Satorvierkant

Het SATOR-vierkant is een matrix van 5 bij 5, waarin 5 woorden staan die in alle richtingen hetzelfde aangeven (van links naar rechts, van rechts naar links, van boven naar beneden, van beneden naar boven).
De tekst van het SATOR-vierkant vormt één lang palindroom en ziet er als volgt uit:

S	A	T	O	R
A	R	E	P	O
T	E	N	E	T
O	P	E	R	A
R	O	T	A	S

.

Tekstoverlevering

Het oudste getuigenis wordt aangetroffen op een graffito in Pompeii en dateert dus van vóór de fatale uitbarsting van de Vesuvius in 79 na Chr. Dit bewijst dat we vrijwel zeker met een vóór-christelijke formule te maken hebben. De formule komt voor op magische papyri, amuletten en medaillons, en naderhand ook in christelijke kringen (zelfs de gehele middeleeuwen door), zoals begeleidende christelijke symbolen duidelijk maken.

Het vierkant

Het SATOR-vierkant is vooral bekend binnen de Kabbalistische traditie, en is later overgenomen binnen de christelijke esoterie en de Alchemie.

SATOR is de Ploeger. In de christelijke traditie staat Sator voor de Schepper.

AREPO is de ploeg in een Keltische taal. De ploeg is een Keltische uitvinding.

TENET - De ploeg moet door de ploeger stevig vastgehouden worden bij het kruis aan de bovenzijde van het apparaat - Let op het TENET-kruis.

OPERA zijn de werken die de ploeger doet; binnen de alchemie staat het voor de Steen der Wijzen die gewoon metaal in goud verandert en de bron is van het Levenselixer.

ROTAS zijn de wielen; het Wiel van de tijd dat steeds doordraait.

De betekenis van het vierkant is, dat de Schepper van het leven (de ploeger) alles in de gaten houdt en met zorg alles in goede banen leidt. In de christelijke betekenis: De Schepper is ook de schepper van de Goddelijke Voorzienigheid. Binnen de Alchemie is SATOR de alchemist die de ploeg, het werk en het wiel in de hand heeft; hij bereikt alles wat hij wil op materieel vlak.

Woordenspel

Het kan ook dat dit een oud romeins woordspelletje is:

SATOR = "zaaier";
AREPO = een jongensnaam;
TENET = "(hij) houdt";
OPERA = "(aan het) werk";
ROTAS = "wielen", oftewel:

Zaaier Arepo houdt de wielen aan het werk, d.i. ... zorgt dat de wielen hun werk blijven doen.

De SATOR-tempel

Let op de visgraatstructuur van de medeklinkers: SRN en RPN maken 4 visgraten, met de T als ontsluiting. De medeklinkers vormen het skelet van het vierkant, de klinkers zijn de ziel. De vier wegen die door de medeklinkers worden gevormd staan voor de vier wegen die iemand moet gaan als hij ingewijd wil worden in de alchemie: de rechter weg, de linker weg, de weg door de dood en de koninklijke weg. Dit geheel wordt de SATOR-tempel genoemd.

De christelijke interpretatie

Wellicht had men in christelijke kringen reeds vroeg opgemerkt dat in de 25 letters tweemaal de letters van PATER NOSTER (= "Onze Vader") en, bij de hoekpunten, tweemaal de A[lfa] en de O[mega] voorkomen. Christus noemt zichzelf de Alfa en de Omega, d.i. het Begin en het Einde (van het Griekse alfabet). Bovendien vormen de woorden TENET (op zichzelf een palindroom!) een opvallend kruis in het midden. Dit alles geeft wellicht een verklaring voor de populariteit van de tekst in christelijke tijden.
Dit kan echter niet meer zijn dan een achteraf gegeven betekenis, aangezien de tekst reeds voorkomt vóór de algemene verspreiding van het christendom. Ook de joodse origine wordt door vele onderzoekers in twijfel getrokken.

Variant

L	E	B	E	N
E	H	E	R	E
B	E	I	E	B
E	R	E	H	E
N	E	B	E	L

.

T	O	N	A	R
O	M	E	G	A
N	E	M	E	N
A	G	E	M	O
R	A	N	O	T

.

N	O	N	A	C
O	M	E	G	A
N	E	M	E	N
A	G	E	M	O
C	A	N	O	N

.