Landgoed Reigersbergen

Landgoed Reigersbergen is bijna 27ha groot en ligt in Den Haag.

Geschiedenis

Landgoed Reigersbergen 1546 Wassenaar Reigersbergen is een landgoed in het grensgebied tussen Den Haag en Wassenaar met de hofstede waar in de 19e eeuw de buitenplaats Reigersbergen werd aangelegd. Het landgoed was van 1462 tot 1663 eigendom van de adellijke geslachten Van Assendelft en Renesse die de boerderij met het land verpachtten.

In 1663 kwam Reigersbergen in handen van de katholieke boerenstand. Eigenaren werden Cornelis van der Hoch – rentmeester en notaris – en Pieter Cornelis van Raaphorst, gehuwd met Leentje Dirks, dochter van Dirck Louris van Wouw en Leentje Maartens van Reygersbergh (van Reigersbergen), een dochter van de Maerten Maertensz van Reygersbergh. “Die hofstede van Reygersberge(n)” te Wassenaar wordt voor het eerst genoemd in 1546. Maarten Maertensz van Reygersbergh, stamvader van het overgrote deel van de huidige families Rijgersberg/Reijgersberg, huurt in 1584 de hofstede. Dat was in de periode na de reformatie waarin katholieken die hun kerk trouw waren gebleven zich buiten de steden vestigden om ongestoord hun geloof trouw te kunnen blijven.

Reigersbergen is gelegen op het grensgebied van het grafelijke domein van het Hout in die Hage (Den Haag) en van de Baronie van Wassenaar. Dat is ook de verklaring dat in aktes van de bewoners Den Haag en Wassenaar voorkomen. Later wordt het bekend als het Landgoed Reigersbergen met een buitenhuis dat in de Tweede Wereldoorlog wordt verwoest en vervolgens wordt afgebroken. Het gebied Reigersbergen bestaat nog steeds onder die naam en ligt achter Paleis Huis ten Bosch, naast Merlot en tegenover Duindigt. Ook ligt er nog de Reigersbergenweg. Onderzoeker Cremers concludeert in “Reigersbergen en zijn bewoners” dat de oorsprong van de naam, onbekend is. De naam vindt miusschien ook z'n oorsprong in de aanwezigheid van een grote reigerkolonie.

Bronnen:

Reigersbergen en zijn bewoners, 1943. C.M. Cremers Archief van het huis Reigersbergen, Algemeen Rijksarchief

Landgoed Reigersbergen vindt zijn oorsprong in de boerderij langs de weg naar Leiden. In 1546 wordt de naam "Reygersbergen" voor het eerst vermeld. De voormalige boerderij werd omgeven door moestuinen met aangrenzend lager gelegen weilanden en was in het bezit van de geslachten Raaphorst en Van der Velde. Een kaart uit 1712 laat ook zien dat het gebied tussen het Haagse Bos en de Blauwe Camer (het latere Marlot) vooral uit moestuinen bestond. Hoewel de boerderij dus een agrarische functie had, kan het zijn dat Reigersbergen als buitenplaats in gebruik was. Van een park- of tuinaanleg was in deze periode echter nog geen sprake.

1663 - 1802 Reigersbergen is in het bezit van de geslachten Raaphorst en Van der Lubbe. Augusteijn van der Lubbe was getrouwd met de dochter van Raaphorst en na haar overlijden is haar bezit toegekomen aan hun zoon Leendert van der Lubbe. In deze periode bestaat het gebied tussen het Haagse Bos en Marlot vooral uit moestuinen: boerderij Reigersbergen heeft vooral een agrarische functie. Wellicht dat de boerderij wel als een buitenplaats in gebruik was, maar van een tuin- of parkaanleg is nog geen sprake. 1802 - 1850 Joachim Jochems koopt de boerderij met bijbehorende weilanden en wordt de boerderij uitgebouwd tot landhuis. Onder invloed van Jochems vinden veel veranderingen plaats, zoals de oostelijke uitbouw van de boerderij en de realisatie van diverse bouwwerken binnen de omliggende moestuinen. Na zijn overlijden in 1841 werd zijn jongste zoon Hendrik eigenaar van Reigersbergen. 1850 - 1940 Rond 1850 wordt het landhuis door Hendrik Jochems vergroot, waarbij de moestuinen grotendeels verdwijnen. De Leidsestraatweg wordt verplaatst, waardoor een voortuin in landschapsstijl kan worden aangelegd. Er worden boomgroepen geplant en langs de weg komt een monumentaal hek te staan. De oorspronkelijke achtertuin wordt in gemengde stijl aangelegd. Ook kon er een voortuin in landschapsstijl worden aangelegd, omdat de Leidsestraatweg werd verplaatst. Er werden boomgroepen geplant en langs de weg kwam een monumentaal hek te staan. De oorspronkelijke achtertuin werd in een gemengde stijl aangelegd. Dit is een combinatie van geometrische vormen die overgaan in de landschapsstijl. Deze gemengde stijl is voor de omgeving van Den Haag uniek. Na de dood van Hendrik Jochems, komt Reigersbergen in 1872 in handen van zijn dochter Henriëtte Emélie, die er met haar zus en moeder gaat wonen. In 1902 werd haar nichtje Henriëtte Elizabeth Michiels van Verduynen - Jochems de eigenaar van het landgoed. Zij liet driemaal het landhuis aan de achterzijde vergroten en bij de entree van de oprijlaan een portiersloge bouwen. 1940 - 1945 Helaas werd in de Tweede Wereldoorlog het landgoed onderdeel van de Atlantikwall. Vrij schootsveld was nodig en dus werden landhuis en bijgebouwen afgebroken en werd de helft van het bos gekapt. In 1956 heeft de gemeente Den Haag het landgoed aangekocht. Sindsdien zijn diverse wandelpaden aangelegd en zijn de oude moestuinmuren en de bijbehorende open ruimtes hersteld.

1945 - nu In 1956 wordt Reigersbergen aangekocht door de gemeente Den Haag en vanaf 1980 is het landgoed voor het publiek opengesteld. Sindsdien zijn de oude tuinmuren in ere hersteld en nieuwe voetpaden aangelegd. Ook zijn een sportveld en volkstuinen ingericht.

De bewoners

Joachim Jochems (?-1841) kocht in 1822 de buitenplaats Duindigt en vererfde het aan zijn kleinkinderen. Zijn jongste zoon Hendrik Jochems wordt eigenaar van Reigersbergen. Na zijn overlijden verkochten zijn erven (echtgenote en twee dochters) in 1902 aan Henriëtte Elizabeth Jochems (Brussel 1882 - Wassenaar 1968). Zij trouwde dat jaar met Ernst Louis Leopold baron van Tuyll van Serooskerken (h. Velserbeek, Velsen 1875 - Wassenaar 1959). Ze kregen in 1911 een zoon, Frederik (Freddie) Willem Walter.
In 1917 hertrouwde zij met mr Edgar Frederik Marie Justin baron Michiels van Verduynen (1885-1952), zoon van mr L.P.M.H. baron Michiels van Verduynen (Roermond 1855 - Monte Carlo 1929) en I.C.A. barones van Brienen, vrouwe van de Groote Lindt (Den Haag 1863 - Den Haag 1913).
Voor de oorlog liet zij het landhuis op Reigersbergen aan de achterkant driemaal vergroten en bij de entree van de laan een portiersloge bouwen. Na de oorlog verhuisde het echtpaar Michiels naar Landgoed Clingendael. Dat huis stond leeg, want "Freule Daisy" van Brienen heeft daar tot de oorlog gewoond en was in 1939 overleden.

De oorlog

Het landgoed op Reigersbergen is gebouwd in de classicistische stijl. In de Tweede Wereldoorlog werd door de Duitsers de Atlantikwall aangelegd waarvoor het landhuis en de bijgebouwen moesten wijken. De bebouwing werd gesloopt. Om een vrij schootsveld te creëren moest ook een groot deel van de bomen worden gerooid.

Landgoed verkocht

Reigersbergen is in 1956 verkocht aan de gemeente Den Haag. De landschappelijke structuur, de beplanting, de boomgroepen en de weilanden zijn elementen van cultuurhistorische waarde en geven een beeld van de omvang en de kwaliteit van de voormalige buitenplaats. De oude tuinmuren zijn gespaard gebleven maar zijn momenteel in verval geraakt.

Externe links

Reigersbergen