Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Seltsjoeken
De Seltsjoeken (diverse spellingsvarianten komen voor) waren een tak van de Oghuz-Turken, die oorspronkelijk uit Centraal-Azië kwamen en uiteindelijk een rijk stichtten in het Midden-Oosten dat stand hield tot de 13e eeuw. Ikonion (ook wel Iconium, het latere Konya) was de hoofdstad van het Rijk.
Vroege periode
De stamvader van de dynastie van de Seltsjoeken heette Seltsjoek. Hij was een bey (leider) van de aftakking Kinik van de Oghuzen. Seltsjoek ging in ongeveer 960 over tot de islam.
Nadat de Seltsjoeken in 1026 door Mahmoed van Ghazna verslagen waren, splitsten zij zich op in drie groepen. Terwijl een groep in Centraal-Azië bleef, trokken twee groepen westwaarts naar Khorasan en Afghanistan. In 1037 werd Merv veroverd en in 1038 Herat en Nisjapoer. Na de dood van Seltsjoek verdeelden de kleinzonen Toghrül Beg en Chagri Beg hun land. De jongere broer Chagri bleef in Afghanistan en kreeg de titel Koning der koningen en de oudere broer Toghrül trok naar Khorasan en kreeg de titel Meest Geëerde Opperste Heerser of sultan. Toghrül zou het rijk het verst uitbreiden.
In 1040 versloeg Tuğrul de Ghaznaviden, in 1042 veroverde hij westelijk Iran, in 1052 veroverde hij Shiraz en in 1054 werd hij soeverein heerser over Azerbeidzjan en Khoezistan.
Hierna focuste hij op Irak, waar Bagdad nog steeds de belangrijkste stad van het Midden-Oosten was. Als een soenniet wilde hij Bagdad "bevrijden" van de sjiitische Boeyiden. In 1055 lukte het hem Bagdad te veroveren. Met de verovering van Bagdad controleerde de Seltsjoeken het kalifaat en daarmee in grote lijnen de islam als zodanig.
In een document uit 1062 verkreeg Tuğrul de eretitels: "Heerser van heersers", "Koning van oost en west", "Hersteller van de islam", "Rechterhand van de kalief" en "Commandant van de gelovigen".
Ruwweg liep het gebied van de Seltsjoeken vanaf de benedenloop van de Amu Darja tot aan de Middellandse Zee.
Alp Arslan
Na de dood van Tuğrul in 1063 werd zijn neef Alp Arslan de nieuwe leider. Samen met zijn invloedrijke grootvizier Nizam al-Moelk bouwde Alp Arslan een machtige staatsorganisatie. Het leger van huurlingen werd omgevormd tot een staand leger. In 1070 erkende de Sjarief van Mekka de soevereiniteit van de Alp Arslan en daarmee was de pelgrimage naar Mekka verzekerd.
In Anatolië veroverden losse groepen Turken diverse steden zoals Caesarea (1067) en Konya (1069. Alp Arslan verenigde de troepen en versloeg de Byzantijnen in 1071 in de slag bij Mantzikert. Anatolië lag open voor de Turken. (Als reactie hierop zou de Keizer van Byzantium hulp vragen aan de Paus, wat uiteindelijk tot de kruistochten zou leiden).
Na de overwinning in Anatolië trok Alp Arslan oostwaarts en werd in 1072 gedood toen hij met een leger de Oxus overstak.
Latere periode
Alp Arslan werd opgevolgd door zijn zoon Malik Sjah I. Hij bouwde de staat verder uit maar al tijdens zijn regeerperiode werd duidelijk dat hij niet in staat was het enorme rijk bijeen te houden. Na zijn dood in 1092 viel het dan ook in drie delen uiteen. De zonen Berk-yaruq, Mahmud I en Sanjar streden onderling om de opvolging en deze strijd leidde tot verdere onderlinge verdeeldheid.
Uiteindelijk viel het rijk uiteen in diverse kleinere staatjes en leenmanschappen.
Groot-Seltsjoekse Sultans, 1038-1157
- Mehmed Tugrul Beg 1037-1063
- Mehmed Alp Arslan 1063-1072
- Malik Sjah I 1072-1092
- Mahmud I 1092-1094
- Rukneddin Berkyaruk 1094-1105
- Malik Sjah II 1105
- Mehmed Tapar 1105-1118
- Ahmad Sanjar 1118-1157
Seltsjoekse Sultans van Khorasan, 1097-1157
- Ahmad Sanjar 1097-1157
Seltsjoekse Sultans van Irak en West-Iran, 1118-1194
- Mahmud II 1118-1131
- Dawud 1131-1132
- Tugrul II 1132-1134
- Masud 1134-1152
- Malik Shah III 1152-1153
- Mohammed II 1153-1160
- Sulaiman Shah 1160-1161
- Arslan Shah 1161-1176
- Tugrul III 1176-1194
Seltsjoekse Sultans van Roem (Anatolië), 1077-1307
- Suleyman Shah 1077-1086
- Melik Davud (1086-1092)
- Izzeddin Kilicarslan I 1092-1107
- Kutbeddin Melik Shah I 1107-1116
- Mes'ud 1116-1155
- Izzeddin Kilicarslan II 1155-1192
- Giyaseddin Keyhusrev I 1192-1196
- Suleyman Shah II 1196-1204
- Izzeddin Kilicarslan III 1204-1205
- Giyaseddin Keyhusrev I (tweede keer) 1205-1211
- Izzeddin Keykavus I 1211-1219
- Alaeddin Keykubad I 1219-1237
- Giyaseddin Keyhusrev II 1237-1246
- Izzeddin Keykavus II 1246-1256
- Rukneddin Kilicarslan IV 1256-1257
- Izzeddin Keykavus II (tweede keer) 1257-1261
- Rukneddin Kilicarslan IV 1261-1266
- Giyaseddin Keyhusrev III 1266-1281
- Alaeddin Keykubad II 1284
- Giyaseddin Mes'ud II 1281-1297
- Alaeddin Keykubad III 1297-1302
- Giyaseddin Mes'ud II (Tweede keer) 1302-1308
Seltsjoekse koningen van Syrië
- Tutush 1085-1095
Koningen van Damascus
- Duqaq 1095-1104
Koningen van Aleppo
- Ridwan 1095-1113
- Alp Arslan 1113-1114
- Sultan Shah 1114-1117
Seltsjoekse heersers van Kerman, 1041-1187
- Kawurd 1041-1073
- Kerman Shah 1073-1074
- Sultan Shah 1074-1075
- Husain Omar 1075-1084
- Turan Shah I 1084-1096
- Iran Shah 1096-1101
- Arslan Shah I 1101-1142
- Mohammed I 1142-1156
- Tughril Shah 1156-1169
- Bahram Shah 1169-1174
- Arslan Shah II 1174-1176
- Turan Shah II 1176-1183
- Mohammed II 1183-1187
Zie ook
Link
- (en) WP http://en.wikipedia.org/wiki/Great_Seljuq_Empire Great Seljuq Empire
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- Hattstein, Markus en Delius, Peter (ed.) (2004) Islam - Art and Architecture (originele titel:Islam - Kunst und Architektur) ISBN 3-8331-1178-X