Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Wonderkachel en Noodkachel: verschil tussen versies
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wonderkachel_en_Noodkachel&oldid=1115320 14 mei 2005) |
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wonderkachel_en_Noodkachel&oldid=51065768 27 feb 2018) |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
Een Wonderkachel werd in Nederland gedurende de Hongerwinter | <!--[[File:Verzetstentoonstelling geopend in oude school in Amsterdam wethouder Wolffenspe, Bestanddeelnr 932-8376.jpg|thumb|Verzetstentoonstelling in Amsterdam met demonstratie van een noodkachel]] --> | ||
Een '''Wonderkachel''' werd in [[Nederland]] gedurende de [[Hongerwinter]] van de [[Tweede Wereldoorlog]] gebruikt, omdat er in die winter (1944-1945) onvoldoende brandstof voorradig was. Met een Wonderkachel was het mogelijk met kleine houtspaanders of takjes van bijvoorbeeld de heg in de tuin wat water in een pannetje te koken. | |||
Een '''Noodkachel''' werd in dezelfde periode gebruikt en men kon er, in tegenstelling tot de Wonderkachel, een [[maaltijd]] op bereiden. Men had hier wel meer brandbaar materiaal voor nodig. De Noodkachel was qua afmetingen groter dan de Wonderkachel. Vaak haalt men de begrippen Wonderkachel en Noodkachel door elkaar, echter de twee zijn verschillend van elkaar onder andere qua afmetingen en werking. | |||
De Wonderkachel was | ==Ontwerp/ werking Wonderkachel== | ||
De Wonderkachel was vaak een [[metaal|metalen]] [[Buis (voorwerp)|pijp]] van kleine afmeting (een diameter van ongeveer 13 cm en 25 cm hoog), met een metalen roostertje erin. De onderkant van het kacheltje was open. Door op het roostertje papier met kleine stukjes hout of takjes te leggen kon men deze aansteken. Omdat het [[verbranding|verbrandingsproces]] zeer snel verliep moest men bijna voortdurend het vooraf verzamelde brandbare materiaal in dit kacheltje blijven toevoeren, anders ging het vuur uit. Er zijn verschillende ontwerpen van de Wonderkachel in omloop geweest, maar het principe was doorgaans hetzelfde. Soms was echter de Wonderkachel noodgedwongen niet meer dan een oud koek- of conservenblik met een gat onderin. | |||
Om de Wonderkachel te laten werken, plaatste men die vaak op de bovenkant van de Noodkachel. Als de Noodkachel bovenop verwijderbare metalen ringen had, haalde men die eruit zodat de beide kacheltjes met elkaar verbonden konden worden en er "trek" ontstond in de Wonderkachel. De Wonderkachel was niet geschikt om de [[maaltijd]] klaar te maken, daarvoor had men de Noodkachel nodig. | |||
==Ontwerp/ werking Noodkachel== | |||
De Noodkachel was vaak een metalen buis van ongeveer 30 cm doorsnede en 40 cm hoog. De Noodkachel had bijna altijd metalen ringen aan de bovenkant, die voor het koken desgewenst eruit konden worden gehaald. In dit kacheltje kon meer brandbaar materiaal tegelijk worden verbrand dan in de Wonderkachel. Omdat men een afvoerkanaal voor de rook wilde gebruiken, plaatste men vaak de Noodkachel op het [[Fornuis (Keukenapparatuur)|fornuis]] zodat dat afvoerkanaal gebruikt kon worden. | |||
==Brandstof voor de kachels== | |||
In de [[Hongerwinter]] werd er in West-Nederland door de bevolking gezocht naar alles wat brandbaar was. Houten noodschooltjes werden afgebroken, de houten vloeren in de [[Amsterdam]]se [[Jodenbuurt (Amsterdam)|Jodenbuurt]] werden gesloopt (de [[Joden]] waren toen door de [[Duitsland|Duitsers]] massaal weggevoerd naar de [[concentratiekamp]]en, hun woningen stonden om die reden leeg). Verder sloopten mensen het [[spoorweg|spoorwegennet]] door [[biels|bielzen]] uit de [[Rail (spoorwegen)|rails]] los te schroeven, werden bomen en heesters massaal omgehakt en werden de houten blokjes die tussen de Amsterdamse [[tram|trambanen]] lagen eruit gewipt (deze houten blokjes waren met teer behandeld en dus goed brandbaar). Ook tijdens de z.g. [[hongertocht]]en, waarin tienduizenden mensen op zoek waren naar voedsel in het oosten van Nederland, werd er illegaal sprokkelhout verzameld. Er werden door de machthebbers verboden uitgevaardigd (onder andere in [[Utrecht (stad)|Utrecht]] een verbod op illegaal kappen), echter de bevolking trok zich daar noodgedwongen weinig van aan. | |||
{{authority control|TYPE=|Wikidata=Q2756246 }} | |||
[[Categorie:Hongerwinter]] | |||
[[Categorie:Verwarming]] | |||
Huidige versie van 13 mrt 2018 om 00:48
Een Wonderkachel werd in Nederland gedurende de Hongerwinter van de Tweede Wereldoorlog gebruikt, omdat er in die winter (1944-1945) onvoldoende brandstof voorradig was. Met een Wonderkachel was het mogelijk met kleine houtspaanders of takjes van bijvoorbeeld de heg in de tuin wat water in een pannetje te koken.
Een Noodkachel werd in dezelfde periode gebruikt en men kon er, in tegenstelling tot de Wonderkachel, een maaltijd op bereiden. Men had hier wel meer brandbaar materiaal voor nodig. De Noodkachel was qua afmetingen groter dan de Wonderkachel. Vaak haalt men de begrippen Wonderkachel en Noodkachel door elkaar, echter de twee zijn verschillend van elkaar onder andere qua afmetingen en werking.
Ontwerp/ werking Wonderkachel
De Wonderkachel was vaak een metalen pijp van kleine afmeting (een diameter van ongeveer 13 cm en 25 cm hoog), met een metalen roostertje erin. De onderkant van het kacheltje was open. Door op het roostertje papier met kleine stukjes hout of takjes te leggen kon men deze aansteken. Omdat het verbrandingsproces zeer snel verliep moest men bijna voortdurend het vooraf verzamelde brandbare materiaal in dit kacheltje blijven toevoeren, anders ging het vuur uit. Er zijn verschillende ontwerpen van de Wonderkachel in omloop geweest, maar het principe was doorgaans hetzelfde. Soms was echter de Wonderkachel noodgedwongen niet meer dan een oud koek- of conservenblik met een gat onderin.
Om de Wonderkachel te laten werken, plaatste men die vaak op de bovenkant van de Noodkachel. Als de Noodkachel bovenop verwijderbare metalen ringen had, haalde men die eruit zodat de beide kacheltjes met elkaar verbonden konden worden en er "trek" ontstond in de Wonderkachel. De Wonderkachel was niet geschikt om de maaltijd klaar te maken, daarvoor had men de Noodkachel nodig.
Ontwerp/ werking Noodkachel
De Noodkachel was vaak een metalen buis van ongeveer 30 cm doorsnede en 40 cm hoog. De Noodkachel had bijna altijd metalen ringen aan de bovenkant, die voor het koken desgewenst eruit konden worden gehaald. In dit kacheltje kon meer brandbaar materiaal tegelijk worden verbrand dan in de Wonderkachel. Omdat men een afvoerkanaal voor de rook wilde gebruiken, plaatste men vaak de Noodkachel op het fornuis zodat dat afvoerkanaal gebruikt kon worden.
Brandstof voor de kachels
In de Hongerwinter werd er in West-Nederland door de bevolking gezocht naar alles wat brandbaar was. Houten noodschooltjes werden afgebroken, de houten vloeren in de Amsterdamse Jodenbuurt werden gesloopt (de Joden waren toen door de Duitsers massaal weggevoerd naar de concentratiekampen, hun woningen stonden om die reden leeg). Verder sloopten mensen het spoorwegennet door bielzen uit de rails los te schroeven, werden bomen en heesters massaal omgehakt en werden de houten blokjes die tussen de Amsterdamse trambanen lagen eruit gewipt (deze houten blokjes waren met teer behandeld en dus goed brandbaar). Ook tijdens de z.g. hongertochten, waarin tienduizenden mensen op zoek waren naar voedsel in het oosten van Nederland, werd er illegaal sprokkelhout verzameld. Er werden door de machthebbers verboden uitgevaardigd (onder andere in Utrecht een verbod op illegaal kappen), echter de bevolking trok zich daar noodgedwongen weinig van aan.
