Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Geuze: verschil tussen versies
(→Oorsprong van de naam: schrijfwijze) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 7: | Regel 7: | ||
| oorsprong= Zennevallei en Pajottenland| kleur= [[amber (kleur)|amberkleurig]] | | oorsprong= Zennevallei en Pajottenland| kleur= [[amber (kleur)|amberkleurig]] | ||
}} | }} | ||
'''Geuze''' (veelal ook aangeduid met de Franse spelling '''gueuze''') is een [[bier]]soort die ontstaat door het mengen van jonge en oude [[lambiek (bier)|lambieken]] en deze te laten hergisten op fles, soms nog jarenlang. Het mengen van die bieren wordt [[Geuzestekerij|steken]] genoemd. Dit geschiedt in het [[Pajottenland]] en in de [[Zenne]]vallei waarin ook [[Brussel]] is gelegen. Het is het gangbaar om jonge lambiek van een jaar te mengen met oude van twee of drie jaar.<ref name= | '''Geuze''' (veelal ook aangeduid met de Franse spelling '''gueuze''') is een [[bier]]soort die ontstaat door het mengen van jonge en oude [[lambiek (bier)|lambieken]] en deze te laten hergisten op fles, soms nog jarenlang. Het mengen van die bieren wordt [[Geuzestekerij|steken]] genoemd. Dit geschiedt in het [[Pajottenland]] en in de [[Zenne]]vallei waarin ook [[Brussel]] is gelegen. Het is het gangbaar om jonge lambiek van een jaar te mengen met oude van twee of drie jaar.<ref name=horal /> De oude lambiek geeft de smaak en de jonge lambiek zorgt voor de gisting. Een typisch mengsel bestaat uit 60% lambiek van één jaar, 30% van twee jaar en 10% van drie jaar.<ref>{{Citeer web|url=http://users.belgacom.net/gc762821/NL/lambik/geuze.htm|titel=Geuze steken|bezochtdatum=17 mei 2017|auteur=|datum=|uitgever=}}</ref> In jonge geuze overheerst de gist Brettanomyces custersianus, in oude geuze eerder Brettanomyces bruxellensis. | ||
Oude geuze bevat geen suiker omdat die allemaal is uitvergist en mag door diabetici gedronken worden.<ref>{{Citeer web|url=http://belgium.beertourism.com/blog/belgian-beer-styles-gueuze-lambic|titel=Belgian beer styles: Gueuze & Lambic {{!}} Belgium {{!}} Beer Tourism|bezochtdatum=17 mei 2017|werk=belgium.beertourism.com|taal=en}}</ref> | Oude geuze bevat geen suiker omdat die allemaal is uitvergist en mag door diabetici gedronken worden.<ref>{{Citeer web|url=http://belgium.beertourism.com/blog/belgian-beer-styles-gueuze-lambic|titel=Belgian beer styles: Gueuze & Lambic {{!}} Belgium {{!}} Beer Tourism|bezochtdatum=17 mei 2017|werk=belgium.beertourism.com|taal=en}}</ref> | ||
| Regel 24: | Regel 24: | ||
==Oorsprong van de naam== | ==Oorsprong van de naam== | ||
Over de oorsprong van de naam geuze bestaan verschillende, uiteenlopende theorieën. In de [[19e eeuw]] werd de naam geuze(n)[[lambiek]]<ref>Raoul De Wolf, Wat dronken de Lennikenaren in 1831? in Bijdragen tot de Geschiedenis van Lennik, vijfde reeks p.267. In een beschrijving door vrederechter J.Maeck blijkt in een boerderij-herberg o.a. aanwezig te zijn volgende dranken op vat: jenever, drankbier, bruinbier, lambiek en geuzelambiek </ref> | Over de oorsprong van de naam geuze bestaan verschillende, uiteenlopende theorieën. In de [[19e eeuw]] werd de naam geuze(n)[[lambiek]]<ref>Raoul De Wolf, Wat dronken de Lennikenaren in 1831? in ''Bijdragen tot de Geschiedenis van Lennik'', vijfde reeks p. 267. In een beschrijving door vrederechter J. Maeck blijkt in een boerderij-herberg o.a. aanwezig te zijn volgende dranken op vat: jenever, drankbier, bruinbier, lambiek en geuzelambiek</ref> algemeen gebruikt voor een bepaalde lambieksoort. Hierin kan het woord 'geuze(n)' betrekking hebben op een [[toponiem]]<ref>Volgens de historicus Roel Jacobs zou er te Brussel een doodlopende steeg bestaan hebben waarvan de officiële naam "Dodengang" was. Eén van de namen van deze steeg was het "Geuzenstraatje". De doodlopende steeg gaf toegang aan het kerkhof van de Recoletten. De Dodengang komt overeen met het huidig steegje, nabij de Beurs, dat van de Taborastraat leidt naar het befaamde geuzecafé "La Bécasse".</ref> ofwel op een [[bijnaam]]. Beide gevallen gaan terug naar hetzelfde woord ''[[Geus]]''. Gezien de originele geuzenlambiek een bier was dat in vaten werd bewaard en er reeds in de [[17e eeuw]] en de [[18e eeuw]] bier op flessen werd getrokken is het waarschijnlijk dat zoals de gewone lambiek<ref>Jos Cels, ''Het mysterie van de Geuze'', Roularta Books 1992, p. 51</ref> ook geuzenlambiek op flessen werd getrokken zoals facturen van de Brouwerij Winderickx ([[Dworp]]) uit 1893 en van de Brouwerij De Boeck ([[Koekelberg]]) uit 1901 vermelden. De Boeck vermeldt ''Lambic Gueuse très vieux en bouteilles''. Tot een eind in de [[20e eeuw]] werd de term geuzelambiek ook gebruikt voor het bier op flessen, maar uit gemakzucht werd dat in het taalgebruik afgekort tot geuze. In het begin van de 19de eeuw werd in [[Brussel (stad)|Brussel]] de [[Champagne (wijn)|champagne]] ontdekt en in grote hoeveelheden geconsumeerd. De lege flessen waren verloren verpakking en waren een goedkoop alternatief voor hergebruik als flessen voor geuzelambiek omdat een gewone fles niet bestand was tegen een druk die kan oplopen tot 6 bar. Waarschijnlijk zou een Brusselse brouwerij op het idee gekomen zijn om de lege champagneflessen te vullen met geuzenlambiek. Het is goed mogelijk dat een brouwer ooit een niet volledig uitgegist brouwsel op flessen trok en nadien vaststelde dat een goed uitgeklaard, parelend bier ontstond met een mooie schuimkraag op. Het procédé verspreidde zich over de Zennevallei en het Pajottenland. Ook in het buitenland kende geuzenlambiek succes. Dat blijkt een klein artikel in de krant ''L’Indépendance Belge '' van [[18 oktober]] [[1844]] over de sultan [[Abdul Medjid]] die het nieuwe bier zo lekker vindt dat hij 200 flessen "gueuze-lambick" koopt en naar [[Constantinopel]] laat sturen. Op de [[Wereldtentoonstelling van 1888 (Brussel)|wereldtentoonstelling van 1888]] verwierf het bier bekendheid bij het gewone volk. | ||
===Geuze of Gueuze?=== | ===Geuze of Gueuze?=== | ||
Gezien de herkomst van de naam is de logische schrijfwijze in het Nederlands "Geuze". De Franse vertaling is dan "Gueuze". | Gezien de herkomst van de naam is de logische schrijfwijze in het Nederlands "Geuze". De Franse vertaling is dan "Gueuze". | ||
| Regel 31: | Regel 32: | ||
== Brouwerijen en stekerijen == | == Brouwerijen en stekerijen == | ||
===[[Pajottenland]]se | ===[[Pajottenland]]se lambiekbrouwerijen=== | ||
* [[Brouwerij Belle-Vue (Brussel)|Brouwerij Belle Vue]], Zuun, [[Sint-Pieters-Leeuw]] (behorende tot de groep [[AB Inbev]]) | * [[Brouwerij Belle-Vue (Brussel)|Brouwerij Belle Vue]], Zuun, [[Sint-Pieters-Leeuw]] (behorende tot de groep [[AB Inbev]]) | ||
* [[Brouwerij Boon]], Lembeek (behorende tot [[Palm Breweries]] en lid van [[HORAL]]) | * [[Brouwerij Boon]], Lembeek (behorende tot [[Palm Breweries]] en lid van [[HORAL]]) | ||
| Regel 45: | Regel 46: | ||
===Geuzestekers=== | ===Geuzestekers=== | ||
Geuzestekers kopen lambiek van verschillende brouwers, maken daarvan een eigen mengsel – dit heet "steken" – en laten | Geuzestekers kopen lambiek van verschillende brouwers, maken daarvan een eigen mengsel – dit heet "steken" – en laten | ||
dat rijpen tot een geuze met een eigen typische smaak.<ref name= | dat rijpen tot een geuze met een eigen typische smaak.<ref name=horal>{{Citeer web|url=http://www.horal.be/lambiek-geuze-kriek/geuze|titel=Geuze {{!}} Hoge Raad voor Ambachtelijke Lambiekbieren vzw - HORAL|bezochtdatum=17 mei 2017|werk=www.horal.be}}</ref> | ||
* [[Geuzestekerij De Cam]], [[Gooik]] (lid van HORAL) | * [[Geuzestekerij De Cam]], [[Gooik]] (lid van HORAL) | ||
* [[Hanssens Artisanaal]], [[Dworp]] (lid van HORAL) | * [[Hanssens Artisanaal]], [[Dworp]] (lid van HORAL) | ||
| Regel 52: | Regel 53: | ||
* [[DeKoninck]], [[Dworp]] | * [[DeKoninck]], [[Dworp]] | ||
===West-Vlaamse | ===West-Vlaamse lambiekbrouwers=== | ||
* [[Brouwerij Omer Vander Ghinste]] [[Bellegem]] | * [[Brouwerij Omer Vander Ghinste]], [[Bellegem]] | ||
* [[Brouwerij Van Honsebrouck]], [[Ingelmunster]] | * [[Brouwerij Van Honsebrouck]], [[Ingelmunster]] | ||
Versie van 4 mei 2019 19:08
| Geuze | ||
| ||
| Gisting | hergisten | |
| Alcoholpercentage | 5%-9% | |
| Oorsprong | Zennevallei en Pajottenland | |
| Kleur | amberkleurig | |
Geuze (veelal ook aangeduid met de Franse spelling gueuze) is een biersoort die ontstaat door het mengen van jonge en oude lambieken en deze te laten hergisten op fles, soms nog jarenlang. Het mengen van die bieren wordt steken genoemd. Dit geschiedt in het Pajottenland en in de Zennevallei waarin ook Brussel is gelegen. Het is het gangbaar om jonge lambiek van een jaar te mengen met oude van twee of drie jaar.[1] De oude lambiek geeft de smaak en de jonge lambiek zorgt voor de gisting. Een typisch mengsel bestaat uit 60% lambiek van één jaar, 30% van twee jaar en 10% van drie jaar.[2] In jonge geuze overheerst de gist Brettanomyces custersianus, in oude geuze eerder Brettanomyces bruxellensis. Oude geuze bevat geen suiker omdat die allemaal is uitvergist en mag door diabetici gedronken worden.[3]
Geuze is een matgouden tot amberkleurige, parelende drank met een complexe zurige tot zurig bittere smaak en compostachtige zure geur. Het heeft een alcoholpercentage van 5% à 8% en er blijft ongeveer 0,2% suiker over na de tweede gisting. Oude Geuze wordt niet gefilterd, gezoet of gepasteuriseerd, in tegenstelling tot de meeste andere bieren.
In vroegere tijden werd geuze vaak gemengd met een beetje suiker vlak voordat het gedronken werd. Indien een lambiek al bij botteling wordt aangezoet, heet deze een Faro. Om aan de behoefte aan zoetere bieren tegemoet te komen ontwikkelden er zich sinds de jaren 50 van de 20e eeuw commerciële varianten. Met echte geuze hebben deze bieren weinig van doen omdat er slechts een deel (jonge) lambiek wordt gebruikt, vaak in combinatie met andere types bier afkomstig van afgekeurde brouwsels, de lambiek ondergaat geen gisting op houten vaten maar wel in inox-vaten waarin houtpellets waarna het brouwsel gefilterd wordt en er evenmin nagisting op fles plaatsvindt. Bij deze commerciële varianten wordt de ongewenste zurige smaak grotendeels ongedaan gemaakt door de toevoeging van artificiële zoetstoffen. Suiker toevoegen wordt hierbij niet gedaan, om verder gisten te voorkomen. Achteraf wordt koolzuurgas toegevoegd. Het wordt verkocht als "gefilterde geuze". Een traditionele geuze smaakt meer plat en opdringerig zuur, en is zwaarder in alcoholgehalte.
Een geuzeglas is een conisch glas met inkepingen aan het onderste derde van het glas, vroeger bestonden er zelfs glazen met geslepen inkepingen, omdat geuze toen beschouwd werd als een luxebier, in tegenstelling tot lambiek dat door het gewone volk werd gedronken uit een eenvoudig glas. Normaal heeft een geuzeglas een stevige bodem omdat er vroeger suiker in werd gestampt met een "geuzestamper", een praktijk voornamelijk toegepast door dames die de zurige smaak van geuze niet waardeerden.
Oude geuze
Om het verschil met deze commerciële varianten aan te geven gebruiken de meeste makers van traditionele geuze voor hun product de benaming Oude Geuze. Een enkele maker weigert dat echter om de principiële reden dat gezoete geuze het niet verdient om geuze te genoemd te worden. De producenten van echte geuze of geuzestekerijen zijn verenigd in de Hoge Raad voor Ambachtelijke Lambiekbieren (HORAL).
De naam 'Oude Geuze' is wettelijk beschermd en mag enkel gebruikt worden als een mengsel gemaakt wordt van 100% oude lambiek van spontane gisting met een gewogen gemiddelde leeftijd van ten minste één jaar en waarvan het oudste gedurende minstens drie jaar in houten vaten heeft gerijpt. Er kunnen geen zoetmiddelen worden toegevoegd aan het eindproduct. Oude geuze en geuze zijn door Europa erkende en beschermde gegarandeerde traditionele specialiteiten.[4][5] Voordien was het door het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (de VLAM) reeds erkend als streekproduct.[6]
Oorsprong van de naam
Over de oorsprong van de naam geuze bestaan verschillende, uiteenlopende theorieën. In de 19e eeuw werd de naam geuze(n)lambiek[7] algemeen gebruikt voor een bepaalde lambieksoort. Hierin kan het woord 'geuze(n)' betrekking hebben op een toponiem[8] ofwel op een bijnaam. Beide gevallen gaan terug naar hetzelfde woord Geus. Gezien de originele geuzenlambiek een bier was dat in vaten werd bewaard en er reeds in de 17e eeuw en de 18e eeuw bier op flessen werd getrokken is het waarschijnlijk dat zoals de gewone lambiek[9] ook geuzenlambiek op flessen werd getrokken zoals facturen van de Brouwerij Winderickx (Dworp) uit 1893 en van de Brouwerij De Boeck (Koekelberg) uit 1901 vermelden. De Boeck vermeldt Lambic Gueuse très vieux en bouteilles. Tot een eind in de 20e eeuw werd de term geuzelambiek ook gebruikt voor het bier op flessen, maar uit gemakzucht werd dat in het taalgebruik afgekort tot geuze. In het begin van de 19de eeuw werd in Brussel de champagne ontdekt en in grote hoeveelheden geconsumeerd. De lege flessen waren verloren verpakking en waren een goedkoop alternatief voor hergebruik als flessen voor geuzelambiek omdat een gewone fles niet bestand was tegen een druk die kan oplopen tot 6 bar. Waarschijnlijk zou een Brusselse brouwerij op het idee gekomen zijn om de lege champagneflessen te vullen met geuzenlambiek. Het is goed mogelijk dat een brouwer ooit een niet volledig uitgegist brouwsel op flessen trok en nadien vaststelde dat een goed uitgeklaard, parelend bier ontstond met een mooie schuimkraag op. Het procédé verspreidde zich over de Zennevallei en het Pajottenland. Ook in het buitenland kende geuzenlambiek succes. Dat blijkt een klein artikel in de krant L’Indépendance Belge van 18 oktober 1844 over de sultan Abdul Medjid die het nieuwe bier zo lekker vindt dat hij 200 flessen "gueuze-lambick" koopt en naar Constantinopel laat sturen. Op de wereldtentoonstelling van 1888 verwierf het bier bekendheid bij het gewone volk.
Geuze of Gueuze?
Gezien de herkomst van de naam is de logische schrijfwijze in het Nederlands "Geuze". De Franse vertaling is dan "Gueuze". Er zijn nochtans brouwers die de terme "Oude Gueuze" gebruiken.
Brouwerijen en stekerijen
Pajottenlandse lambiekbrouwerijen
- Brouwerij Belle Vue, Zuun, Sint-Pieters-Leeuw (behorende tot de groep AB Inbev)
- Brouwerij Boon, Lembeek (behorende tot Palm Breweries en lid van HORAL)
- Brouwerij Cantillon, Brussel (Anderlecht)
- Brouwerij De Troch, Wambeek (lid van HORAL)
- 3 Fonteinen, Beersel (lid van HORAL)
- Brouwerij Girardin, Sint-Ulriks-Kapelle (lid van HORAL)
- Brouwerij Lambiek Fabriek, Ruisbroek
- Brouwerij Lindemans, Vlezenbeek (lid van HORAL)
- Brouwerij Mort Subite, Kobbegem (behorende tot de groep Heineken nv en lid van HORAL)
- Brouwerij Timmermans, Itterbeek (behorende tot de groep John Martin en lid van HORAL)
Geuzestekers
Geuzestekers kopen lambiek van verschillende brouwers, maken daarvan een eigen mengsel – dit heet "steken" – en laten dat rijpen tot een geuze met een eigen typische smaak.[1]
- Geuzestekerij De Cam, Gooik (lid van HORAL)
- Hanssens Artisanaal, Dworp (lid van HORAL)
- Oud Beersel, Beersel (lid van HORAL)
- Gueuzerie Tilquin, Bierghes (lid van HORAL)
- DeKoninck, Dworp
West-Vlaamse lambiekbrouwers
Externe links
Bronnen, noten en/of referenties
|
