Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Alkmaarderhout (park)
| Alkmaarderhout (park) | ||
| Bestand:Alkmaarderhout - Westerhout park 2.jpg | ||
| Type | Stadsbos | |
| Locatie | Alkmaar | |
| Coördinaten | 52°37′N 4°43′E | |
| Opening | 1607 | |
De Alkmaarderhout, plaatselijk ook wel de Hout genoemd, is een stadsbos in de Noord-Hollandse stad Alkmaar. Het park ligt ten zuiden van de binnenstad van Alkmaar. De gesloopte Kennemerpoort vormde van oudsher de toegang tot dit stadsbos.
Situering en deelgebieden
Het park ligt binnen het is een rijksbeschermd stadsgezicht Westerhoutkwartier in Alkmaar, dit gezicht is gelegen tussen de Kennemerstraatweg, de Prins Bernhardlaan, de Westerweg, de Kennemer- en Geestersingel.[1] De Alkmaarderhout ligt in de wijk Zuid en de buurt Nassaukwartier en Hout. In de zuidwest hoek van het park en de buurt ligt langs de Nieuwpoortselaan het buurtschap Nieuwpoort.
De Alkmaarderhout kent een aantal (voormalige) deelgebieden. Het westelijk gedeelte van de Alkmaarderhout staat bekend als de Westerhout. Het Nassaukwartier, dat ten noorden van de Westerhout ligt, vormde eerst een groen geheel met de Hout en is aangelegd in het toenmalige gedeelte Geesterhout. Het gedeelte net buiten de voormalige Kennemerpoort tussen de Kennemerstraatweg en de Harddraverslaan heet(te) de Voorhout. Een ander bos dat nagenoeg direct ten zuiden over de gemeentegrens in Heiloo ligt is het Heilooërbos, waar onder andere het Landgoed Nijenburg is gelegen.
Geschiedenis
Zeventiende eeuw
Rond 1600 ontstond het plan om een wandelplaats net buiten en ten zuiden van de stadsomwalling, langs de Heere- of Oosterweg die thans de Kennemerstraatweg heet, aan te leggen. Voor het beleg van Alkmaar ten tijde van de Tachtigjarige Oorlog lag op de plek van dit geplande stadsbos akkerland en weiland. De bomen die zouden werden aangeplant werden tevens gebruikt door Alkmaarse timmerlieden. Immers had Haarlem al zo'n soortgelijk bos met de Haarlemmerhout.
In 1607 werd begonnen met de aanleg van de Alkmaarderhout.[2] Zo werden 'houten', bomensingels langs de wegen aangeplant. Zo werden langs de Harddraverslaan stroken van bomen aangeplant en werden ook langs de Westerweg enkele rijen iepen geplant.
In Rampjaar 1672 toen de Republiek was beland in de Hollandse Oorlog werd een deel van de aangeplante bomen gekapt om zicht te hebben op een eventuele aankomende vijand. De bomen werden na afloop heraangeplant, tevens werden de verbrede bomenrijen en werden stukken ingesloten boerenland opgekocht. Zo ontstond langzaamaan de Alkmaarderhout ten westen van de Nieuwpoortselaan en Kennemerstraatweg.
Achtiende eeuw
De Alkmaarderhout was voortdurend onderhevig aan verandering. Vanouds vormde de Wilhelminalaan entree naar park vanuit de stad, deze laan is samen met de huidige Kennmerstraatweg al te zien op een kaart uit 1650. Deze Wilhelminalaan, een kaarsrechte laan vormde de basis voor de eerste 'plantage', deze bestond uit strakke vormen en sterpatronen.
De Alkmaarderhout kreeg vanaf 1765 steeds meer vorm. Dit valt te zien op de kaart van Van Panders uit 1765. Hierop zijn de eerste kronkelige laantjes door het park te zien, met daar tussen in weilanden, tuinderijen en (boom)kwekerijen. Door de welgestelde burgerij werden langs de Lindenlaan en de Kennemersingel buitenplaatsen aangelegd . Deze buitens waren uitgelegd met lusthoven, bloemen, hagen en theekoepeltjes. Men reed in deftige koetsen langs deze buitens. De Alkmaarderhout stond bekend om de in deze tijd aangeplante stinsenplanten.
Negentiende eeuw
In 1884 werd een gevangenis in de Alkmaarderhout geopend.[3] Deze penitentiaire inrichting beschikte over 26 cellen. In 1889 werd besloten tot uitbreiding tot 104 cellen van deze inrichting. In 1893 werd deze uitbreiding in gebruik genomen. De gevangenis kreeg met de uitbreiding ook een markante ingang aan de Prins Bernhardlaan met aan weerszijden dienstwoningen. Na deze uitbreiding werd het huis van bewaring nog enkele keren uitgebreid. Uiteindelijk bood de inrichting plek aan 122 gedetineerden. Het ontwerp van de inrichting is naar hand van rijksbouwmeester Johan F. Metzelaar, bekend van de koepelgevangenissen van Arnhem en Breda.[3] De Koepelgevangenis van Haarlem werd ontworpen door zijn zoon Willem Metzelaar.
Gemiddeld verbleven er 40 gevangenen in de penitentiaire inrichting, het Rijk besloot de inrichting in 1928 dan ook te sluiten wegens onderbezetting.[3] Echter werd de inrichting in 1937 weer, na enige aanpassingen, weer in gebruik genomen wegens een cellentekort. Het complex werd gedurende de eerste decennia van zijn bestaan het ‘cellulaire gevangenis De Hout’ genoemd.[3] Voorts werd in de Staatscourant van 24 februari 1950 voor het eerst melding gemaakt van de naam Schutterswei als naam voor de penitentiaire inrichting.[3] De gevangenis is thans in gebruik als hotel en restaurant & bar.[4][5]
In 1893 werd aan de Wilhelminalaan het rijksmonumentale gebouw van de Cadettenschool van Alkmaar gebouwd.
Twintigste eeuw
Aanleg van Springer & hertenkamp
Eind negentiende eeuw en begin twintigste eeuw was er onvrede over de inrichting van de Alkmaarderhout, mede door de aantasting door bebouwing en verkeer. Zo noemende de plaatselijke VVV-vereniging ‘Alcmaria’ de Hout eind negentiende eeuw een park ‘zonder enige architectuur’. Op deze uitspraak volgde een prijsvraag onder tuin- en landschapsarchitecten om het park te reorganiseren. Veel ontwerpen waren niet bruikbaar of bleken te duur. Uiteindelijk, om toch wat te doen, besloot de gemeente het ontwerp van landschapsarchitect Leonard Springer maakte in 1902 een nieuw ontwerp voor de Alkmaarderhout in Engelse- of romantische landschapsstijl. Dit ontwerp bestond uit speelse bochten, doorkijkplekken, heuvels en waterpartijen. Toentertijd werd ook de hertenkamp, en het hertenhuis, aangelegd. In 1903 kwamen de eerste vier herten naar het kamp. In 1923 werd er een volière aan het kamp toegevoegd. In 1977 werd de hertenkamp betrokken bij de in dat jaar ingerichte kinderboerderij ‘Klein Dierenhof ’, deze groeide uit tot de stadsboerderij ‘De Hout’. Ook de volière en het duivenhok, voorheen een marmottenhuis, bleven van de boerderij deel uit maken.
Sportpark
 Zie ook het artikel Koning Willem-Alexanderlaan, de voormalige Sportlaan langs dit sportpark voor meer informatie over het sportpark |
In 1920 werd net ten zuiden van de hout het gelijknamige sportpark geopend. In dit sportpark kwamen onder andere een buitenzwembad, voetbalvelden en een houten wielerbaan. In 1948 werd het stadion van voetbalclub AZ dat ook de Alkmaarderhout werd genoemd in gebruik genomen. Het eerste zwembad in de Alkmaarderhout, het Victoriebad werd officieel geopend op 21 juli 1934.[6] Het buitenzwembad had in zijn eerste jaar sinds opening 41.000 bezoekers. In 1936 werd de naam van het zwembad veranderd in Zomerbad toen de gemeente de exploitatie overnam. In 1984 sloot het Zomerbad, kort na zijn 50-jarig jubileum. Op de plek kwam na de sloop van dit zwembad het overdekte zwembad De Hout.
Monumenten
In de periode 1931-32 bouwde men het bejaardentehuis Huize Westerlicht naar ontwerp van de Alkmaarse architect D. Saal Czn. Huize Westerlicht is gebouwd in een late trant van de Amsterdamse School. In 1934 werd het Westerlicht uitgebreid met een vleugel in dezelfde stijl. Westerlicht is gelegen aan Pr. Julianalaan 14 tegenover het hertenkamp.[7] Een ander rijksmonumentaal gebouw aan de rand van het park is het bejaardentehuis Huize Voorhout dat in 1906 werd gebouwd als stadsvilla aan de Kennmerstraatweg 2.[8]
Ziekenhuis
Maar vooral het Medisch Centrum Alkmaar (ACM), dat zich hier in 1930 in de voormalige Cadettenschool aan de Wilhelminalaan als het Centraal Neutraal Ziekenhuis met Klassenverpleging vestigde, bebouwde deze eeuw een groot deel van het park. Ook raakte deze eeuw het park ingebouwd tussen woonwijken. Zo ligt ten zuiden van de Alkmaarderhout woonbuurt Oranjepark.
De Muziektuin
In 1923 werd in de Alkmaarderhout de gemeentelijke Muziektuin geopend. De tuin lag ten zuiden van de huidige Prinses Julianalaan en bestond uit een aantal gebouwen rondom een bebloemd en beplant grasveld. Bij de aanleg van de Muziektuin werd de in 1898 gebouwde 'Buitensociëteit' uitgebreid met twee lange veranda's en kreeg het tevens een horecabestemming. Tegenover de sociëteit werd een muzieknis gebouwd. Echter vielen de bezoekerscijfers tegen, mede door het ontstaan van de crisis van de jaren 1930 en komst van de radio. Na sluiting werden de gebouwen in de jaren vijftig bijna helemaal gesloopt. De Muzieknis en een speelweide bleven overeind; thans ontplooit Cultuurpark De Hout muzikale initiatieven.
Eenentwintigste eeuw
Op 11 september 2006 werd begonnen met de sloop van het voetbalstadion de Alkmaarderhout, nadat AZ in augustus 2006 was verhuisd naar het AFAS Stadion. Daags na de verhuizing werd aan de Sportlaan, de huidige Koning Willem-Alexanderlaan, op de plek van het voormalig stadion het Jans Wilshof gebouwd. Dit hof is vernoemd naar Jan Wils de Alkmaarse architect van het Olympisch Stadion te Amsterdam.
De Noordwest Ziekenhuisgroep, het voormalige ACM, zal zijn gebouw in de Alkmaarderhout gaan herconstrueren naar ontwerp van architectenbureaus Seed Architects en Gortemaker Algra Feenstra.[9] Met deze vernieuwbouw zal het ziekenhuis en het stadsbos een eenheid gaan vormen, door het gebruik van lichte en transparante materialen. In 2019 werd het definitief ontwerp voor fase 1 gepresenteerd. Het totale project zal zo’n 20 jaar in beslag nemen en bestaat uit 3 fases. Binnen dit project wordt ook Huize Westerlicht gerenoveerd, dat een onderwijs- en kantoorfunctie zal krijgen.
Zie ook
Bronnen
Noten
|
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
