Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Erasmus van Rotterdam
Desiderius Erasmus Roterodamus (Erasmus van Rotterdam; Rotterdam, 28 oktober 1466 – 11/12 juli 1536) was een Nederlands renaissance-humanistisch geleerde. Hij was augustijns priester en theoloog, taalkundige en auteur van talrijke boeken.
Leven
Erasmus werd geboren als onwettig kind, als zoon van Margaretha Rogerius (Rutgers) en Rother Gerards, een priester uit Gouda. Margaretha werkte bij hem als huishoudster. Mogelijk bracht zij haar zwangerschap in Rotterdam door wegens de schande, een ongehuwde moeder te zijn. Erasmus’ naam wordt daarom niet gevonden in de officiële doopregisters. Een jaar voor de geboorte van Erasmus, hadden zijn ouders al een kindje: Pieter. Ook van hem zijn geen officiële doopgegevens bekend.
Na een drietal jaar in Rotterdam, verhuisde de moeder met de beide kinderen naar Gouda. Aan de parochieschool van Gouda kregen Erasmus en zijn broer les van hun oom, Pieter Winckel. Toen Erasmus negen jaar was, werd hij met zijn broer naar Deventer gestuurd. De humanist Alexander Hegius werd in de latere jaren van hun schooltijd schooldirecteur en voerde een nieuw scholingsprogramma in dat ook Grieks omvatte, wat men gewoonlijk pas aan de universiteit leerde. Ook Erasmus’ onderwijzer Jan Synthen was een renaissance-humanist. De jonge Erasmus leerde als schooljongen vloeiend in klassiek Latijn schrijven.
Toen hun moeder overleed aan de pest, liet hun vader hen naar Gouda brengen, maar overleed zelf kort daarop. Oom Pieter Winckel stuurde de beide zonen naar een school van de Broeders van het Gemene Leven in ’s Hertogenbosch. Daarna bleef beide broers als wezen weinig keuze over dan in het klooster te gaan. Erasmus koos het klooster van de augustijnse reguliere kanunniken in Stein bij Gouda en legde waarschijnlijk in 1488 de eed af. Nadat hij op 24 april 1492 tot priester was gewijd door de bisschop van Utrecht, David van Bourgondië, verliet hij spoedig daarop (waarschijnlijk in 1493) het klooster om als Latijns secretaris in dienst te treden van de bisschop van Kamerijk (Cambrai), Hendrik van Bergen (Henri de Berghes). Van 1495 tot 1499 studeerde hij aan de Sorbonne in Parijs. In dezelfde periode gaf hij les aan onder anderen de broers Heinrich en Christian Northoff uit Lübeck. Met zijn student William Blount, baron van Mountjoy, reisde hij mee naar Engeland, en bleef daar een half jaar. Deze reis zou een grote invloed op hem uitoefenen. Hij kwam in contact kwam met Thomas More, met wie hij een leven lang bevriend zou blijven. John Colet spoorde hem aan om de Schriften te onderzoeken naar de stijl van de vroege kerkvaders en niet met het geargumenteer van de scholastici.
Later trof hij aartsbisschop William Warham, John Fisher en de jonge prins Henry, de latere koning Hendrik VIII van Engeland.
Terug in Parijs schreef hij in 1500 een verzameling Adagia: spreuken en citaten.
In 1502 bood de theoloog Adriaan Boeyens, die hij nog uit zijn studietijd kende en die later paus Adrianus VI zou worden, hem een leerstoel aan op de universiteit van Leuven, maar Erasmus sloeg het aanbod af.
In de jaren 1506 tot 1509 ondernam hij reizen in Italië en maakte een intensieve studie van Bijbelhandschriften. In Turijn promoveerde hij tot doctor in de theologie, en werd verheven in de stand van baron.
Toen Luther in 1517 met de reformatie begon, werd Erasmus er van verdacht dat hij hier iets mee te maken had. Hij werd er door de monniken, die hij altijd had gehekeld, van beschuldigd dat hij „het ei had gelegd, dat Luther uitbroedde”.
Hij werd de bezieler van het in 1518 in Leuven gestichtte Collegium Trilinguarum. Tot 1521 ondernam hij vaak reizen, maar daarna bleef hij liever thuis.
In 1529 laaide de protestantse hervorming met de Beeldenstorm hevig op in Basel, waar hij toen verbleef. Hij besloot de stad te verlaten en trok naar Freiburg-im-Breisgau, waar hij een woning kocht en inrichtte.
Toen Paulus III hem in 1535 naar Rome uitnodigde om met kardinaalspurper te worden bekleed om boeken te schrijven tegen de reformatie, weigerde hij beleefd.
Hij verkocht het huis in Freiburg en wou naar zijn thuisstreek Brabant trekken. Onderweg kwam hij weer in Basel voorbij en bezocht er zijn uitgever, Johann Froben. Hij bleef er overnachten, maar werd doodziek.
Hij overleed in juli 1536 als katholiek in het protestantse Basel (Zwitserland).
Het werk van Erasmus wordt nog steeds gelezen en is vertaald in verschillende talen.
Weblinks, bronnen
- Johan Huizinga, Erasmus and the Age of Reformation, aolib.com/r_book_22900.htm of gutenberg.org/ebooks/22900
- http://epicworldhistory.blogspot.com/2012/06/erasmus-of-rotterdam.html
