Non-verbale leerstoornis

Wikisage is niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden of toepassing van de in dit lemma gegeven medische informatie.    lees meer

Een niet-verbale leerstoornis/non-verbale leerstoornis (NVLD; Engels: non-verbal learning disorder, NLD) is een leerstoornis waarbij kinderen auditief-verbaal zeer sterk zijn, maar visueel-constructief (het zien en doen) erg moeilijk vinden. Het horen (auditief) zelf na vertellen (verbaal, praten)gaan zeer goed. Visueel (zien) vinden zij moeilijk omdat ze dan teveel informatie in één keer moeten opnemen. Dat is niet alleen moeilijk, maar het kost kinderen met NLD veel energie. NLD is een klinisch neuropsychologische diagnose en kan niet genezen. Klinisch neuropsychologisch betekent: dat de problematiek zich hersenfunctioneel bevindt (in de hersenen).

Men kan er wel mee leren omgaan, dat is belangrijk want dat maakt het leven veel gemakkelijker. Dr. A.M.H.L. Serlier-van den Bergh,Tweedelijns Klinisch Neuropsycholoog BIG en gepromoveerd op NLD heeft in samenwerking met dr. prof. Byron Rourke internationaal onderzoek gedaan naar NLD (Ontario University Canada, NLD corporation; San Francisco). Dr. A.M.H.L. Serlier-van den Bergh stelt: hoe eerder kinderen met NLD opgespoort worden hoe beter we preventie kunnen bieden zodat het kind zich goed ontwikkeld. Het gaat niet om de diagnose, maar om de juiste aanpak!. Aldus Dr. Serlier. Het is belangrijk om te weten dat iemand met NLD zaken niet expres verkeert doet. Ze willen heel erg graag,maar weten door hun visuele problematiek niet hoe ze sommige dingen (zoals planning en organisatorische vaardigheden) aan kunnen pakken.

Borny Korterink stelt: Praat tegen jezelf; maak jezelf verbaal en sociaal sterk. Dat is de sterke, geavanceerde en grote kracht die iemand met NLD bezit. Kinderen en jeugdigen met NLD verdienen de aandacht, ondersteuning en support van hun omgeving om tot een succesvolle toekomst te komen.

NLD Kind & Jeugd

Bij kinderen met NLD is kenmerkend dat zij van de een op andere dag ineens goed kunnen praten (heel veel praten) maar er niet altijd een lopend verhaallijn in zit. Ze kunnen in een gesprek van de een op de andere tak springen (veranderen van gespreksonderwerp) maar aan de andere kant willen ze het de ander altijd naar hun zin maken, in een gesprek kan er dan ook echt goed gelachen worden. Kinderen met NLD zijn (zeer) sterk in het horen (auditief) en het zelf na vertellen (verbale vaardigheden). Ze hebben een goede en grote woordenschat. Kinderen en jeugdigen fleuren op bij verbale situaties en taken (spreekbeurt bijvoorbeeld).

Schematisch de kenmerken van NLD bij kinderen: (8 t/m 12).

• Goede en grote woordenschat
• Er is sprake van een (zeer) sterke talige informatieverwerking;
• Auditief sterk (horen);
• Horen en na vertellen (auditief-verbaal) gaan goed;
• Moeite met visueel overzicht (gymzaal,ruimtelijk inzicht;)
• Willen liever dingen horen dan zien of voelen (visueel-tactiel;
• Visuele situaties zijn erg lastig voor hun; maak het talig;
• Tactiele informatieverwerking blijft lastig; tactiel is alles wat je herkent en doet door aan iets te voelen;
• Sterk in het technisch lezen én schrijven;
• Moeite met begijpend lezen (visueel overzicht);

Kenmerken van NLD bij jeugdigen (13 t/m 18)

• De woordenschat wordt steeds groter;
• De talige informatieverwerking wordt sterker;
• Het visueel overzicht wordt steeds lastiger (prominenter met toename van leeftijd);
• De tactiele informatieverwerking (dingen die je herkent door ergens aan te voelen)kan door de jaren heen op een gemiddelde ontwikkeling komen;
• Het technisch lezen en schrijven is rond de leeftijd van 14 á 15 op boven gemiddeld niveau ontwikkeld.
• Het Verbaal Sociaal Begrip is sterk en goed. Met toename van de leeftijd blijft dit stijgen.
• De visuele informatieverwerking blijft lastig.
• Sociaal zijn ze goed en sterk; een vriendschap met hen is hecht en intens. Er is vriendschap of er is niets
• Alles of niets principe;
• Denken soms rigide: door (faalangst) beginnen ze vaak de gehele taak opnieuw bij een (kleine)fout.

Weet dat kinderen en jeugdigen met NLD de visuele aspecten in hun leven proberen te overzien en te begrijpen. Door hun sterk talige kant kunnen zij een groot deel opvangen. Voor ouders: letop bij docenten die nog wel eens onterechte psychologische jargon trekken over NLD: ja,maar hij...

Niveau ontwikkeling NLD: Neurocognitieve ontwikkeling

De hersenen zijn in twee helften verdeeld dat door middel van de hersenbalk gesheiden wordt. De linkerhersenhelft heeft de volgende functies

• Logisch denken
• Anaylistisch vermogen
• Stuurt de lichamelijke functies aan van de rechterkant van het lichaam
• Taal, spraak, denken en theoriseren (leren uit de boeken)
• Ziet de visuele details
• Praktisch denken

De rechterhersenhelft heeft de volgende functies:

• Gebruikt het gevoel (tactiele informatieverwerking)
• Ziet het visuele geheel
• Symbolen en plaatjes (visueel, zien)
• Filosofie en religie
• Het waarderen van iets
• Ruimtelijk inzicht
• Fantasie
• Stuurt de lichamelijke functies aan van de linkerkant van het lichaam

1. De rechterhersenhelft is grotendeels visueel: NLD zwak: visueel constructieve kant (zien-doen)
2. De linkerhersenhelft is grotendeels auditief-verbaal: NLD sterk, talige kant (praten en zelf na vertellen).

Een persoon met NLD heeft een disharmonisch intelligentie profiel. Dit betekent dat de ontwikkeling en het niveau van de linkerhersenhelft (talige kant) en de rechterhersenhelft (zien-doen) kant niet op gelijk niveau is en gelijktijdig ontwikkeld. Doordat het verschil tussen performaal en verbaal groot is, ontstaat er een discrepantie op schaal niveau. Voorbeeld: Iemand met NLD kan talig op havo/vwo niveau ontwikkeld zijn, maar performaal (alles wat je ziet en doet)is vaak lager ontwikkeld. Samengevat: iemand met NLD heeft hoge, uitgebreide en goede capaciteiten op gebied van taal. Datgene wat ze moeilijk vinden (en ook een verschil laat zien met wat ze heel goed kunnen) is iets zien (visueel) en het daarna gaan doen (constructief). De manier waarop hun het beste leren is namelijk leerstijl informatie met vaste volgorde:

1. Horen
2. Vertellen
3. Zien
4. Doen

Sla geen enkele stap over; ga niet van de instructie (auditief) direct over naar het doen (visueel-constructief). Zodra er stappen overgeslagen worden tussen het zien doen en na vertellen kan iemand met NLD de taak/opdracht niet voltooien omdat er onvoldoende auditief-verbale instructie is gegeven. Er is begrip dat docenten hiervoor niet altijd hebben, zeker in een klas van 30 leerlingen is dat lastig. Maar desondanks dat niet gaat kan een docent het beter na de les even samenvatten voor het kind. Dat maakt de werkdruk,sfeer en motivatie van het kind goed. Iemand met NLD bedoeld het goed.

De Hersenen

De hersenen van mensen zijn in twee delen verdeeld en worden door de hersenbalk die in het midden zit gescheiden van elkaar. Beide hersenhelften hebben een grijze buitenlaag en een witte binnenlaag. Over dat algemeen heeft de rechterhersenhelft meer witte stof dan de linkerhersenhelft. Daardoor heeft, als de een deel van de hersenen te weinig witte of grijze stof heeft direct gevolgen op het neurocognitief functioneren. De rechterhersenhelft verwerkt nieuwe (en dus onbekende informatie) en is vooral aangewezen voor inkomende informatie tussen de hersenhelften mogelijk te maken. De grijze stoffen bestaan uit cellichamen dendrieten zijn vertakkingen en uiteenlopende hersen draadjes (net als bij bloedvaten; die vertakken ook in het lichaam, ieder vaatje gaat een richting op). De witte stof in de hersenen bestaan uit meyeline, de ondoordringbare laag eromheen die heten axonen. Axonen verbinden neuronen op lange afstand. Schematische weergave indeling van de hersenen:

• De Neurocogitieve kant genaamd Broca is het spraak centrum van je hersenen; De taal en spraak vaardigheden liggen daar verworven. Als iemand een beroerte heeft gehad kan dit gedeelte van de hersenen beschadigd zijn en heeft iemand dus moeite met taal en spraak (verstoorde pragmiek).

Sociale vaardigheden

Kinderen en jeugdigen met NLD vinden het soms lastig om sociale situaties in één keer te overzien. Dat maakt meteen duidelijk dat er een tweede keer nodig is om de sociale situatie te overzien. Ze willen graag horen wat ze moeten doen en willen ze snappen waar het om gaat (Serlier-van den Bergh,2006). Het is typerend dat deze bijzondere groep kinderen héél graag willen, maar simpelweg niet weten hóe ze dan iets moeten doen. De motivatie en het doorzettingsvermogen is groot. Ze willen sociaal niet afhankelijk zijn, maar hebben soms meer tijd nodig om een sociale situatie juist te interpreteren (kost wat meer tijd). Op zich is dat nog niet eens zo erg; bedoel: dit gebeurt bij iedereen wel eens. Alleen is de kans bij NLD groter dat ze een sociale situatie soms te op zichzelf betrekken (gevoelig voor woorden). Dit komt omdat ieder woord en iedere klank toon automatisch wordt gewogen (automatisch beoordeeld). Dit is misschien wel een nadeel van hun zeer sterke en gevoelige auditieve informatieverwerking (alle geluiden komen twee keer zo hard aan. Daarom is het advies om bij iemand met NLD geen hoge of boze toon aan te slaan; blijf rustig en probeer op een rustige manier tegen het kind te praten. Mocht iemand wel zo boos worden op het kind om een reden die eigenlijk niet zo uit de hand had hoeven lopen, dan kan het gebeuren dat het kind zich OF volledig terug trekt OF volledig overstuur raakt. Het is een van de twee (alles of niets principe). Dit is een automatische klinisch neuropsychologische reactie. Kinderen met NLD raken vaak in paniek; dat kan komen door onverwachte visuele, auditieve of sociale situaties; nieuwe en onbekende situaties. De eerste reactie is een paniek reactie; bij de tweede reactie wordt het denken aan gezet. Dus: iemand met NLD reageert secundair (in de tweede instantie; niet de in de eerste instantie). Dit gebeurd ook bij het leren: hun eerste prestatie die ze maken is veel lager dan de tweede keer en de daaropvolgende. Het verschil tussen de tweede, derde en de daaropvolgende prestatie ligt meer in dezelfde lijn. Er kan tevens ook sprake zijn van (lichte opstartproblemen). Na de tweede keer zijn deze weg en kan het kind geheel automatisch aan een taak beginnen (indien het visueel is: geef richting aan de taak.

Afwisselend functioneren

Een ander (basiskenmerk) van de sociaal-emotionele ontwikkeling is het afwisselend functioneren (cyclisch functioneren) (gedragsmatig en emotioneel reageren). Kinderen en vooral bij jeugdigen kennen tot in hun jeugd en volwassen leeftijd goede en slechte periodes afgewisseld met mindere periodes. Minder goede periodes gaan meestal vooraf door het einde van iets of een nieuw begin van iets. Bijvoorbeeld kerst en oud en nieuw (einde van het jaar, afsluitend) - maar ook door het nieuwe begin van het jaar (januari) - van groep 7 naar groep 8 of een andere school type (van basisonderwijs naar speciaal (basis)onderwijs - het nieuwe schooljaar (de moeizame start na de zomervakantie) - een nieuwe kamer - een nieuwe baan etc. Duidelijk is dat iemand met NLD meer gewenningstijd nodig heeft aan het eind van iets (begin van het schooljaar) en het einde van iets (einde schooljaar)daarnaast vinden ze het soms moeilijk met de tijdsplanning (time management). Een taak, overgang, afwisseling lijkt vaak verder weg dan dat het is. Bij het organiseren van iets richten ze zich op een aantal details (zijn sterk detaillistisch) maar missen hierdoor het geheel dat essentiële delen bevat om de taak/opdracht/planning volledig te maken. Het sterk afwisselend reageren bepaalt vaak ook hun aansluiting met leeftijdsgenoten. Als er geen gesprekspartners zijn en de resultaten van het rekenen en begrijpend lezen beginnen achter beginnen te lopen, is de voedingsbodem ontstaan voor de depressieve periode. Zulke periodes kunnen plotseling naar boven komen, meestal is het naar een aanleiding dat er ruzie is geweest of het kind zich aangevallen voelt die ze niet begrijpen en waarin ze zich fundamenteel onbegrepen voelen. Het gaat allemaal niet automatisch.

Sociaal gevoelig

Kinderen met NLD zijn gevoelig in sociale situaties.Dat betekent dat ze woorden die je zegt, gemakkelijk letterlijk nemen of zich sociaal (snel) aangevallen voelen terwijl dat niet debedoeling was van de ander. Hedendaags communiceert men veel met telefoons, mulitmedia en andere non-verbale communicatie middelen. Voor iemand met NLD is dat een sterk punt (technisch lezen en schrijven), maar het is ongunstig in situaties als waarbij het sociaal eventjes niet goed loopt. Het is dan beter dit in een normaal wederzijds gesprekvol gesprek het erover te hebben. Voor kinderen met NLD is het eveneens van belang altijd even goed uit te leggen en (dus te benadrukken) dat iemand niet boos is, maar duidelijk.Door hun goede wil, doorzettingsvermogen en sterke woordenschat denken ze (vaak) dat ze iets fout doen of de ander boos op hen is, terwijl dit helemaal niet het geval blijkt te zijn. Gerusstelling is belangrijk bij NLD. In de kinderjaren is dit nog vaak te reguleren maar zodra zij de jeugd fases betreden wordt hun NLD voor hunzelf steeds moeilijker, enerzijds hun sociale wil, maar onmacht en anderzijds hun motivatie om goed te kunnen presteren. Kinderen en jeugdigen met NLD zijn denkers, geen doeners.

NLD weetjes

Een paar NLD weetjes:

• Ze kunnen zeer goed auditieve informatie opnemen en op langer termijn (LTG) onthouden.
• Hebben vaak een goed gevoel voor ritme, kunnen goed dansen op de maat van muziek (handig op feestjes).
• Zijn sociaal voorkomend; opzettelijke ruzie maken, stoken en noem maar op zal bij hen niet snel voorkomen.
• Ze Hebben in grote mate de zogeheten Cocktail; Speech Party Talk. Een snel kort verbaal gesprekje, ook erg handig op feestjes!
• Als iemand met NLD een probleem heeft en wilt dat uitleggen (meestal d.m.v. gedetailleerde verbale uitleg) geef hen dan ook de tijd.
• Genieten vaak van sociale situaties (als ze het maar gezellig is!)

Referenties

• D. Dinklage, Aspergers Disorder and Non-Verbal Learning Disabilities: How Are These Two Disorders Related to Each Other?, in the AANE newsletter (2001).
• H.L. Gunter - M. Ghaziuddin - H.D. Ellis, Asperger syndrome: Tests of right hemisphere functioning and interhemispheric communication, in Journal of Autism and Developmental Disorders 32 (2002), pp. 263-281.
• A. Klin - F.R. Volkmar - S.S. Sparrow - D.V. Cicchetti - B.P. Rourke, Validity and neuropsychological characterization of Asperger syndrome: convergence with nonverbal learning disabilities syndrome, in J. Child Psychol Psychiatry. 36 (1995), pp. 1127-1140.
• B.P. Rourke, Nonverbal learning disabilities: the syndrome and the model, New York, 1989. ISBN 9780898623789

Web link

• Metabletica Mindcare, Non verbale leerstoornis