|---|---|
| China | 3650 | 2950 |
| Indië | 927 | 615 |
| Rusland | 811 | 1516 |
| Japan | 400 | 52 |
| Z-Korea | 298 | 151 |
| Canada | 289 | 536 |
| Duitsland | 286 | 102 |
| Saoedi-Arabië | 219 | 610 |
Totale energie voorziening (Total Energy Supply TES) geeft de som van productie en import, onder aftrek van export en opslagveranderingen.[15] Voor de hele wereld is TES bijna gelijk aan primaire energie PE omdat import en export elkaar opheffen, maar voor landen verschillen TES en PE in kwantiteit en ook in kwaliteit als het secundaire energie betreft, bijvoorbeeld import van een olieraffinaderijproduct. TES is alle energie die nodig is om energie te leveren aan eindgebruikers.
| Jaar | TES |
|---|---|
| 1990 | 8700 |
| 2000 | 9900 |
| 2010 | 12600 |
| 2019 | 14400 |
| 2020 | 13800 |
| 2021 | 14500 |
De tabellen geven een overzicht van TES en PE voor sommige landen waar deze veel verschillen, in 2021, en de geschiedenis van TES. De meeste groei van TES sinds 1990 vond plaats in Azië. De bedragen zijn afgerond en weergegeven in Mtoe. Enerdata noemt TES Total energy consumption.[16]
25% van de wereldwijde primaire productie wordt gebruikt voor conversie en transport, en 6% voor niet-energetische producten zoals smeermiddelen, asfalt en petrochemicaliën. 69% blijft voor eindgebruikers. Het grootste deel van de energie die verloren gaat door conversie, vindt plaats in thermische elektriciteitscentrales en het eigen gebruik van de energie-industrie.