Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

S.H. de Roos: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=S.H._de_Roos&oldid=2257888 -1- 194.104.95.7 24 okt 2005)
 
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=S.H._de_Roos&oldid=2258099 24 okt 2005 194.104.95.7)
Regel 1: Regel 1:
* Velen die de Zaanse Schans bezocht hebben, zullen zich het karakteristieke huis herinneren, waarin Galerie aan ’t Glop gevestigd is, vlak naast de aanlegsteiger van de rondvaartboten.
Sjoerd de Roos (1877-1962) was graficus en typograaf. De schoenmakerszoon groeide op in Drachten en later in Amsterdam. Hij bleek een talent voor tekenen te hebben dat hij op de de Rijksacademie van Beeldende Kunsten kon verdiepen.


Aansluitend op de galerie is het woongedeelte gesitueerd in de vorm van het
De Roos had van huis uit een socialistische levensovertuiging meegekregen, en in navolging van zijn vader was hij een aanhanger van F. Domela Nieuwenhuis. Later zou hij lid worden van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij. Overeenkomstig deze overtuiging wilde De Roos zijn kunstenaarschap dienstbaar maken aan het volk, en hij koos daarom voor de toegepaste kunst.
zgn. tussenhuis met daarachter het pittoreske Zaanse theehuis aan de waterkant.


Weinigen weten dat tussenhuis en theehuis een replica zijn van een woning in Krommenie; het voorhuis (de galerie dus) is een gerestaureerd boekwinkeltje uit de Oostzijde in Zaandam.
Geïnspireerd door de Britse Arts and Crafts Movement was hij in 1912 de eerste Nederlander in 150 jaar die een nieuwe drukletter ontwierp. De 'Hollandsche Mediæval' werd geroemd om zijn helderheid en leesbaarheid.  


Het voorbeeld in Krommenie bestond uit een voorhuis,een tussenhuis (uit 1703) en een theehuis (uit 1710) en was gevestigd op Noorderhoofdstraat 92, 94 en 96, en aldaar bekend als Huize Inverdan.
De Roos wist al snel met zijn ideeën de aandacht op zich te vestigen. In cursussen, lezingen en artikelen pleitte hij voor een goed verzorgde, 'zuivere' typografie, waarvan de letter, en daarmee de leesbaarheid, het uitgangspunt moest zijn. "Elk drukwerk moet tot lezen noden door een aangenaam uiterlijk, dat, al naar mate de bedoeling is, meer of minder opvallend mag zijn. Men stuurt toch ook niet een haveloze uit als ambassadeur, noch mogen clowns op de kansel verschijnen", zo schreef hij in die tijd.


Eind zestiger jaren was besloten de 3 apart bewoonde huizen te demonteren, restaureren en weer op te bouwen op de Zaanse Schans. Helaas bleek het geheel
In zijn lange carriere (hij stierf in 1962) ontwierp De Roos nog 12 drukletters. Hij stond in hoog aanzien, maar is nu nog slechts in kleine kring een bekende naam.  
technisch in zulk een slechte staat te zijn, dat besloten werd tot bouwen van een (gedeeltelijke) replica op de Schans.


De huizen in Krommenie werden gekocht door iemand die met pensioen was en daardoor de tijd had de huizen ter plekke eigenhandig te restaureren en geschikt te maken als één behuizing.
Een groep vierdejaars studenten Kunstgeschiedenis wil dat veranderen en organiseren een oeuvretentoonstelling rond De Roos. Behalve typografie zijn er op de expositie ook voorbeelden te zien van tekeningen, grafiek en van blikjes, zoals sigarendoosjes en koektrommels. Want om zijn gezin te onderhouden werkte De Roos jaren bij de blikfabriek van Verwer te Krommenie.  


* Er is fotomateriaal beschikbaar van Huize Inverdan, gemaakt tijdens en na de restauratie, evenals van de galerie op de Zaanse Schans, na gereedkomen.
De Roos maakte de digitale revolutie in het laatste deel van de vorig eeuw niet meer mee. Maar grafisch ontwerper Dirk de Jong, gast in Adams Appel,  heeft nooit anders dan digitaal gewerkt. Hij laat zien welke elementen zorgen voor de leesbaarheid van een letter en van een tekst.
Zie bijgaande prints van de website van het Stadsarchief.
 
* Tijdens mijn bezoek vorig voorjaar, aan een expositie van het werk van de ontwerper/ kunstenaar S.H. de Roos in Museum Smallingerland in Drachten, viel mij een schilderij op met als titel ‘Huis in Krommenie- 1905’.
 
Snel herkende ik het afgebeelde erf en de woning waarin mijn grootouders gewoond hadden.
Eerst in het voorhuis, van eind dertiger jaren tot 1942/ ’43, daarna in het theehuis.
 
Uit voorlopige naspeuringen is gebleken, dat er geen foto’s beschikbaar zijn van vóór de restauratie. Als zodanig is het schilderij met recht ‘Zaans Erfgoed’.
 
Vraag was; wàt deed S.H. de Roos in Krommenie?
   
*Hij was mij bekend als typografisch vormgever en letterontwerper met grote reputatie in binnen- en buitenland. Uit de expositie bleek dat hij van 1903 tot in 1907 gewerkt heeft als ontwerper bij Blikfabriek Verver (later deel van Verblifa) te Krommenie.
Pas getrouwd, had hij om financiële redenen zijn geliefde werk bij ‘Het Binnenhuis’, een architectencollectief, moeten verwisselen voor het meer prozaïsche ontwerpen van o.a. sigaren- en koekblikjes.
In 1907 trad hij in dienst van Lettergieterij Amsterdam v/h Tetterode, waar hij volledig tot ontplooiing is gekomen en daar werkte tot in 1941.
 
*Daar het fabrieksterrein van Verwer grensde aan de sloot, waar zich aan de overkant het erfje met de 3 woningen bevond, is hij mogelijk daar geïnspireerd geraakt om dit karakteristieke beeld vast te leggen.
 
*Het schilderij, uitgevoerd in gemengde technieken, toont een beeld dat iedere toeschouwer boeit, zoals ik heb ervaren.
Het geheel straalt de sfeer uit van een Zaans erf uit vroeger tijden, op een lome zomerse zondagmiddag.
 
*Bijgaand treft u een ‘werkfoto’ aan ten oriëntatie. Ik beschik over aanvullende documentatie, op basis waarvan ik bij een afbeelding een artikel zou kunnen schrijven.
Overigens, op het omslag zou het beeld van de foto ook niet misstaan… (zie bijlage)
 
Voorts kan ik mogelijk de beschikking krijgen over afbeeldingen van ontwerpen van blikbedrukkingen uit de tijd dat De Roos bij Verwer werkte.
Industrieel erfgoed dus.
 
*Het museum in Drachten heeft alle medewerking toegezegd en kan zelf het schilderij op Cd-rom zetten, met het oog op een eventuele reproductie.
 
Tekst van Henk Borstlap (Heerenveen, 2005)

Versie van 18 nov 2024 11:08

Sjoerd de Roos (1877-1962) was graficus en typograaf. De schoenmakerszoon groeide op in Drachten en later in Amsterdam. Hij bleek een talent voor tekenen te hebben dat hij op de de Rijksacademie van Beeldende Kunsten kon verdiepen.

De Roos had van huis uit een socialistische levensovertuiging meegekregen, en in navolging van zijn vader was hij een aanhanger van F. Domela Nieuwenhuis. Later zou hij lid worden van de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij. Overeenkomstig deze overtuiging wilde De Roos zijn kunstenaarschap dienstbaar maken aan het volk, en hij koos daarom voor de toegepaste kunst.

Geïnspireerd door de Britse Arts and Crafts Movement was hij in 1912 de eerste Nederlander in 150 jaar die een nieuwe drukletter ontwierp. De 'Hollandsche Mediæval' werd geroemd om zijn helderheid en leesbaarheid.

De Roos wist al snel met zijn ideeën de aandacht op zich te vestigen. In cursussen, lezingen en artikelen pleitte hij voor een goed verzorgde, 'zuivere' typografie, waarvan de letter, en daarmee de leesbaarheid, het uitgangspunt moest zijn. "Elk drukwerk moet tot lezen noden door een aangenaam uiterlijk, dat, al naar mate de bedoeling is, meer of minder opvallend mag zijn. Men stuurt toch ook niet een haveloze uit als ambassadeur, noch mogen clowns op de kansel verschijnen", zo schreef hij in die tijd.

In zijn lange carriere (hij stierf in 1962) ontwierp De Roos nog 12 drukletters. Hij stond in hoog aanzien, maar is nu nog slechts in kleine kring een bekende naam.

Een groep vierdejaars studenten Kunstgeschiedenis wil dat veranderen en organiseren een oeuvretentoonstelling rond De Roos. Behalve typografie zijn er op de expositie ook voorbeelden te zien van tekeningen, grafiek en van blikjes, zoals sigarendoosjes en koektrommels. Want om zijn gezin te onderhouden werkte De Roos jaren bij de blikfabriek van Verwer te Krommenie.

De Roos maakte de digitale revolutie in het laatste deel van de vorig eeuw niet meer mee. Maar grafisch ontwerper Dirk de Jong, gast in Adams Appel, heeft nooit anders dan digitaal gewerkt. Hij laat zien welke elementen zorgen voor de leesbaarheid van een letter en van een tekst.

Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=S.H._de_Roos&oldid=370969"