Oorlogsliefdekind

Het project Oorlogsliefdekind verzamelt de verhalen van de verzwegen Nederlands-Indonesische kinderen, verwekt door Nederlandse militairen bij Indonesische vrouwen tijdens en na afloop van de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog in de periode1946-1951.

Uitgaande van cijfers over bezettings- en bevrijdingslegers in het algemeen en de onbedoeld verwekte kinderen die legers te velde hebben achtergelaten, lopen de schattingen in het geval van het Nederlandse leger uiteen tussen de 3.000 en 8.000 kinderen, geboren uit seksuele contacten tussen Nederlandse militairen en Indonesische vrouwen. Tot 2009 was in Nederland vrijwel niets bekend over dit fenomeen. Op een enkele uitzondering na, bijvoorbeeld in een aflevering van het programma Spoorloos, is er weinig over naar buiten gekomen. De mannen startten een nieuw gezin met een Nederlandse vrouw en verzwegen hun verleden. En de kinderen groeiden op in Indonesië, met hun lichte huid, ver weg van de Nederlandse samenleving.

Achtergronden

Tijdens de dekolonisatieoorlog met Indonesië werden 135.000 Nederlandse militairen naar de kolonie Nederlands-Indië gestuurd om de orde te herstellen en het gebiedsdeel als Nederlandse kolonie te behouden. Deze periode staat ook wel bekend als de politionele acties. Ondanks de oorlogshandelingen was er ook tijd voor ontspanning. Militairen knoopten relaties aan met Indonesische vrouwen, bij wie zij – vaak onbedoeld – kinderen verwekten.

Na de definitieve onafhankelijkheidsoverdracht van de kolonie aan de Republik Indonesia oftewel Indonesië in 1949 keerden de Nederlandse soldaten verplicht terug naar Nederland. Zij lieten een onbekend aantal kinderen achter bij hun moeders in het nieuwe Indonesië. Schattingen wijzen uit dat het om duizenden kinderen moet gaan. Contacten tussen vaders en kinderen zijn in vrijwel geen enkel geval hersteld. De kinderen groeiden op als half-wezen bij hun moeders, werden bij familie ondergebracht of ter adoptie aangeboden, of kwamen in weeshuizen terecht.

De website

De website vormt de basis van het project. Middels deze website worden betrokkenen uitgenodigd hun persoonlijke verhaal te vertellen, in de gelegenheid gesteld hun Nederlandse dan wel Indonesische familieleden te zoeken en om ervaringen te delen met lotgenoten. De verhalen vormen een digitaal ‘monument’ voor en door mensen die zestig jaar lang hun verhaal voor zich hadden gehouden. Er wordt tevens een beeld opgebouwd van de historische context rondom deze soldatenkinderen. Het onderwerp was lange tijd een blinde vlek in de Nederlandse oorlogsgeschiedschrijving. Het project Oorlogsliefdekind toonde voor het eerst onomstotelijk het verzwegen bestaan aan van Indonesisch-Nederlandse soldatenkinderen.

De website is een veel bezocht platform voor verhalen, zoektochten en het leggen van contacten met lotgenoten. Er zijn honderden zoektochten gestart van Indonesisch-Nederlandse oorlogsliefdekinderen naar hun Nederlandse soldatenvaders of halfbroers/zusters en andersom, zoektochten van Nederlandse kinderen naar hun mogelijke Indonesische halfbroer of -zus.

Bij de jaarlijkse Geschiedenis Online Publieksprijs in 2012 wordt de website verkozen in de Top-5 van de 225 deelnemende historische websites. De website is begin 2014 door de nationale Koninklijke Bibliotheek (KB) aangemerkt als belangrijk digitaal erfgoed en wordt sindsdien door de KB gemonitord en digitaal opgeslagen.

De film Tuan Papa

In een samenwerkingsverband van het project Oorlogsliefdekind met de NTR (toen nog NPS) en de VPRO werd een crossmediaal project gestart in de eerste helft van 2010. Vier disciplines van de twee omroepen (Andere Tijden, OVT, /Geschiedenis en Geschiedenis 24) stelden hun kanalen beschikbaar om aandacht te genereren voor het onderwerp. De documentaire Tuan Papa (81 min.) van regisseur Annegriet Wietsma en producent Hellwig Productions Audiovisuals vormde het sluitstuk en werd uitgezonden 1 juli 2010. De documentaire bracht het onderwerp voor het eerst onder de aandacht van het grote publiek: meer dan 800.000 mensen bekeken de uitzending die week. Er volgde een stroom aan reacties op de website. De film Tuan Papa werd uiteindelijk samen met twee andere uitzendingen de hoogst gewaardeerde VPRO-uitzending van 2010.

Het boek Liefde in tijden van oorlog

In het najaar van 2013 verschijnt bij uitgeverij Boom het boek ‘Liefde in tijden van oorlog’ van Annegriet Wietsma en Stef Scagliola. Met dit boek analyseren de auteurs het bestaan en de persoonlijke geschiedenissen van de tot dan toe verzwegen Nederlands-Indonesische oorlogsliefdekinderen en schetsen zij de historische context waarin zij verwekt werden en opgroeiden. Medio 2014 verschijnt de tweede druk. In oktober 2014 selecteert het CPNB ‘Liefde in tijden van oorlog’ als een van de 20 Toptitels van de jaarlijkse Maand van de Geschiedenis. Tijdens de Nacht van de Geschiedenis in het Rijksmuseum op 18 oktober houden de auteurs een lezing over boek en project.

Nevenactiviteiten

Een aantal van de interviews met vaders, moeders en oorlogsliefdekinderen liggen opgeslagen bij de database DANS van het KNAW (Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen) en zijn beschikbaar voor onderzoeksdoeleinden.

In samenwerking met het Veteraneninstituut en De Basis, en met financiële steun van het Fonds voor Vrijheid en Veteranen organiseerde Oorlogsliefdekind een landelijke Contactdag voor ondersteuning van de doelgroep in het najaar van 2010.

Theatermaakster Ingrid Dümpel ontwikkelde een theatermonoloog op basis van de interviews van Oorlogsliefdekind, die op het Tong Tong Festival in 2010 in première ging.

Literatuur en films

• Tuan Papa, regie Annegriet Wietsma, productie Hellwig Productions Audiovisuals. Uitzending Andere Tijden Special, 80 minuten, 1 juli 2010
• Liefde in tijden van oorlog. Onze jongens en hun verzwegen kinderen in de Oost, Annegriet Wietsma en Stef Scagliola. Uitg. Boom Amsterdam 2013, 356 pg's, ISBN 978 94 6105 520 0

Externe links

• website Oorlogsliefdekind.nl
• de film Tuan Papa