|
Label: Nieuwe doorverwijzing |
| Regel 1: |
Regel 1: |
| [[Bestand:Adoration magi Pio Christiano Inv31459.jpg|thumb|De aanbidding der koningen, 4e-eeuwse afbeelding op een [[Romeinen (volk)|Romeinse]] [[sarcofaag]] in [[Rome (stad)|Rome]]]] | | #DOORVERWIJZING [[Wijzen uit het oosten]] |
| [[Bestand:Magi (1).jpg|thumb|De wijzen uit het oosten afgebeeld als [[Perzische Rijk|Perzen]], 6e-eeuws [[Byzantijnse Rijk|Byzantijns]] [[mozaïek]], [[Basiliek van Sant'Apollinare Nuovo]], [[Ravenna (stad)|Ravenna]]]]
| |
| [[Bestand:Dieric Bouts 004.jpg|thumb|De aanbidding der koningen door [[Dirk Bouts]], 1467-1468]]
| |
| [[Bestand:Hendrik ter Brugghen - De aanbidding der koningen.jpg|thumb|[[Hendrick ter Brugghen]]: ''De aanbidding der koningen'', 1619. [[Rijksmuseum Amsterdam]]]][[Bestand:Magi-rembrandt.jpg|thumb|Atelier van [[Rembrandt van Rijn|Rembrandt]]: ''De aanbidding der koningen'', 17e eeuw. [[Hermitage (Sint-Petersburg)|Hermitage]]]]
| |
| [[Bestand:Driekoningenschrijn 17-02-2009 14-49-42.JPG|thumb|[[Schrijn]] in de [[Dom van Keulen]] met de vermeende [[relikwieën van de Drie Koningen]]]]
| |
| [[Bestand:Reyes Magos en centro comercial.jpg|thumb|Viering van [[Driekoningen]] in [[Spanje]]]]
| |
| De '''wijzen uit het oosten''' of '''drie koningen''' zijn, binnen de [[christendom|christelijke]] traditie, de "wijzen" ([[Oudgrieks|Grieks]]: μαγοι, ''magoi'') die [[Jezus (traditioneel-christelijk)|Jezus van Nazareth]] na zijn geboorte kwamen vereren en geschenken van [[goud, wierook en mirre]] brachten. De ''aanbidding der Koningen'' is een populair thema in de religieuze [[kunst]]. De wijzen maken deel uit van een traditionele [[kerststal]], waarin ze vaak samen met [[kameel|kamelen]] worden afgebeeld.
| |
| | |
| Het bezoek van de wijzen uit het oosten aan Jezus wordt in het [[westers christendom]] oorspronkelijk gevierd op 6 januari. Sinds de vernieuwing van de liturgie wordt het feest in Nederland gevierd op de zondag tussen 2 en 8 januari, het hoogfeest van de Openbaring des Heren, in de volksmond [[Driekoningen]].
| |
| | |
| ==Het verhaal==
| |
| De vermelding van de wijzen komt in het [[Nieuwe Testament]] alleen voor in [[Evangelie volgens Matteüs|Matteüs]] 2:1-12. Hun herkomst wordt niet vermeld, behalve dat ze uit het oosten kwamen. Hun aantal en hun namen worden ook niet vermeld.
| |
| | |
| Er wordt verteld dat de wijzen "vanuit het oosten" naar [[Jeruzalem]] kwamen omdat zij de [[Kerstster (religie)|ster]] hadden zien opgaan van de pasgeboren "koning der Joden" en zij wilden hem eer bewijzen. Dit kwam koning [[Herodes I]] ter ore en hij schrok van het nieuws. Hij riep de schriftgeleerden en priesters samen om te weten te komen waar de messias geboren zou worden. Volgens de profetie was dat in [[Bethlehem]]. Daarna ontbood hij de wijzen en gaf hun de opdracht om de pasgeboren Messias in Bethlehem te gaan opzoeken. Hij zei dat hij wilde weten waar het kind was, zodat hij hem zelf ook eer kon gaan bewijzen.
| |
| | |
| Volgens Matteüs zagen de wijzen, terwijl ze in Jeruzalem waren, de ster die zij hadden zien opgaan weer aan het firmament.<br>
| |
| De ster ging voor hen uit en bleef staan boven de plaats waar het kind verbleef. In dat huis vonden de wijzen Maria en de pasgeboren Jezus. Ze vielen op hun knieën en boden het kind goud, wierook en mirre aan.
| |
| | |
| God waarschuwde in een droom de wijzen ten slotte niet naar Herodes terug te gaan. Ze keerden daarom langs een andere route naar hun land terug. Toen Herodes ontdekte dat hij misleid was, liet hij, afgaande op het tijdstip dat hij van de magiërs had gehoord, alle jongetjes in Bethlehem tot de leeftijd van twee jaar vermoorden (de [[kindermoord van Bethlehem]]). Jozef was echter door God gewaarschuwd en was tijdig met Maria en Jezus [[vlucht naar Egypte|gevlucht naar Egypte]].
| |
| | |
| ==Legende==
| |
| Legendevorming heeft het Mattheüsverhaal uitgebreid. In het [[westers christendom]] bijvoorbeeld hebben zich een reeks tradities rond de wijzen uit het oosten ontwikkeld die geen basis hebben in het Bijbelse verhaal. Mattheüs noemt het aantal niet, maar volgens de traditie zijn er ''drie'' wijzen. Dit getal van drie werd wellicht vastgesteld aan de hand van het aantal geschenken dat ze meebrachten. In veel [[oosters christendom|oosterse]] tradities zijn er niet drie maar twaalf wijzen.<ref name="britannica">[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/356642/Magi "Magic (biblical figures)"], lemma in [[Encyclopaedia Britannica]]</ref>
| |
| | |
| De drie wijzen in de westerse traditie zijn:
| |
| | |
| {| class="wikitable"
| |
| !Naam!!leeftijd, uiterlijk!!herkomst||geschenk
| |
| |-
| |
| |[[Caspar (heilige)|Caspar]]||20, een jonge man||Afrika||[[mirre]]
| |
| |-
| |
| |[[Melchior]]||40, een blanke bebaarde grijsaard||Europa ||goud
| |
| |-
| |
| |[[Balthasar (heilige)|Balthasar]]||60, een zwarte man met baard||Saba ([[Ethiopië]]) of uit Azië||wierook
| |
| |}
| |
| | |
| De koningen vertegenwoordigen daarmee de drie toen bekende werelddelen en drie leeftijden van de man. Volgens de legende werden de koningen later gedoopt door [[Thomas (apostel)|Sint-Thomas]]. Ze zouden daarna [[bisschop]]pen zijn geworden in [[India]]. Deze legende kan teruggeleid worden tot een schrijver in de [[6e eeuw]] die zich baseerde op [[apocrief]]e bronnen.<ref>[http://www.newadvent.org/cathen/09527a.htm "Magi"], lemma in [[Catholic Encyclopedia]], 1913</ref>
| |
| | |
| === Namen ===
| |
| De namen Balthasar, Melchior en Caspar dateren uit de [[middeleeuwen]]. Rond de 8e eeuw werden ze in de kroniek ''Excerpta latina barbari'' genoemd als Bithisarea, Melichior en Gathasp.<ref name="britannica" /><br>
| |
| In andere christelijke tradities komen andere namen voor. Bij de [[Syrisch christendom|Syrische christenen]] bijvoorbeeld heten de drie wijzen Larvandad, Goesjnasap en Hormisdas.<ref>Witold Witakowski, "The Magi in Syriac Tradition", in George A. Kiraz (ed.), ''Malphono w-Rabo d-Malphone : Studies in Honor of Sebastian P. Brock'', Piscataway (New Jersey), Gorgias Press, 2008, pp. 809-844.</ref>
| |
| | |
| === Beschrijving als "wijzen" ===
| |
| In de Griekse grondtekst van het Bijbelboek Matteüs worden de wijzen uit het oosten met het woord μάγοι (''magoi'') aangeduid. Omdat dit woord soms priesters van het [[zoroastrisme]] (een oud Perzisch geloof dat nog steeds leeft in het huidige Iran en India) aanduidt, is wel verondersteld dat de wijzen uit het oosten Perzische priesters waren.<ref>http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html</ref><ref>bijvoorbeeld [[Herodotus]] I.101,120; Strabo XV.3.15</ref><ref>{{aut|Kaveh Farrokh}}, ''Shadows in the Desert.'' Osprey Publications 2007 {{ISBN|978-1-84603-108-3}}</ref> Er is bovendien een [[apocrief]] boek (het Arabische evangelie van de Kindertijd van Jezus) waarin staat dat de wijzen Jezus bezochten omdat zijn komst door de profeet [[Zarathustra|Zoroaster]] voorspeld was.<ref>[http://www.newadvent.org/fathers/0806.htm "The Arabic Gospel of the Infancy of the Saviour"], [http://www.newadvent.org/cathen/06001a.htm ''Fathers of the Church''], lemmata in [[Catholic Encyclopedia]], 1913</ref> De meeste wetenschappelijke commentaren zijn echter van mening dat dit verband met het zoroastrisme niet met zekerheid kan worden vastgesteld,<ref>Zie de bespreking in {{aut|W.D. Davies, Dale C. Allison}}, ''A Critical and Exegetical Commentary on the Gospel According to Saint Matthew''. Edinburgh: T&T Clark, 1988, I.227-231.</ref> omdat het woord μάγοι (''magoi'') in meer algemene zin ook gebruikt wordt voor mensen die toekomstige gebeurtenissen kunnen voorzien, of voor "magiërs" en "astrologen".<ref>bijvoorbeeld [[Aristoteles]], ''frag.'' 27; Test.Rub. 4.9; [[Philo van Alexandrië|Philo]], ''Spec.Leg.'' 3.93''; vgl. [[Handelingen van de Apostelen|Hand.]]13:6.</ref>
| |
| | |
| De benaming "drie koningen" komt vanaf de 3e eeuw voor, waarschijnlijk als vervulling van de voorspelling in [[Psalmen]] 72:11: "Laten alle koningen zich neerwerpen voor hem".<ref name="britannica" />
| |
| | |
| ==Zie ook==
| |
| * [[Relikwieën van de Drie Koningen]]
| |
| * [[Aanbidding der Koningen (kunst)]]
| |
| * [[Driekoningen]] (feestdag 6 januari)
| |
| | |
| {{Appendix}}
| |
| {{Navigatie Kerst}}
| |
| {{Commonscat|Three Wise Men}}
| |
| | |
| [[Categorie:Kerst]]
| |
| [[Categorie:Persoon uit het Nieuwe Testament]]
| |
