Joop Abbink

Joop Abbink (Neede, 1 oktober 1916 – Wageningen, 8 november 2013) was een Nederlands verzetsstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog. Als partizaan werd hij de gewestelijk leider van de LO/LKP, Gelderland / regio Apeldoorn.

Bevrijdingsacties Koepelgevangenis en Huis van Bewaring te Arnhem

Joop Abbink nam deel aan tal van gewapende verzetsacties,waaronder de overval op de Koepelgevangenis te Arnhem (11 mei 1944), waarbij voorman Frits de Zwerver werd bevrijd; en de overval op het Huis van Bewaring te Arnhem (11 juni 1944), een actie waarbij 56 politieke gevangenen werden bevrijd.

Wapendroppings, arrestatie, hechtenis

Vanaf einde zomer 1944 is Abbink betrokken bij wapendroppings in de bossen rond Apeldoorn, o.a. op het zogenaamde terrein van 36 bunder bij Vierhouten, alsmede bij het saboteren van Duitse wapentransporten per spoor. Na de represaille van de Sicherheitsdienst (SD) op de door verraad opgerolde Vrije Verzetsgroep Narda in Apeldoorn op 2 oktober 1944 en de razzia, waarbij elfduizend mannen worden gearresteerd om aan de IJssellinie te werken, trekt de verzetsgroep weg uit de stad. Een oud landhuisje, diep in de bossen wordt hun nieuwe uitvalsbasis. Abbink’s zwangere vrouw pendelt vanuit de stad dagelijks per fiets met boodschappen heen en weer. Op 10 oktober 1944 wordt hij tijdens een grootscheepse Duitse razzia in de bossen nabij Paleis het Loo gearresteerd, samen met andere verzetsmensen en bosarbeiders. Na opsluiting in de Koning Willem III kazerne te Apeldoorn wordt hij door de SD onderworpen aan zware verhoren. Dankzij een sluitend verhaal over zijn vervalste persoonsbewijs in combinatie met zijn als dekmantel gebruikte werkzaamheid bij de geüniformeerde Nederlandse Arbeidsdienst(NAD), slaagt hij erin zijn alibi overeind te houden. Hij ontloopt hiermee een doodvonnis. In plaats daarvan wordt hij doorgestuurd naar het Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort (PDA).

Kamp Amersfoort

In Kamp Amersfoort maakt hij gedurende drie maanden kennis met het leven in een concentratiekamp. Zelf slaagt hij er in zo min mogelijk op te vallen en de ergste kwellingen te ontlopen. Wel is hij er getuige van vernederingen en martelingen van medegevangenen door de kampbeul Joseph Kotälla.

Neuengamme, Sandbostel

Op 2 februari 1945 wordt Abbink plotseling met vele medegevangenen op transport gesteld naar Duitsland. In eerst instantie belandt hij in het kamp Neuengamme bij Hamburg. Als in april de geruchten aanzwellen dat de geallieerden oprukken naar Bremen wordt de toestand steeds chaotischer. De kampleiding besluit de gevangenen van diverse nationaliteiten per spoor af te voeren in veewagons, die met circa negentig personen worden volgestouwd. Door tekorten aan water, voedsel en hygiëne maken degenen die in leven blijven grote ontberingen door. Het transport komt uiteindelijk tot stilstand op het station Bremervörde nabij het voormalige krijgsgevangenenkamp Sandbostel. De gevangenen belanden in een vervallen barakkencomplex, zonder bruikbare voorzieningen. De bewakers zijn gevlucht. Er wordt onder de gevangenen gevochten om het weinige eetbaars. Abbink’s conditie gaat sterk achteruit.

Bevrijding, repatriëring en medische nasleep

Op 29 april vindt een Canadese legergroep het kamp met zijn uitgemergelde bewoners. De hulpverlening komt deels door gedwongen Duitse burgers, op gang. Na te zijn ontsmet, geschoren en gewassen, wordt Abbink overgebracht naar een Engels veldhospitaal in Rothenburg (Saale), alwaar wordt vastgesteld dat hij een longempyeem heeft opgelopen. Nadat het thuisfront zekerheid heeft verkregen over zijn verblijfplaats, zien enkele verzetskameraden kans hem met een geleende ziekenauto te repatriëren. Bij aankomst thuis wordt hij direct naar een naburig ziekenhuis in Apeldoorn vervoerd. Het zal een medisch traject van vijf jaar en vijf operaties vragen voordat de chronische aanmaak van pus in zijn longen stopt. Enige tijd later wordt hij na een keuring van rijkswege voor honderd procent invalide verklaard. Hij gebruikt de tijd om zich te wijden aan zijn passie, de zwart-wit fotografie. Vanwege zijn luchtvaarttechnische opleiding en baan van constructeur bij Fokker, biedt directeur Albert Plesman himself hem een baan aan bij de KLM. Hij verhuist met zijn gezin naar Amstelveen, werkt daar met vallen en opstaan nog tien jaar en vestigt zich later in Wageningen-Hoog.

Onderscheidingen

• Bij Koninklijk Besluit wordt Joop Abbink in 1953 de Bronzen Leeuw wegens moedig en beleidvol optreden tegen de vijand toegekend.
• De Yad Vashem-onderscheiding voor hulp aan joodse medeburgers wordt tijdens een ceremonie op 27 augustus 2002 in de synagoge van de Joodse Gemeente Zutphen aan hem uitgereikt door de Pers- en Cultureel Attache van de Ambassade van Israël, de heer Eldad Hayet.

Trivia

Tijdens zijn werkzaamheid bij de KLM is hij ook lid van de KLM-fotoclub. Met zijn inzendingen naar binnen- en buitenlandse fotosalons wint hij vele prijzen.

Externe links

• Overlijdensbericht in De Stentor - 24 nov. 2013
• Ceremonie uitreiking Yad Vashem-onderscheiding op 27-08-2002
• Freedom Trail Arnhem: Overval Koepelgevangenis Arnhem 11 -05-2013
• Freedom Trail Arnhem: Overval op het huis van Bewaring Arnhem 11-06-2013
• Relaas website Johannes ter Horst Overval Huis van Bewaring Arnhem 15-06-1944
• Relaas (deel 1) Overval Huis van Bewaring Arnhem 11-06-1944
• Relaas (deel 2) Overval Huis van Bewaring Arnhem 11-06-1944
• Asser Journaal: Joop Abbink >> Overvallen gevangenissen Arnhem 1944
• Website Johannes ter Horst: "wapendroppings en pilotenhulp"

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties Jan Hof, De dubbele Slag in Arnhem, de KP-kraken van de Koepel en Huis van Bewaring, Ten Have, Baarn, 2004 Hij kon niet anders.', Joop Abbink: 1916-1940-1945-20.. Document humain door Beppie Abbink-van Barrelo. 20.., + 1998.