Mozilla Firefox

Mozilla Firefox
Firefox 9 toont een artikel over Wikisage op wikisage.org
Ontwikkelaar	Mozilla Foundation
Recentste versie	9.0.1  (21 december 2011)
Laatste bètaversie	10.0 bèta 1  (22 december 2011)
Besturingssysteem	Multiplatform
Layout-engine	Gecko
Geschreven in	C, C++, JavaScript, CSS, XUL en XBL
Categorie	Webbrowser
Licentie	MPL, GPL of LGPL (open source)
Website	Projectpagina

Mozilla Firefox (kortweg Firefox) is een gratis, vrije en open source webbrowser ontwikkeld door het Mozilla-project en honderden vrijwilligers. Firefox is gebaseerd op de Gecko-layout-engine uit het Mozilla-project. De naam is de Engelse aanduiding van de rode of kleine panda.

Firefox is vooral populair bij thuisgebruikers. Ook door webontwikkelaars wordt Firefox veel gebruikt omdat het de W3C-standaard beter volgt dan Internet Explorer en omdat er veel verschillende nuttige hulpprogramma's als extensies voor Firefox beschikbaar zijn die het testen en het gebruik van internetpagina's vergemakkelijken.

Verder is Firefox minder vatbaar voor spyware en computervirussen. Dit komt mede door de afwezigheid van ActiveX-ondersteuning en omdat Firefox strikt gescheiden is van Windows.

Naast de webbrowser Firefox maakt Mozilla ook een e-mailclient, Mozilla Thunderbird genaamd. Deze berust op dezelfde filosofie als Firefox en is gedeeltelijk op dezelfde programmacode gebaseerd.

Geschiedenis

Nadat Microsoft in 1997 versie 4.0 van Internet Explorer had geïntroduceerd, begon een browseroorlog. Dit was aanleiding voor Netscape om in 1998 de broncode van Netscape Navigator als opensource te publiceren. Hierna ging het project Mozilla van start. De broncode van Netscape werd echter niet gebruikt, want in plaats hiervan werd de software volledig herschreven. Dit proces ging gestaag door en via de eerste publieke ontwikkelversie ME in maart 1999 werd in juni 2002 versie 1.0 van de Mozilla Browsersuite uitgebracht. Omdat deze suite, net zoals de latere versies van Netscape, ook onder andere een e-mailapplicatie bevatte, werd er door Dave Hyatt en Blake Ross een apart experimenteel project gestart om de browser te scheiden van de rest van de Mozilla-applicaties. De interne werktitel van dit project was m/b of mozilla/browser.

In september 2002 kwam de eerste publieke versie 0.1 (Pescadero) uit onder de naam Phoenix. Na een merknaamconflict met een gelijknamige fabrikant van BIOS'en voor pc's werd Phoenix vanaf versie 0.6 in mei 2003 hernoemd tot Mozilla Firebird. Omdat deze naam al werd gebruikt door de opensourcedatabase Firebird kreeg de browser vanaf versie 0.8 in februari 2004 opnieuw een andere naam; dit keer Mozilla Firefox. Al snel ontving het programma lovende kritieken in de internationale pers vanwege zijn snelheid, veiligheid en gebruiksgemak ten opzichte van de inmiddels vijf jaar oude Internet Explorer 6.

Versies

Firefox 1

Op 9 november 2004 werd Firefox versie 1.0 gelanceerd, tegelijk met een groots opgezette reclamecampagne door Spread Firefox. De Nederlandstalige versie verscheen op 3 december van dat jaar. Op 29 april 2005 passeerde Firefox de mijlpaal van 50 miljoen downloads. Ter ere hiervan werd een penning uitgebracht. Deze werd verzonden aan gebruikers die hadden bijgedragen aan de verspreiding van Firefox. Op 19 oktober 2005 werd de mijlpaal van 100 miljoen downloads gehaald en op 29 november verscheen versie 1.5 die tijdens de eerste 36 uur meer dan 2 miljoen keer werd gedownload. Op 31 juli 2006 werd Firefox voor de 200 miljoenste keer gedownload.

Firefox 2

Op 24 oktober 2006 werd versie 2.0 gelanceerd. In de eerste 12 uur haalde Firefox op CNET's download.com meer dan 8 miljoen downloads. In versie 2.0 werd tabbed browsing verbeterd en een beveiliging tegen phishing toegevoegd in de vorm van een automatisch controle op de url van de bezochte website.

Firefox 3

Bestand:Firefox 3 tabs.jpg

Preview van hoe tabs er in Firefox 3 er uit zien onder Mac OS X

Op 17 juni 2008 werd versie 3.0 gelanceerd, wat gepaard ging met een poging om in het Guinness Book of Records te komen met het "meeste aantal downloads in een dag". Wereldwijd waren er zo'n 8 miljoen downloads in de eerste 24 uur. Firefox 3 had een aantal nieuwe functies gekregen, en daarnaast was ook het geheugengebruik van Firefox teruggebracht. Firefox 3 is ongeveer negenmaal zo snel als IE 7 en 2-4 maal zo snel als Firefox 2. Het geheugengebruik is tweemaal kleiner dan Firefox 2 en 4.7 maal kleiner dan IE7.

Op 30 juni 2009 werd Firefox versie 3.5 gelanceerd die gebaseerd is op Gecko 1.9.1 motor met vele nieuwe functies zoals privénavigatie(private mode)]; ondersteuning voor de HTML5-video- en audio-elementen, waaronder standaard ondersteuning voor Ogg Theora-video en Vorbis-audio; de mogelijkheid om uw locatie te bepalen in uw browser.

Op 21 januari 2010 werd Firefox versie 3.6 gelanceerd. Deze versie bevat onder andere persona's (skins voor de werkbalken), geeft meldingen als er een update beschikbaar is voor een van de add-ons enz.

Firefox 4

Op 22 maart 2011 bracht Mozilla Firefox 4.0 op de markt. Net zoals bij Opera en Google Chrome is het in die versie mogelijk om de menubalk te verbergen en om de tabbladen bovenaan het browservenster weer te geven. Een dag na de lancering van het programma was het al 6,9 miljoen keer gedownload. Verder zou de browser 6 keer sneller zijn dan Firefox 3.6. Hij kan ook gebruikmaken van de hardware van de computer. Voorts is er een verregaande ondersteuning voor HTML5. Vanaf deze versie probeert Mozilla ook sneller nieuwe versies van Firefox uit te brengen. Het volgt hiermee het voorbeeld van Google Chrome.

Firefox 5

Op 21 juni 2011 bracht Mozilla Firefox 5.0 op de markt. Firefox was echter al een dag voordien gelekt op de FTP-server van Mozilla. Versie 5 is tevens de start van Mozilla's plan om sneller nieuwe versies vrij te geven. Hiermee treedt Mozilla in de voetsporen van Google Chrome's snelle vrijgavecyclus en snelle opvolging van versienummers.

Firefox 6

Firefox 6.0 verscheen op 16 augustus 2011. Enkele veranderingen: de opstarttijd is gereduceerd, de add-on Scratchpad - waarmee JavaScript kan getest worden - is geïntegreerd in de browser en de Permission Manager - waarmee ingesteld kan worden welke persoonlijke informatie een bepaalde website mag gebruiken - is vernieuwd.

Firefox 7

Firefox 7 verscheen op 27 september 2011. In deze versie is het geheugenbeheer drastisch verbeterd. Daarnaast synchroniseert Firefox Sync sneller, is er een verbeterde ondersteuning voor MathML en is de rendering-backend voor operaties op Canvas-HTML-elementen op Windows aangepast. Firefox ondersteunt vanaf deze versie ook de CSS-eigenschap "text-overflow". Voorts wordt de "http"-header in de adresbalk niet langer weergegeven.

Na de lancering van Firefox 7 bleken de add-ons bij sommige gebruikers verdwenen. De upgrade werd daarom tijdelijk stilgelegd. Op 29 september verscheen Firefox 7.0.1, dat het probleem oploste.

Firefox 8

Versie 8 verscheen op 8 november 2011. Ten opzichte van versie 7 werd gesleuteld aan het systeem van add-ons: add-ons die door programma's van derden worden geïnstalleerd, zijn standaard uitgeschakeld. Na installatie verschijnt er ook een venster met alle geïnstalleerde add-ons. Voorts bevat de zoekbalk nu ook zoeken in Twitter. Herstellen van vensters en tabbladen verloopt sneller en kan selectiever. De presentaties en het geheugenverbruik bij <audio>- en <video>-elementen is verbeterd. Ook de ondersteuning van WebGL, WebSocket, HTML5, CSS en JavaScript werd verbeterd. Firefox 8.0.1 werd uitgegeven op 17 november 2011.

Firefox 9

Firefox 9 krijgt een beter extensiebeleid waardoor extensies niet uitgeschakeld worden na een update, enkel wanneer ze niet blijken te werken. De eerste bètaversie kwam beschikbaar op 11 november 2011. De stabiele versie verscheen op 20 december 2011 en was al één dag vroeger te downloaden vanaf de FTP-server van Mozilla. Versie 9.0.1 kwam één dag later uit. Firefox 9 brengt een 20 tot 30% verbeterde JavaScript-engine met zich mee om zo weer een stap dichter te komen bij de prestaties die bereikt worden met programmeertalen zoals C en C++. Verder is de integratie met Mac OS X-thema's verbeterd.

Firefox 10

Vanaf Firefox 10 zullen updates van het programma indien gewenst automatisch worden uitgevoerd, zoals bij Google Chrome. Hiermee wil Mozilla de kritiek op zijn updatebeleid - waarbij sinds versie 4 geregeld nieuwe versies verschijnen - aanpakken.

Firefox 11

Firefox 11 krijgt volgende nieuwe functies: webapp-ondersteuning, instellingen importeren uit Chrome, herontworpen HTML5-knoppen, een nieuwe speeddial-pagina (om te kiezen tussen websites) en een adresbalk met afbeeldingen van 32x32 pixels . Firefox 11 zal in alfafase gaan op 20 december 2011. Momenteel zit Firefox 11 in de prealfafase. Firefox 11 krijgt ondersteuning voor SPDY, een alternatief voor HTTP ontworpen door Google.

Mogelijkheden

• Navigeren met tabbladen: meerdere webpagina's kunnen binnen één browservenster weergegeven worden, elk in een apart tabblad. Links kunnen eenvoudig in een nieuw tabblad worden weergegeven door met de middelste muisknop of met de scrollknop op een link te drukken. Heb je deze toets niet, dan kun je de rechter muisknop indrukken en "Koppeling openen in nieuw tabblad" selecteren. Opmerkelijk is het feit dat de tabbladen door de Nederlander HJ van Rantwijk werden geïntroduceerd in het jaar 2000, maar toen resoluut werden afgewezen door de Mozilla Foundation.
• Pop-upblokkering: pop-upvensters worden automatisch geblokkeerd. Als je wilt dat een bepaalde pop-up niet geblokkeerd wordt, kun je de website waarvan deze afkomstig is toevoegen aan een witte lijst.
• Extensies (add-ons): er zijn verschillende uitbreidingen beschikbaar waardoor de functionaliteit van Firefox toeneemt. Voorbeelden van extensies zijn Adblock Plus, waarmee ongewenste advertenties kunnen worden geweerd en Webmail Notifier, die e-mailaccounts controleert op nieuwe e-mails. Ook kan men bijvoorbeeld de Googlebar installeren, waarmee diverse zoekfuncties van Google onder handbereik zijn en waarmee de gebruiker beter beschermd wordt tegen zogenaamde phishing-aanvallen. Een beperkte versie van de Googlebar is overigens ook voor andere webbrowsers beschikbaar. Vanaf versie 2.0 kan voor het Nederlands en vele andere talen een spellingchecker worden gedownload.
• Zoeken: Firefox beschikt over diverse mogelijkheden om tekst binnen een pagina te doorzoeken. De meest eenvoudige manier, die bij alle browsers in Windows werkt, is het opgeven van een zoekterm in de zoekbalk die wordt opgeroepen met de toetscombinatie Ctrl+F. Met de functie Zoeken terwijl je typt is het mogelijk snel een woord te zoeken door de eerste letters ervan in te typen. De zoekfunctie biedt bovendien de mogelijkheid om de gezochte tekst op de hele pagina te markeren.
• Zijbalk: in een zijbalk kun je allerlei informatie terugvinden, zoals downloads, geschiedenis en bladwijzers. Sommige websites bieden aparte zijbalkinformatie aan, zoals het laatste nieuws of het weer.
• Thema's: Firefox kan door de gebruiker worden aangepast met behulp van thema's, die het uiterlijk (zoals kleuren en pictogrammen) van de browser beïnvloeden. Intussen zijn er al meer dan 396 thema's voor Firefox.
• Snel zoeken: door bijvoorbeeld "goto <term>" in de adresbalk te typen beland je direct bij het eerste zoekresultaat van Google (analoog aan de knop "I'm feeling lucky"/"Ik doe een gok" bij Google). Omdat Google standaard wordt gebruikt is het meestal mogelijk het sleutelwoord "goto" weg te laten. Door een sleutelwoord aan een bladwijzer toe te voegen is zo'n snelzoekfunctie zelf te maken.
• Live bladwijzers: RSS-feeds kunnen als bladwijzers worden toegevoegd. Elke feed stelt dan een menu voor waarin de items terug te vinden zijn. Ook kunnen in recente versies van Firefox bladwijzers worden gemaakt waarvan de titel automatisch wordt bijgewerkt. Zo kunnen bijvoorbeeld bladwijzers naar een object op een veilingsite automatisch de huidige prijs laten zien achter de titel.
• Automatische bijwerking: sinds versie 1.5 zoekt Firefox zelf of de Mozilla Corporation veiligheidsupdates voor Firefox heeft uitgegeven. Deze kleine pakketjes worden automatisch gedownload en bij een herstart van de browser geïnstalleerd zodat de gebruiker altijd de meest recente en veiligste versie van Firefox gebruikt.
• Privénavigatie: deze modus zorgt ervoor dat de browser tijdelijk geen geschiedenis opslaat.
• Hardwareversnelling: gebruik van de grafische kaart voor het weergeven van bepaalde grafische elementen.
• Synchronisatie van de instellingen bij gebruik van meerdere computers.

Populariteit

Bestand:Europe web browser usage (Source Stat Counter).svg Europees browsergebruik (bron: StatCounter). Vanaf december 2010 is Firefox de meestgebruikte browser. Sinds juni 2011 is Internet Explorer weer de meest gebruikte browser in Europa.

Het succes van Firefox is gedeeltelijk te danken aan zijn gebruiksgemak en functies voor veiliger en sneller surfen, zoals een geïntegreerde pop-upblokkering, navigeren met tabbladen en live bladwijzers. Deze functies waren niet beschikbaar bij marktleider Internet Explorer, en deels is dat nog steeds niet het geval.

Sinds Firefox versie 1 is het gebruik van Firefox snel gestegen, ten koste van Internet Explorer. In september 2005 werd het marktaandeel van Firefox wereldwijd geschat op circa dertien procent. Nederland zit daar met zo'n 10,2% iets onder, België met 14,6% iets boven. Finland is koploper met een marktaandeel van 38,4%.

Op 31 juli 2006 overschreed Spread Firefox de 200 miljoen downloads van Firefox. Uiteraard is dit geen nauwkeurige graadmeter want het programma kan ook via derden (onder andere download.com) gedownload worden. Ook werd bij deze telling geen rekening gehouden met mensen die gewoon hun versie van Firefox hebben bijgewerkt, wat tot aan versie 1.5 een volledige download en herinstallatie vereiste. Gebruikers die gebruikmaakten van de downloadoptie van Firefox zelf zijn echter weer niet meegenomen in deze telling. Daarnaast wordt Firefox met vrijwel alle Linuxdistributies meegeleverd, met uitzondering van Lubuntu en enkele kleinere distributies.

OneStat.com, een bedrijf dat statistieken bijhoudt door middel van tellers op webpagina's, gaf in juli 2006 enige data. Als opvallend werd aangegeven de aanhoudende populariteit van Firefox in Duitsland, waar de browser een marktaandeel zou hebben van meer dan 39 procent. Wereldwijd en ook in Nederland schommelde dit volgens OneStat.com rond de 12%.

Marktonderzoek in maart 2007 maakte duidelijk dat in de meeste landen in Europa, en wereldwijd, het marktaandeel toeneemt. Nederland is hier een van de weinige uitzonderingen. Het precieze marktaandeel is moeilijk te bepalen. Andere bronnen geven weer net andere cijfers. In juli 2007 wordt een percentage van 9,8% genoemd voor Nederland tegen 12,7% wereldwijd.

OneStat.com, gaf in november 2008 nieuwe informatie over browsermarktaandelen . Het wereldwijde marktaandeel werd daarin gesteld op 14,67% en het marktaandeel in Nederland op 11,45%.

In mei 2009 had Firefox wereldwijd een marktaandeel van 22,5%. Het is daarmee de tweede browser na Internet Explorer, dat in dezelfde maand een marktaandeel van 65,5% had.

Op 31 juli 2009 vierde Firefox een feestje vanwege het behalen van de 1 miljard downloads. Dit zijn alle handmatige downloads van de browser, en daarmee niet de automatische updates en downloads van de pakketmanager van Linux.

Licentie

Mozilla Firefox wordt vrijgegeven onder de Mozilla Public License. Er kan echter ook gekozen worden om de voorwaarden van de GPL of de LGPL na te leven. Er zijn dus drie licenties waaronder Firefox verspreid wordt, zonder de verplichting om een afgeleid werk ook onder een drie-licentie uit te brengen.

Enkele populaire extensies

• Adblock Plus
• ChatZilla
• Stumble Upon
• Web Developer
• No-Script
• IE Tab
• Video DownloadHelper
• Zotero

Zie ook

• Lijst van webbrowsers
• Mozilla Thunderbird
• Camino
• Torpark
• Tango Desktop Project, gebruikte icoontjes sinds Firefox 3

Externe links

• (nl) Officiële website van Firefox
• (en) Firefox add-ons: extensies, thema's, woordenboeken en plug-ins
• (nl) Kenniscentrum
• (en) Uitgaveschema tot en met Firefox 13
• (nl) Hulp en informatie op MozBrowser.nl

  Wikibooks: Firefox

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Mozilla Firefox op Wikimedia Commons.

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties: