Knijpkat

Een knijpkat (ook wel handdynamo genoemd) is een zaklantaarn zonder batterijen, waarbij de benodigde elektrische stroom wordt opgewekt door middel van een ingebouwde dynamo die wordt aangedreven door in het apparaat te knijpen.

Tijdens het draaien maakt de dynamo een jankend geluid dat doet denken aan het geluid dat een geknepen kat maakt.

Het principe van de knijpkat is te verklaren via elektromagnetische inductie. Wanneer een magneet in een spoel rondraait, dan treedt er een inductiestroom in de spoel op. Met deze stroom kan men dan een lampje laten branden. Hetzelfde principe vindt men ook bij de fietsdynamo.

Het apparaat maakte opgang tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog toen stroomvoorziening en verlichting nog wel eens te wensen overlieten. De knijpkat werd onder andere vervaardigd door het zogeheten Philips Kommando in het concentratiekamp te Vught.

Tegenwoordig, met de opgang die groene stroom maakt, neemt de populariteit van de knijpkat weer toe. Hedendaagse uitvoeringen hebben geen gloeilampje maar energiezuinige leds en een kleine accu waarin de elektrische energie kan worden opgeslagen. Daardoor kunnen ze minutenlang branden op een paar keer flink knijpen. Ze kunnen zo ook worden opgeladen zonder dat het licht gebruikt wordt. Er bestaan ook uitvoeringen waarbij de stroom wordt opgewekt door te draaien aan een zwengel. Andere exemplaren hebben in het handvat een vrij bewegend magneetje, dat door een spoel heen beweegt wanneer de zaklamp heen en weer wordt geschud.

Externe links

• Plaatje van knijpkat op de website van het Philips Museum Eindhoven
• Foto van een knijpkat uit 1993
• De Philips knijpkat

  Vrije mediabestanden over Mechanically powered flashlight op Wikimedia Commons