|
|
| Regel 1: |
Regel 1: |
| De '''Onbewogen beweger''' is een [[filosofie|filosofisch]] [[concept (filosofie)|concept]] dat de [[Griekenland|Griekse]] filosoof [[Aristoteles]] introduceerde als een [[rationalisme|rationalistische]] [[hypothese|hypothetische]] [[verklaring (wetenschap)|verklaring]] voor het ontstaan van de wereld.
| | #REDIRECT [[Onbewogen beweger]] |
| | |
| ==Reden==
| |
| Het postuleren van deze entiteit is voor hem noodzakelijk op grond van twee principes.
| |
| * Er is beweging in de wereld
| |
| * Wat in beweging is, kan niet vanuit zichzelf bestaan
| |
| * ''ex nihilo nihil fit'': uit niets komt niets (causaliteitsbeginsel)
| |
| | |
| Op grond van deze twee principes stelt hij dat de wereld veroorzaakt moet zijn: als de wereld eindig is (qua tijd) en niet uit niets voortkomt, dan is er een externe oorzaak geweest; als deze oorzaak echter ook ontstaat en vergaat, voert de reeks verder naar een eerder wezen, ''ad infinitum''. Daarom stelt hij dat de Beweger 'Onbewogen' is: er is geen ontstaan en vergaan in dit wezen, ofwel, dit wezen transcendeert het tijdelijke.
| |
| | |
| In het christendom werd het in de Middeleeuwen zo geïnterpreteerd: aangezien beweging en verandering altijd samengaan en verandering onverenigbaar is met volmaaktheid, blijft God zelf onbewogen. Op het idee van de "'''eerste beweger'''" is het zogenaamde kosmologische [[godsbewijs]] van [[Thomas van Aquino]] gebaseerd.
| |
| | |
| ==Argumenten contra==
| |
| Tegen het concept op zich worden door sommigen onder meer de volgende bezwaren ingebracht:
| |
| # Het concept is niet coherent: iets dat uit zichzelf voortbrengt, vermindert zichzelf (qua kracht, materie, of anderszins) en is dus niet onbewogen. Een verwant argument: "Onbewogen beweger" is een innerlijke contradictie.
| |
| # De principes zijn niet noodzakelijk:
| |
| ##ofwel, er is geen beweging in de wereld (zie [[Parmenides]]: alles is [[Zijn]])
| |
| ##ofwel, sommige bewegende zaken kunnen wel vanuit zichzelf bestaan (zie [[Immanuel Kant|Kant]]: causaliteit is een verstandsbegrip. Zie ook: [[causa sui]])
| |
| ##ofwel, sommige zaken hebben geen oorzaak (immers, de Onbewogen beweger heeft zelf ook geen oorzaak)
| |
| | |
| ==De Onbewogen Beweger en de Abramitische religies==
| |
| Sinds het [[christendom]] tijdens de [[Middeleeuwen]] steeds meer invloed in de westerse samenleving kreeg, is het concept vaak als een voorloper of zelfs als een [[wiskundig bewijs|bewijs]] geponeerd voor het christelijke [[God (christendom)|God]]sidee. Hiertegen zijn echter meerdere bezwaren:
| |
| # Het [[Corpus Aristotelicum]] is via het [[islam]]itische Spanje onder de aandacht gekomen van christelijke wijsgeren.
| |
| # De islamitische wijsgeren (onder wie de commentatoren [[Avicenna]] en [[Averroes]]) dachten soms op dezelfde wijze Aristoteles' ideeën te kunnen manipuleren om het bestaan van [[God (islam)|God]] te bewijzen, of de idee van hun godheid te verrijken. | |
| # De Onbewogen beweger en [[God (monotheïsme)|God]] zijn niet identiek. Zo worden er in de betreffende boeken ([[Bijbel (christendom)|Bijbel]], [[Koran]], [[Thora]]) velerlei eigenschappen aan de religieuze opperwezens toegeschreven, die niet in Aristoteles' werk zijn terug te vinden. Het is zelfs twijfelachtig of de Onbewogen beweger [[antropomorfisme|antropomorf]] moet worden verstaan.
| |
| # Voor zover deze idee het bestaan van een creërende entiteit bewijst, is dit geen bewijs voor de actuele aanwezigheid van een goddelijke wereldheerser, of een rechtvaardiging van het [[monotheïsme]] überhaupt (immers, er hadden meerdere goden kunnen ontstaan).
| |
| | |
| ==Zie ook==
| |
| * [[Demiurg]]
| |
| | |
| [[Categorie:godsdienstfilosofie]]
| |
| [[Categorie:filosofische terminologie]]
| |
| [[Categorie:Oud-Griekse filosofie]]
| |
| [[Categorie:Aristoteles]]
| |
