Amicitia (studentenvereniging)

Amicitia was een Vlaamsgezinde en katholieke studentenvereniging aan de Leuvense universiteit (1911–1914), vooral in de herinnering gebleven vanwege de stichters en hun latere bekendheid.

Doel

Het doel van Amicitia binnen de Vlaamse Beweging was de intellectuele vorming van de Vlaamse studenten te bevorderen, in een katholieke en radicaal-Vlaamse richting, als toekomstige leiders van het volk.

Oprichting

De vereniging werd in 1911 opgericht door Leuvense studenten. Als voorzitter werd Prosper Thuysbaert gekozen. Andere bestuursleden waren Firmin Deprez, Frans Brusselmans, Hilaire Gravez, Albert D'Haese, Alfred Raport. Emiel Vliebergh aanvaardde het erevoorzitterschap en Honoré-Jozef Coppieters (later bisschop van Gent) werd 'proost'.

Werking

De vereniging werd onderverdeeld in drie afdelingen: West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen en Antwerpen-Brabant-Limburg. Er ontstond ook een geheim genootschap binnen de vereniging, dat zich de 'Ridderschap van Sint-Michiel' noemde en geleid werd door Firmin Deprez. De leuze luidde: „Voor God en Vlaanderen tot de dood”. De eerste proost van de Ridderschap was de Vlaamse missionaris Petrus Dierickx. Nadat de Ridderschap in gouwen werd ingedeeld, werd pater Jozef Calbrecht aalmoezenier van de Oost-Vlaamse afdeling. De geheime vergaderingen van het genootschap gingen door in de de kloosterkamers van deze beide scheutisten in het Missiehuis.

De zeer katholieke en zeer Vlaamse studentenvereniging zette zich af tegen het liederlijke studentenleven en het 'bierromantisme', wat de vereniging de bijnaam „Het Waterkasteel” opleverde. De vereniging wilde zich toeleggen op de innerlijke vorming van degenen die de toekomstige leiders van hun volk moesten worden. Dit behoorde tot een ruimer verspreide stroming die zich ook in andere verenigingen uitte, zoals de Onthoudersbond, de Sprekersbond, de Derde Orde van Sint-Franciscus en het Sint-Thomasgenootschap. Amicitia leverde hieraan een bescheiden bijdrage, met een ledenaantal dat op zijn hoogtepunt niet hoger dan 130 leden lag.

De voornaamste activiteit bestond in het organiseren van voordrachten in Leuven door vooraanstaande Vlaamsgezinden, zoals Cyriel Verschaeve, Hugo Verriest, Lodewijk Dosfel en Desideer Stracke. Daarnaast hielden de leden zelf Vlaamsgezinde voordrachten, of organiseerden toneel- en kunstavonden.

In 1913 domineerde Amicitia het Leuvense studentenleven. Hier werden de voorvechters gevormd die hun stempel drukten op de frontbeweging en de naoorlogse Vlaamse Beweging.

Einde

De Eerste Wereldoorlog onderbrak de activiteiten van Amicitia. In de geest van de vereniging werden onder de soldaten 'Gebedenbonden' gesticht. De voornaamste bezieler van de vereniging, Firmin Deprez, sneuvelde in 1916.

Na de oorlog werd in 1919 onder voorzitterschap van Alfred Raport de werking hernomen. Zonder succes echter, zodat het beperkt bleef tot enkele nostalgische samenkomsten of correspondentie tussen oud-leden om te praten over 'de tijd van toen'. De nieuwe generaties studenten vonden geen aansluiting met Amicitia. De wegen van de stichters waren toen ook uiteen gegaan en ze waren de studentenjaren ontgroeid. Verschillenden onder hen werden hoogleraar. Thuysbaert, Brusselmans en Raport bleven actief binnen de Katholieke Partij, Gravez, D'Haese en anderen evolueerden in Vlaams-nationalistische richting en kwamen bij het VNV en sommigen in de collaboratie terecht.

Literatuur

• Leo GHESQUIERE, Firmin Deprez: studentenleider, blauwvoeter, adjudant in het IJzerleger, Diksmuide, Bedevaarten naar de graven van de IJzer, 1956.
• Hendrik J. ELIAS, Vijfentwintig jaar Vlaamse Beweging, De Nederlandsche Boekhandel, Antwerpen, 1969-1972 (4 delen).
• Lieve VOS-GEVERS, De Vlaamse studentenbeweging te Leuven, 1836-1914, in: Onze Alma Mater, 1975, blz. 109-142.
• Een eeuw Vlaamse studentenbeweging te Leuven, Catalogus tentoonstelling februari-april 1976, Leuven, 1976.
• Hilaire GRAVEZ & Martina DE MOOR, Amicitia, in de Nieuwe Encyclopedie van de Vlaamse Beweging, Lannoo, Tielt, 1998. Herwerkte uitgave 2023.