Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Berchem (Antwerpen): verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Berchem_(Antwerpen)&oldid=9522913 27 sep 2007 Kristof vt 1 sep 2003 Sonuwe Norbert zeescouts)
(bron https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Berchem_(Antwerpen)&oldid=46379278 24 mrt 2016 Norbert zeescouts Rikipedia Luxil Bjelka)
Regel 1: Regel 1:
{{Infobox Belgische deelgemeente|
{{Infobox deelgemeente België
|kaart1=[[Afbeelding:DistrictBerchemLocation.png|190px]]
| detailkaart=DistrictBerchemLocation.png
|naam=Berchem
| detailkaartbijschrift=Het district Berchem binnen de gemeente Antwerpen
|provincie=B-ANT
| soort=District
|gemeente=[[Antwerpen (stad)|Antwerpen]]
| naam=Berchem
|nb=51°18'
| vlag=[[Bestand:Flag of Berchem, Antwerp.svg|125px]]
|ol=04°25'
| wapen=Berchemschild.jpg
|opp=5,79
| provincie=Antwerpen
|inw=39.802
| gemeente=[[Antwerpen (stad)|Antwerpen]]
|datum=31/05/2006
| latitudeGraden = 51
|mannen=47,41
| latitudeMinuten = 11
|vrouwen=52,59
| latitudeSeconden = 35
|dichtheid=6874
| longitudeGraden = 4
|postcode=2600
| longitudeMinuten = 25
|netn=03
| longitudeSeconden = 17
|}}
| opp=5,79
| inw=41.806
| datum=01/01/2011
| mannen=47,39
| vrouwen=52,61
| dichtheid=7220
| postcode=2600
| netn=03
}}


'''Berchem''' wordt begrensd door de stad [[Mortsel]] en de [[Antwerpen (stad)|Antwerpse]] [[district]]en [[Deurne (Antwerpen)|Deurne]], [[Borgerhout]], [[Wilrijk]] en [[Antwerpen (district)|Antwerpen]]. De [[R1 (België)|Ring rond Antwerpen]] en de spoorlijnen [[spoorlijn 25|25]] naar Brussel en [[Spoorlijn 15|15]] naar Lier en Hasselt, verdelen Berchem in verschillende wijken. Men onderscheidt er nu de wijken ''Oud-Berchem'' (binnen de Ring, waaronder een deel van de wijk [[Zurenborg]]) ; het ''Nieuw Kwartier'', dit zijn de vroegere wijken ''Pulhof'', ''Het Rooi'' en ''De Veldekens'', en de wijk ''Groenenhoek''. Spoorlijn 15/[[spoorlijn 27A|27A]] scheidt de Groenenhoek in een oude en een nieuwe Groenenhoek.
'''Berchem''' is een plaats in [[België]] en een [[district]] van de stad [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]]. De vroegere zelfstandige gemeente Berchem fusioneerde met de stad Antwerpen in 1983.


==Demografie==
== Toponymie ==
Berchem is 579 [[hectare|ha]] groot en telt 39.802 inwoners ([[31 mei]] [[2006]]).
De naam Berchem, bestaande uit de woorddelen ''Berch'' en ''-em'', is als volgt te verklaren: Berchem is het hoogste deel van de vlakte die [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] omringt. ''Berch'' is waarschijnlijk een afkorting van ''Op ten Berch'' (tevens de bijnaam van de Hogeweg), en verwijst dan ook vermoedelijk naar ''berg''.
 
Woorden die eindigen op '-chem' en dus geen harde maar zachte 'g' hebben, zijn een twijfelgeval. Zo zou 'Berchem' van zowel 'Berch-hem' als 'Berch-gem' kunnen komen. Het [[suffix]] ''-em'' (afleiding van ''heem'') is net als ''-sele'' en ''-ingen'' een typisch [[Franken (volk)|Frankisch]] achtervoegsel voor resp. de termen ''huis/hoeve'', ''dorp'' en ''gehucht''. Het suffix ''-gem'', met de betekenis ''huis van'', dateert daarentegen uit de [[Germanen|Germaanse]] periode.


==Gelegen in Berchem==
Het [[toponiem]] Berchem kan echter in beide gevallen verklaard worden als "woning op de berg" of "hoeve op de berg".
* Cogels-Osylei (in 1888 aangelegd en heette voordien Cogelsstraat) en de Transvaalstraat gelegen in de wijk [[Zurenborg]]. Liefhebbers van architectuur vinden beslist hun gading in deze wijk. Veel huizen werden als monument geklasseerd omwille van hun gevels met artistieke en architectuur-historische waarden.[[Image:Cogels-Osylei 24 Antwerpen-Berchem.png|thumb|220px|Bewakingsbordje aan de Cogels-Osylei]]
* Naast het genoemde beschermde stadgezicht Zurenborg, zijn ook de buurten rond de ''Victor Jacobslei'' met de Sint Hubertuskerk en de ''Beernaertstraat'', de ''Kardinaal Mercierlei'' en de ''Merodelei'' en het scholencomplex met het Sint Stanislascollege aan de ''Frederik de Merodestraat'' beschermde stadsgezichten.
* De beuk aan de Sint Willibrorduskerk is beschermd landschap. De beschermde kerk zelf dateert van het einde van de 15e eeuw en is het oudste gebouw in Berchem
* Het huis van beeldhouwer [[Albert Poels]] in de Karel Coggestraat
* Het huis van kunstschilder [[Jos Ratinckx]] in de Waterfordstraat
* [[Station Antwerpen-Berchem]]
* Het gemeentelijk sportcentrum en het stadion van de voetbalclub [[Berchem Sport|Koninklijke Berchem Sport]]
* Het park ''Brilschans'' en de campus ''Brilschans'' van de [[Hogeschool Antwerpen]]
* Natuurgebied ''Wolvenberg''
* Het [[Vlaams Tram- en Autobusmuseum]] (''VlaTAM'') in de voormalige (thans beschermde) [[remise (openbaar vervoer)|tramloods]] Groenenhoek
* [[Heilig-Hartbasiliek (Berchem)|Heilig-Hartbasiliek]]
* Het [[Huis van de Sport]], met de kantoren van de [[Antwerpen (provincie)|provinciale]] sportdienst en meer dan 50 sportfederaties en sportinstellingen
* Standbeeld ter nagedachtenis van Graaf [[Frederik de Mérode]], die in 1830 in Berchem (''Posthof'') door de  Hollanders dodelijk werd gewond


==Geschiedenis==
==Geschiedenis==
===Naamverklaring===
=== Middeleeuwen ===
Omdat Berchem het hoogste deel vormt van de [[vlakte]] die [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] omringt en de Hogeweg vroeger ook gekenmerkt werd door de naam 'Op ten Berch', komt Berchem van Berg-heem. Dit betekent zo goed als woning op een berg.
De vroegste (bekende) geschiedenis van Berchem speelt zich af in de [[middeleeuwen]]. De ideale ligging van Berchem, circa 12 m boven de [[overstromingsgebied]]en van de [[Schelde (rivier)|Schelde]], deed een kleine gemeenschap ontstaan die leefde van landbouw, jacht en visvangst.
Volgens de overlevering richtte Sint-Willibrordus tijdens een bezoek in 710 zelf een houten bidkapel op in het toenmalige Berchembos, die later evenwel door de Noormannen werd verwoest. Er kwam een stenen kapel voor in de plaats. De oudste gedeelten van de huidige kerk dateren van het einde van de 15e eeuw. Het gaat hier over de Sint-Willibrorduskerk, de oudste kerk van Berchem (Antwerpen).
In [[1249]] komt [[Wouter Berthout van Ranst]], lid van de [[adel]]lijke [[Hertogdom Brabant|Brabantse]] familie [[Berthout]], naar het dorpje en wordt daardoor de eerste [[heer (feodalisme)|heer]] van Berchem. Deze heren van Berchem behielden zich het recht om dorpsoverheden te benoemen, recht te spreken en belastingen te innen. Ondanks zijn goede ligging telde Berchem in [[1450]] amper 40 huizen.


Veel dorpsnamen eindigen op ''he(e)m'', ''sele'' of ''ingen''. Het zijn [[Frankisch]]e termen voor dorpen, gehuchten en hoeven.
=== Ancien Régime ===
Dit aantal groeide echter snel aan toen [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] een belangrijke handelsstad werd en het verkeer vanuit deze stad richting [[Mechelen (stad)|Mechelen]] toenam. Zo vestigden zich nog voor [[1550]] tal van [[hoefsmid|hoefsmeden]], [[wagenmaker]]s en [[herbergier]]s langs de Oude Baan (de huidige Generaal Lemanstraat en de Floraliënlaan) en de [[Gouden eeuw (metafoor)|gouden eeuw]] breekt aan voor Berchem. Het inwoneraantal stijgt tot 3.000 inwoners, die zich gespecialiseerd hebben in allerlei [[nijverheid|nijverheden]] en [[Ambacht (handwerk)|ambacht]]en. Het is tevens de periode van de eerste stenen huizen, en de bouw van de Sint-Willibrorduskerk die getooid werd met een uurwerk.


===Het prille begin===
De tweede helft van deze eeuw bracht echter het noodlot over het dorp. Het [[Spanje|Spaanse]] verzet tegen de [[Reformatie]] had onder de [[calvinisme|calvinisten]] een [[beeldenstorm]] uitgelokt die haar hoogtepunt kende op 21 augustus [[1566]]. De woede van de calvinistische volksbeweging richtte zich tegen de gevestigde instellingen en bestreed de godsdienstige conventies door kunstwerken en religieuze beelden te vernietigen. Hierbij werd onder andere de kerk zwaar geteisterd, maar ook het dorp zelf werd met de grond gelijk gemaakt. Dit noopte de Spaanse bezetter tot actie en ze stuurden [[Fernando Álvarez de Toledo]] (bijnaam: Alva) naar de Schelde-regio. Het verzet werd tijdelijk verbroken en Alva slaagt erin om [[Kasteel_Cantecroy|Kasteel Cantincrode]] in te nemen.
Het is niet zeker wanneer er voor het eerst sprake is van Berchem. Volgens de legende zou in het begin van de [[8e eeuw]] Willibrordus, [[bisschop]] van [[Aartsbisdom Utrecht (Rooms-Katholieke Kerk)|Aartsbisdom Utrecht]], het kleine dorpje Berchem bezocht hebben. Hij bouwde er een bidkapel. Voor de 13e eeuw zijn er geen Berchemse documenten teruggevonden.


De gunstige ligging van Berchem, ongeveer 12 meter boven de uitgestrekte gebieden die vaak overstroomd werden door de [[Schelde (rivier)|Schelde]], lokte ook andere families. Zo ontstond een kleine gemeenschap die leefde van jacht, visvangst en landbouw.
Na de zes jaar durende harde lijn van Alva, bleek de opstand echter niet neergeslagen. De [[Religieuze onderdrukking|repressie]] bleek zelfs contraproductief te zijn geweest aangezien het een groeiende onvrede had veroorzaakt onder de gematigde onderdanen. Het vertrek van Alva veranderde Cantincrode echter in een roversnest dat een belangrijke rol speelde tijdens de [[Spaanse Furie (Antwerpen)|Spaanse Furie]]. Een tekst uit [[1584]], in de aanloop naar de [[Beleg van Antwerpen (1584-1585)|Val van Antwerpen]] (1585), vermeldt: ''"...dat men hetselve dorp, toren en de kercke sal ruyneren ende destrueren met de huysinghen."''


In de [[13e eeuw]] zouden de [[Berthout]]s, machtige grondbezitters onder [[Hertogdom Brabant|Brabants]] gezag, Heren van Berchem geweest zijn. De eerste die 'van Berchem' zal worden is Wouter Berthout van Ranst (1249).  
Na [[1605]] kon men voor het eerst herademen, en begon men met de heropbouw van de kerk. Maar het einde van de militaire dreigingen was nog lang niet in zicht. Vanaf de tweede helft van de [[17e eeuw]] komen [[Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden|"Hollandse"]] troepen regelmatig [[oorlogsschatting]] opeisen in Berchem. Maar ook de ambachten klaagden, wegens de zware concurrentie van de [[buitenambachten]] en de inkrimping van de bevolking.


In [[1450]] telde het dorp nog maar 40 huizen. De 'heer van Berchem' benoemde de dorpsoverheden, oefende het recht uit en mocht zelfs de doodstraf uitspreken. Eerst inde hij de belastingen in granen, kippen, enzovoort, maar later in geld. Hij had het recht zijn [[slavernij|slaven]] jaarlijks 9 dagen lang zijn veldgewassen te laten maaien en te snijden zonder vergoeding.
De [[18e eeuw]] brengt een periode van rust en economische heropleving. Er vestigen zich weer hoefsmeden en herbergiers langsheen de ge[[kassei]]de [[N1 (België)|Grotesteenweg]]. Ook de Berchemse boeren gaat het voor de wind met de opstart van de [[aardappel]]teelt, wat dan op zijn beurt de dorpsbevolking in sneltreinvaart doet aangroeien tot 2.000 zielen. Wanneer [[keizer Jozef II]], de "koster van Weenen" echter afzakt naar onze streken breekt er een nieuwe woelige periode aan. De [[Brabantse Omwenteling]] breekt aan en noopt de inwoners van Berchem tot de gezamenlijke aankoop van een [[Kanon (geschut)|kanon]] en meneer [[pastoor]] koopt er zelfs drie.


Naarmate Antwerpen zich ontwikkelde en het verkeer tussen de stad en [[Mechelen (België)|Mechelen]] toenam, vergrootte ook het aantal inwoners in Berchem. Voor 1550 woonden langs de Oude Baan (Generaal Lemanstraat en Floraliënlaan) [[hoefsmid|hoefsmeden]], wagenmakers en [[herbergier]]s. Later gingen ze naar 'den nieuwen heirweg', de grote Mechelse baan.
=== Moderne tijd ===
In 1912 verwierf de stad Antwerpen al een groot gedeelte van Berchem waaronder Laag-Middelheim en het kasteelpark [[Nachtegalenpark#Vogelenzang|Vogelenzang]]. Ook kwam er een grondruil in [[Zurenborg]].
Tijdens de [[België in de Tweede Wereldoorlog|Duitse bezetting]] werd de zelfstandigheid opgeheven vanaf 1 januari 1942 en werd Berchem een van de districten van de fusiegemeente 'Groot-Antwerpen'. Na de oorlog werd Berchem terug een zelfstandige gemeente tot ze op 1 januari 1983 bij [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] werd gevoegd.


===Godsdiensttwisten in de 16e eeuw===
==Geografie==
De bloeitijd van Antwerpen was ook die van Berchem in de eerste helft van de [[16e eeuw]]. Berchem telde toen 3000 inwoners. Er werden allerlei stielen en nijverheden uitgeoefend, er stonden veel stenen huizen waarvan sommigen met pannen bedekt. Ook de kerk was geen ronde hut meer maar was in steen gebouwd en had zelfs een uurwerk. De tweede helft van de 16e eeuw was noodlottig voor Berchem en het hele land. Het was een tijd van godsdiensttwisten, beeldstormers, kerkdieven, plunderende [[Spanje|Spaanse]] en andere soldaten.
===Kernen===
De [[R1 (België)|Ring rond Antwerpen]] en de spoorlijnen [[spoorlijn 25|25]]/[[spoorlijn 27|27]] naar Brussel en [[Spoorlijn 15|15]] naar Lier en Hasselt, verdelen Berchem in verschillende wijken. Men onderscheidt er nu de wijken ''Oud-Berchem'' (binnen de Ring, waaronder een deel van de wijk [[Zurenborg]]) ; het ''Nieuw Kwartier'', dit zijn de vroegere wijken ''Pulhof'', ''Het Rooi'' en ''De Veldekens'', en de wijk ''Groenenhoek''. Spoorlijn 15/[[spoorlijn 27A|27A]] scheidt de Groenenhoek in een oude en een nieuwe Groenenhoek.


Tijdens de [[Reformatie]] van de 16e eeuw werden in Berchem [[hagenpreek|hagenpreken]] gehouden door de [[calvinisme|calvinisten]]. Op [[21 augustus]] [[1566]] vond de [[Beeldenstorm]] plaats, waarbij ook de kerk van Berchem geteisterd werd. Maar het werd nog erger. In [[1584]] werd beslist: 'dat men hetselve dorp, toren en de kercke sal ruyneren ende destrueren met de huysinghen'. Berchem werd vernield, alleen het [[kasteel]] bleef gespaard omdat het in dienst stond van de Staaten. Begin [[17e eeuw]] ([[1605]]) begon men met de heropbouw van de kerk.
===Buurgemeenten en -districten===
Het wordt begrensd door de stad [[Mortsel]] en de Antwerpse districten [[Deurne (Antwerpen)|Deurne]], [[Borgerhout]], [[Wilrijk]] en [[Antwerpen (district)|Antwerpen]].


De tweede helft van de 17e eeuw was ook niet zonder moeilijkheden.  
==Demografie==
[[Holland]]se rebellen kwamen regelmatig oorlogsschatting opeisen. Ook de ambachten van Antwerpen zorgden voor moeilijkheden. Ze klaagden over de inkrimping van de bevolking en over de concurrentie van de buitenambachten.
===Evolutie van het inwonertal===
====19e eeuw====
{| class="wikitable"
! Jaar !! 1806 !! 1816 !! 1830 !! 1846 !! 1856 !! 1866 !! 1876 !! 1880 !! 1890
|-
| Inwonertal || align="center"| 1714 || align="center"| 2111 || align="center"| 2729 || align="center"| 4114 || align="center"| 4782 || align="center"| 5332 || align="center"| 8463 || align="center"| 9384 || align="center"| 15.503
|-
| colspan=10 align="center"| <small>Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12
|}


In de [[18e eeuw]] telde Berchem 1000 inwoners en had een herstelde kerk. Langs de Grotesteenweg, die toen gekasseid was, woonden weer hoefsmeden en herbergiers. De inwoners van Berchem begonnen [[aardappel]]s te telen en de bevolking ging stilaan naar de 2000 inwoners. Zeer geleerd waren de boeren van Berchem niet maar ze konden wel lezen en schrijven. De koster-orgelist was tevens dorpsonderwijzer.
====20e eeuw tot aan herinrichting gemeenten====
{| class="wikitable"
! Jaar !! 1900 !! 1910 !! 1920 !! 1930 !! 1947 !! 1961 !! 1970 !! 1980 !! 1982
|-
| Inwonertal || align="center"| 19.962 || align="center"| 30.274 || align="center"| 32.115 || align="center"| 41.685 || align="center"| 45.401|| align="center"| 48.667 || align="center"| 50.241 || align="center"| 46.368 || align="center"| 45.289
|-
| colspan=10 align="center"| <small>Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12 tot en met 1970 + 01/01/1980 + 31/12/1982
|}


Op een gegeven moment kwam de "koster van Weenen", [[Keizer Jozef II]] en bemoeide zich met alles. De [[Brabantse omwenteling]] brak los en de mensen van Berchem kochten samen één kanon. De pastoor betaalde er zelfs drie.
====21e eeuw====
Berchem telde op 31 december 2006 40.062 inwoners.


===Van 3000 naar 20.000 inwoners in een eeuw tijd===
==Politiek==
Van de [[Oostenrijk]]ers verlost, begonnen de Belgen ruzie onder elkaar te maken. Op zekere dag sloten de [[Sanscullotten]] de kerk, namen de pastoor mee, zetten het dorpsbestuur af en stelden een ‘agent national’ aan. De pastoor werd gelukkig vrijgelaten en de kerk heropend in [[1800]]. Toen [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] werd verslagen in [[1815]], brak voor Berchem een rustige tijd aan. Onder het Hollands bewind klom de bevolking tot 3000. Er waren vier [[brouwerij]]en en verscheidene andere nijverheden. In die periode werd ook de eerste Berchemse gemeenteschool opgericht en een meisjesschool door de zusters Annunciaden. In [[1864]] was de bouw van de [[fortengordel rond Antwerpen]] klaar waarbij Berchem werd opgedeeld in een zone ''intra muros'' en een zone ''extra muros''. Eind [[19e eeuw]] vond een verdere uitbreiding van het onderwijsnet plaats. In [[1900]] telt Berchem 19.962 inwoners.
=== Structuur ===
Het district Berchem maakt deel uit van de stad [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]]. Deze ligt in het [[kieskanton]] [[kanton Antwerpen|Antwerpen]] is identiek aan het [[provinciedistrict]] Antwerpen en ligt in het [[kiesarrondissement Antwerpen]] en de [[kieskring]] [[Kieskring Antwerpen|Antwerpen]].


===De vestingswerken Brialmont===
{| class="wikitable" style="font-size:74%; text-align:center;"
In [[1862]] begon men met de bouw van de vestingen. De vestingwerken hebben het centrum van Berchem afgesloten van de andere delen van de gemeente. Als de Berchemnaren van binnen de wallen naar buiten wilden, dan kon dat tot in [[1910]] alleen via de poorten. Berchem had zes poorten: de [[Borsbeek]]se poort, de Spoorbaanpoort (weg naar Groenenhoek), de Berchemse poort (naar De Veldekens), de Mechelse poort (weg naar Mortsel, tram 7 reed erdoor), de [[Edegem]]se poort (naar de Floraliënlaan) en de [[Wilrijk]]se poort (waardoor tram 5 reed).  Tijdens de bouw waren er gemiddeld 13 tot 14.000 mensen aan het werk van 5 uur 's morgens tot 7 uur 's avonds, met twee onderbrekingen van een half uur en een middagpauze van één uur. Grondwerkers verdienden 2 tot 2,5 frank per dag, metselaars 4 tot 4,5 frank. 's Nachts sliepen de arbeiders in strohutten in ploegen van 15 tot 20 man. In [[1964]] werden de vestingwerken afgebroken.
!colspan="2" | Berchem ||[[Supranationalisme|Supranationaal]] || colspan="2" | [[staat|Nationaal]] || [[Gemeenschap (België)|Gemeenschap]] || [[Gewesten van België|Gewest]] || [[Provincies van België|Provincie]] || [[Arrondissement]] || [[Provinciedistrict]] || [[Kieskanton|Kanton]] || [[Belgische gemeente|Gemeente]] || [[Stadsdistrict|District]]
|-
! rowspan="3" ! style="font-size:75%;" | Administratief!!Niveau
| {{EU}} ||colspan="2" | {{BE}} || colspan="2" | {{BE-vlag|Vlaanderen}} || {{BE-vlag|Antwerpen|geenlink}} [[Antwerpen (provincie)|Antwerpen]]|| colspan="3" | [[Antwerpen (arrondissement)|Antwerpen]] || {{BE-vlag|Antwerpen (stad)|}} ||'''Berchem'''
|-
! Bestuur
|''[[Europese Commissie]]''||colspan="2" | ''[[Belgische regering]]''|| colspan="2" | ''[[Vlaamse regering]]''|| colspan="4" | ''[[Deputatie]]'' ||''[[College van burgemeester en schepenen|Gemeentebestuur]]''||''[[Districtscollege]]''
|-
! Raad
|''[[Europees Parlement]]''|| ''[[Kamer van Volksvertegenwoordigers|Kamer van<br/>Volksvertegenwoordigers]]''|| colspan="3" | ''[[Vlaams Parlement]]'' || colspan="4" | ''[[Provincieraad]]'' || ''[[Gemeenteraad]]'' || ''[[districtsraad (België)|Districtsraad]]''
|-
!colspan="2"|[[Kiesomschrijving]]
|[[Vlaamse Gemeenschap|Nederlands Kiescollege]]||colspan="5"|[[Kieskring Antwerpen]]||[[Kiesarrondissement Antwerpen|Antwerpen]]|| [[Provinciedistrict Antwerpen|Antwerpen]] || [[kanton Antwerpen|Antwerpen]] || [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] || '''Berchem'''
|-
!colspan="2"|[[Verkiezingen in België|Verkiezing]]
| ''[[Europese Parlementsverkiezingen|Europese]]''||colspan="2" | ''[[Belgische federale verkiezingen|Federale]]''|| colspan="2" | ''[[Vlaamse verkiezingen|Vlaamse]]''|| colspan="4" | ''[[provincieraadsverkiezingen|Provincieraads-]]'' || ''[[gemeenteraadsverkiezingen|Gemeenteraads-]]'' || ''[[districtsraadsverkiezingen|Districtsraads-]]''
|}


===Borsbeekse poort===
=== Districtscollege ===
Franciscus Van Hombeeck was burgemeester van Berchem van [[12 september]] [[1885]] tot bij zijn overlijden op [[25 september]] [[1907]]. Onder zijn beleid groeide Berchem uit. Zijn begrafenis werd door honderden inwoners bijgewoond. 
{| class="wikitable" width="50%"
! colspan="2" | [[Districtscollege]]
|-
|'''[[District in Antwerpen#Districtsvoorzitter|Districtsvoorzitter]]'''
| [[Evi Van der Planken]] (N-VA)
|-
|'''[[District in Antwerpen#Districtscollege|Districtsschepenen]]'''
|
#[[Bruno De Saegher]] (N-VA)
#[[Cindy Van Paesschen]] (N-VA)
#[[Ann Bakelants]] (Open Vld)
#[[Edwin De Cleyn]] (CD&V)
|}


Alles ging goed met Berchem tot de [[Eerste Wereldoorlog]] uitbrak. Berchem heeft een groot deel van de [[bombardement]]en van oktober 1914 ondergaan. Twee dagen en twee nachten lang werd er gebombardeerd. Geen wijk, buurt of straat bleef gespaard. Tussen de 60 en 70 huizen werden totaal vernield. Daarnaast werden ook heel wat gebouwen ernstig beschadigd zoals het Sint-Mariagasthuis, de Sint-Hubertuskerk, de torenhoge schouw van de linoleumfabriek, het Sint-Stanislascollege, de Basiliek van het Heilig Hart, ... Het overgrote deel van de bevolking was gevlucht naar veiliger streken in het buitenland: [[Nederland]], [[Engeland]] en [[Frankrijk]].
=== Districtsraad ===
{{Zetelverdeling
| koptekst = Zetelverdeling districtsraad 2013-2018
| bijschrift = zetels
| land  = BE
| float = right
| PVDA+|SPAGroen|VLD|CDV|NVA|VB
| PVDA+ = 1
| SPAGroen = 9
| VLD = 2
| CDV = 2
| NVA = 9
| VB = 2
}}
Sinds 2013 telt de Berchemse [[Districtsraad (België)|districtsraad]] 25 zetels.


===Nog 500 inwoners tijdens bombardement===
De leden zijn:
Toen op [[9 oktober]] [[1914]] het bombardement werd gestaakt, verbleven in heel de gemeente geen 500 mensen meer. Diezelfde morgen verschenen de Duitse troepen en onder gewapende bewaking werd een ambtenaar gelast de soldaten naar het Antwerpse stadhuis te brengen. Vanaf dan verloren de Berchemnaren vier jaar lang hun vrijheid. Veel vluchtelingen keerden terug naar hun steden maar een groot aantal verkoos een vrijwillig ballingschap en bleef in het buitenland. Het gemeentebestuur stelde alles in het werk om de nood te verzachten. Er werden tientallen instellingen van ‘menschlievendheid’ gesticht die het lijden enigszins konden verzachten. De gemeente had aan de instellingen 10 miljoen frank geleend.  
* Evi Van der Planken, Bruno De Saegher, Cindy Van Paesschen, Lieselot Keymis, Jan Poppe, Ingrid de Buysscher, Jan Cloots, Johan Jansen, Ilse Jacques (N-VA)
* Ann Bakelants, Kris Gysels (Open Vld)
* Edwin De Cleyn, Buket Karaca (CD&V)
* Ronny De Bie, Ria Vermeulen, Freek Van Looveren, Arnold Peeters, Lydia Gorrebeeck, Erkan Öztürk, Katleen Peleman, Peter Waeterschoot, Zorica Bunjevac (sp.a – Groen)
* Ineke Oris, Geert Brouwers (Vlaams Belang)
* Sofie Blancke (PVDA+)


Eindelijk brak [[11 november]] [[1918]] aan waarbij de [[Duitsland|Duitsers]] vertrokken. 160 Berchemse soldaten sneuvelden op het slagveld, bleven vermist of bezweken aan hun wonden en ziekten. Daarbij zijn niet de slachtoffers gerekend tussen de jonge Belgen die onder de bezetting naar Duitse folterkampen werden gedeporteerd.
=== Geschiedenis ===
==== Voormalige burgemeesters en districtsvoorzitters ====
{{Zie hoofdartikel|Lijst van burgemeesters van Berchem (Antwerpen)}}


===Fusie===  
==== Legislatuur 2013–2018 ====
Tijdens de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog werd Groot-Antwerpen gevormd. De Antwerpse randgemeenten werden bij de Scheldestad gevoegd en vanuit Antwerpen bestuurd. Na de bevrijding van België werd deze maatregel nietig verklaard en kreeg Berchem zijn autonomie terug. In [[1969]] werd de fortengordel afgebroken om plaats te maken voor de Ring en Singel. In dat jaar bereikte Berchem ook zijn grootste aantal inwoners: 50.767. In [[1980]] zakte dit terug tot 45.815 inwoners. Op [[1 januari]] [[1983]] hield het autonome Berchem op te bestaan en werd het district Berchem. Het werd samen met de andere randgemeenten gefusioneerd tot het nieuwe Antwerpen.  
Het district wordt bestuurd door een coalitie van [[Nieuw-Vlaamse Alliantie|N-VA]], [[Open Vlaamse Liberalen en Democraten|Open Vld]] en [[Christen-Democratisch en Vlaams|CD&V]], samen goed voor 13 van de 25 zetels.


==Lijst van burgemeesters ==
==== Resultaten districtraadsverkiezingen sinds 2000 ====
* 1816-1831 (baron) Petrus Jozef de Caters (1769-1861)
Op 8 oktober 2000 werden de eerste [[Districtsraad (België)|districtsraadsverkiezingen]] voor het gemeentedistrict Berchem gehouden.
* 1831-1836 Augustin de Marbaix
* 1836-1846 J.F.F.Biart
* 1847-1862 Jacobus Cornelius Coveliers (1805-1876)
* 1862 (waarnemend) Pieter Jozef Nauwelaerts (1798-1882)
* 1862-1872 Ferdinand Jacob Coosemans (1821-1895)
* 1872-1879 Franciscus Willem van Hombeeck (vader) (1825-1879)
* 1879-1885 Oswald Kramp
* 1885-1907 Franciscus Petrus Van Hombeeck (zoon) (1855-1907)
* 1907-1921 Florent Cootmans (1853-1940)
* 1921-1922 Edmond Duysters
* 1922-1924 Alfons Hellings
* 1924-1933 Gustaaf Garitte (1875-1957)
* 1933-1939 Jos. Van Hombeeck
* 1939-1947 Walter Colignon
* 1947-1951 Constant Van Horenbeeck (1895-1980)
* 1951-1953 Karel Frans Wouters (1896-1967)
* 1953-1959 Robert Bossaerts (1884-1961)
* 1967-1975 Edgard Ryckaerts (1917-1991)
* 1975-1982 Renée Suerickx-Demarbaix


==Politiek==
{| class="wikitable" style="text-align:center; style="font-size:100%;"
===District Berchem===
!  style="text-align:left;" colspan=2| Partij of kartel!! colspan="2"| [[Belgische lokale verkiezingen 2000|8-10-2000]]<ref>[http://www.ibzdgip.fgov.be/result/nl/main.html Verkiezingsdatabase Binnenlandse Zaken]</ref>!! colspan="2"| [[Belgische lokale verkiezingen 2006|8-10-2006]]!! colspan="2"| [[Belgische lokale verkiezingen 2012|14-10-2012]]<ref>[http://www.vlaanderenkiest.be/index.html#/gemeente//uitslagen www.vlaanderenkiest.be: Gegevens 2012]</ref>
Sinds [[1 januari]] [[2001]] is de eerste (op [[8 oktober]] [[2000]]) rechtstreeks verkozen [[districtsraad]] aan de slag. Deze districtsraad heeft beslissingsbevoegdheid over sport-, jeugd-, cultuur- en seniorenbeleid. Ook over de communicatie van het district, de feestelijkheden en een gedeelte van de straat- en groenwerken kan de districtsraad nu beslissingen nemen. Over de andere domeinen kan de districtsraad adviezen geven. Op 1 januari [[2007]] gaat de tweede (op [[8 oktober]] [[2006]]) rechtstreeks verkozen districtsraad aan de slag.
|-
 
!  style="text-align:left;" colspan=2|Stemmen / Zetels !!%!!23!!%!!23!!%!!25
===Districtsraad===
|-
De Berchemse [[districtsraad]] bestaat uit 23 zetels.
|style="width: 3px" bgcolor=orange |
 
| style="text-align:left;"| <small>[[Christelijke Volkspartij (België)|CVP]]<font color="red"><sup>1</sup></font> / [[Christen-Democratisch en Vlaams|CD&V]]-[[Nieuw-Vlaamse Alliantie|N-VA]]<font color="red"><sup>2</sup></font> / [[Christen-Democratisch en Vlaams|CD&V]]<font color="red"><sup>3</sup></font></small> ||13,77<font color="red"><sup>1</sup></font>||'''3'''||16,2<font color="red"><sup>2</sup></font>||'''4'''||7,83<font color="red"><sup>3</sup></font>||'''2'''
===Uitslagen van de Berchemse districtsraadsverkiezingen===
|-
Op 8 oktober 2000 werden de eerste districtsraadsverkiezingen voor het gemeentedistrict Berchem gehouden.
|style="width: 3px" bgcolor=blue |
 
| style="text-align:left;"| <small>[[Vlaamse Liberalen en Democraten|VLD]]<font color="red"><sup>1</sup></font>  / [[Vlaamse Liberalen en Democraten|VLD]]-[[Vivant]]<font color="red"><sup>2</sup></font> / [[Open Vlaamse Liberalen en Democraten|Open Vld]]<font color="red"><sup>3</sup></font></small> ||22,21<font color="red"><sup>1</sup></font>||'''6'''||16,7<font color="red"><sup>2</sup></font>||'''4'''||10,80<font color="red"><sup>3</sup></font>||'''2'''
{| {{prettytable}}
|-
|style="width: 3px" bgcolor=red |
| style="text-align:left;"| <small>[[Socialistische Partij (België)|SP]]<font color="red"><sup>1</sup></font> / [[Socialistische Partij Anders|sp.a]]-[[Sociaal-Liberale Partij|spirit]]<font color="red"><sup>2</sup></font> / [[Socialistische Partij Anders|sp.a]]-[[Groen (partij)|Groen]]<font color="red"><sup>3</sup></font></small> ||13,53<font color="red"><sup>1</sup></font>||'''3'''||style="background-color:red" |28,8<font color="white"><sup>2</sup></font>||style="background-color:red" |'''7'''||style="background-color:red" |34,75<font color="white"><sup>3</sup></font>||style="background-color:red" |9
|-
|-
! Partij
|style="width: 3px" bgcolor=crimson |
! [[8 oktober]] [[2000]]
| style="text-align:left;"| <small>[[Partij van de Arbeid van België|PVDA / PVDA+]]</small> ||1,3||0||1,25||0||6,11||1
23 zetels
! [[8 oktober]] [[2006]]
23 zetels
|-
|-
| [[Vlaams Belang|VB]]
|style="width: 3px" bgcolor=#8B4513 |
| 6
| style="text-align:left;"| <small>[[Vlaams Blok]]<font color="red"><sup>1</sup></font> / [[Vlaams Belang]]-[[VLOTT]]<font color="red"><sup>2</sup></font> / [[Vlaams Belang]]<font color="red"><sup>3</sup></font></small> ||style="background-color:#8B4513" |<font color="white">25,30<font color="red"><sup>1</sup></font>||style="background-color:#8B4513" |<font color="white">6||25,73<font color="red"><sup>2</sup></font>||6||7,59<font color="red"><sup>3</sup></font>||2
|  
|-
|-
| [[Vlaams Belang|VB]] - [[VLOTT]]
|style="width: 3px" bgcolor=yellow |
|  
| style="text-align:left;"| <small>[[Nieuw-Vlaamse Alliantie|N-VA]]</small> ||-|| ||-|| ||32,92||'''9'''
| 6
|-
|-
| [[agalev]]
|style="width: 3px" bgcolor=green |
| <u>4</u>
| style="text-align:left;"| <small>[[AGALEV]]<font color="red"><sup>1</sup></font> / [[Groen (partij)|Groen!]]<font color="red"><sup>2</sup></font></small> ||16,27<font color="red"><sup>1</sup></font>||'''4'''||10,27<font color="red"><sup>2</sup></font>||2||-||
|  
|-
|-
| [[Groen!]]
|style="width: 3px" bgcolor=white |
|  
| style="text-align:left;"| <small>Defusie</small>||-|| ||0,61||0||-||
| 2
|-
|-
| [[Socialistische Partij Anders|SP]]
|style="width: 3px" bgcolor=white |
| <u>3</u>
| style="text-align:left;"| <small>Verstandig Rechts</small>||-|| ||0,5||0||-||
|  
|-
|-
| [[sp.a]] - [[spirit]]
|style="width: 3px" bgcolor=yellow |
|
| style="text-align:left;"| <small>[[VU-ID]]</small> ||4,80||1||-|| ||-||
| <u>7</u>
|-
|-
| [[VLD]]
|style="width: 3px" bgcolor=lightblue |
| <u>6</u>
| style="text-align:left;"| <small>[[Vivant]]</small> ||1,9||0||-|| ||-||
|  
|-
|-
| [[VLD]] - [[Vivant]]
|style="width: 3px" bgcolor=white |
|
| style="text-align:left;"| <small>[[Waardig Ouder Worden|WOW]]</small>||0,91||0||-|| ||-||
| <u>4</u>
|-
|-
| [[Christen-Democratisch en Vlaams|CVP]]
!  style="text-align:left;" colspan=2| {{nowrap|Totaal stemmen}} !!colspan="2"|26108 !!colspan="2"|25570!!colspan="2"|24359
| <u>3</u>
|  
|-
|-
| [[CD&V]] - [[N-VA]]
!  style="text-align:left;" colspan=2| Opkomst % !!colspan="2"|89,69!!colspan="2"| !!colspan="2"|85,28
|  
| <u>4</u>
|-
|-
| [[VU&ID]]
!  style="text-align:left;" colspan=2| Blanco en ongeldig %!!colspan="2"|3,01 !!colspan="2"|3,77!!colspan="2"|3,02
| 1
|
|}
|}
<small>De '''vetjes''' gedrukte getallen vormen de hieruit onderhandelde bestuursmeerderheid.</small>


De <u>onderlijnde</u> getallen vormen de hieruit onderhandelde bestuursmeerderheid.
==Bezienswaardigheden==
{{Zie ook|Zie ook: [[Lijst van onroerend erfgoed in Berchem]]}}
* [[Zurenborg#Cogels-Osylei|Cogels-Osylei]] (in 1888 aangelegd en heette voordien Cogelsstraat) en de Transvaalstraat gelegen in de wijk [[Zurenborg]]. Liefhebbers van architectuur vinden beslist hun gading in deze wijk. Veel huizen werden als monument geklasseerd omwille van hun gevels met artistieke en architectuur-historische waarden. De monumenten in de straat hebben te lijden onder trillingsschade en milieuvervuiling veroorzaakt door het zware stadsbusverkeer dat door de straat gaat.
* Naast het genoemde beschermde stadgezicht Zurenborg zijn ook de buurten rond de ''Victor Jacobslei'' met de Sint-Hubertuskerk en de ''Beernaertstraat'', de ''Kardinaal Mercierlei'' en de ''Merodelei'', en het scholencomplex met het vroegere Sint-Stanislascollege, nu [[Sint-Willibrorduscollege (Berchem)|Sint-Willibrorduscollege]], aan de ''Frederik de Merodestraat'' beschermde stadsgezichten.
* De beuk aan de [[Sint-Willibrorduskerk (Berchem)|Sint-Willibrorduskerk]] is beschermd landschap. De beschermde kerk zelf dateert van het einde van de 15e eeuw en is het oudste gebouw in Berchem.
* Het huis van beeldhouwer [[Albert Poels]] in de Karel Coggestraat
* Het huis van kunstschilder [[Jos Ratinckx]] in de Waterfordstraat
* Het gemeentelijk sportcentrum en het stadion van de voetbalclub [[Berchem Sport|Koninklijke Berchem Sport]]
* Het [[Vlaams Tram- en Autobusmuseum]] (''VlaTAM'') in de voormalige (thans beschermde) [[remise (openbaar vervoer)|tramloods]] Groenenhoek
* [[Basiliek van het Heilig Hart (Berchem)|Heilig-Hartbasiliek]]
* Het [[Huis van de Sport]], met de kantoren van de [[Antwerpen (provincie)|provinciale]] sportdienst en meer dan 50 sportfederaties en sportinstellingen
* Standbeeld ter nagedachtenis van Graaf [[Frederik de Mérode]], die in 1830 in Berchem (''Posthof'') door de Hollanders dodelijk werd verwond
* De [[Vredestraat]] met het [[Sint-Mariagasthuis]] en vele herenhuizen


===Districtsbureau===
== Natuur ==
{| {{prettytable}} width="50%"
* Het park ''Leeuwerik''
! colspan="2" | [[Districtscollege]]
* Het park ''Brilschans'', aangelegd op de resten van een [[lunet]] die deel uitmaakte van de [[Stelling van Antwerpen|Brialmontvesting]] en de campus ''Brilschans'' van de [[Hogeschool Antwerpen]]
|-----
* Natuurgebied ''Wolvenberg''
|'''[[District in Antwerpen#Districtsvoorzitter|Districtsvoorzitter]]'''
| [[Peter Raats]] (sp.a)
|-----
|'''[[District in Antwerpen#Districtsbureau|Districtsschepenen]]'''
|
#[[Luc Thiessen]] (CD&V)
#[[Joseph Radart]] (Open VLD)
#[[Axel Polis]] (Open VLD)
#[[Fatiha Azzaoui]] (sp.a)
|----
|'''Voorzitter van de districtsraad'''
| [[Fons Borginon]] (Open VLD)
|}


==Trivia==
== Cultuur ==
Berchem staat ook als "slijkdorp" en de inwoners hiervan als "slijkscheppers" of "slijktrappers" bekend.
Berchem staat ook als "slijkdorp" en de inwoners hiervan als "slijkscheppers" of "slijktrappers" bekend. In mei 2008 werd eenmalig de "Slijktrofee" georganiseerd. De Slijktrofee was een wisselbeker voor Berchemse podiumkunsten, een festival waar Berchemse liefhebbergezelschappen het tegen elkaar opnamen in categorieën als: theater, muziek, dans, enzovoorts.
 
== Onderwijs ==
==Geboren in Berchem==
[[Muziekacademie van Berchem]]
* [[Pieter Claesz]] (ca. 1596/1597), kunstschilder
== Mobiliteit ==
* [[Pierre de Caters]] (25 december 1875), luchtvaartpionier
* [[Station Antwerpen-Berchem]]
* [[Albert Poels]] (7 april 1903), beeldhouwer
* Naast dit bovengenoemd spoorwegstation rijden nog de [[Antwerpse tram]]lijnen [[tramlijn 4 (Antwerpen)|4]], [[tramlijn 7 (Antwerpen)|7]], [[tramlijn 9 (Antwerpen)|9]], [[tramlijn 11 (Antwerpen)|11]] en [[tramlijn 15 (Antwerpen)|15]] door Berchem.
* [[Jaak De Voght]] (22 oktober 1911) , conférencier
* [[Jozef van Hove]] (16 november 1919), tekenaar en scenarist van de stripreeks Piet Pienter en Bert Bibber onder het pseudoniem Pom
* [[Jef Nys]] (30 januari 1927), stripauteur en geestelijke vader van de stripheld Jommeke
* [[Ward Ruyslinck]](17 juni 1929), schrijver
* [[Freddy Van Gaever]] (19 juni 1938), zakenman en politicus
* [[Harry Kümel]] (27 januari 1940), filmregisseur
* [[Karel Staes]] (1941), vierde wereldbeweging
* [[Paul Staes]] (3 december 1945), politicus
* [[Peter Van den Begin]] (25 oktober 1964), acteur
* [[Gert Verhulst]] (24 januari 1968), acteur, scenarioschrijver, regisseur en televisiepresentator


==Evolutie van het inwonertal==
== Sport ==
* Voetbalclub [[Berchem Sport|Koninklijke Berchem Sport]]
* Basketbalclub [[Mercurius bbc]]
<!--GELIEVE ALFABETISCHE LIJST TE RESPECTEREN-->


{| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999"
==Bekende Berchemnaren==
|+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"|
Bekende personen die geboren of woonachtig zijn of waren in Berchem of een andere significante band met de gemeente hebben:
|-style="background: #efefef"
===19e eeuw===
! Jaar !! [[1806]]!! [[1816]] !! [[1830]] !! [[1846]] !! [[1856]] !! [[1866]] !! [[1876]] !! [[1880]] !! [[1890]]
|-
| Inwonertal || align=center| 1714 || align=center| 2111 || align=center| 2729 || align=center| 4114 || align=center| 4782 || align=center| 5332 || align=center| 8463 || align=center| 9384 || align=center| 15.503
|-
| colspan=10 align=center| <small>Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12
|}


{| align="center" rules="all" cellspacing="0" cellpadding="4" style="border: 1px solid #999; border-right: 2px solid #999; border-bottom:2px solid #999"
=== Geboren in Berchem ===
|+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em"|
(chronologisch)
|-style="background: #efefef"
* [[Jacquet de Berchem]] (ca. 1505-1567), componist
===20e eeuw tot aan herinrichting gemeenten===
* [[Pieter Claesz.]] (ca. 1596/1597), kunstschilder
! Jaar !! [[1900]]!! [[1910]] !! [[1920]] !! [[1930]] !! [[1947]] !! [[1961]] !! [[1970]] !! [[1980]] !![[1982]]
* [[Pierre de Caters]] (1875), luchtvaartpionier
|-
* [[John Langenus]] (1891), voetbalscheidsrechter
| Inwonertal || align=center| 19.962 || align=center| 30.274 || align=center| 32.115 || align=center| 41.685 || align=center| 45.401|| align=center| 48.667 || align=center| 50.241 || align=center| 46.368 || align=center| 45.289
* [[Gustaaf Van Goethem]] (1898), voetballer en voetbaltrainer
|-
* [[Albert Poels]] (1903), beeldhouwer
| colspan=10 align=center| <small>Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12 tot en met 1970 + 01/01/1980 + 31/12/1982
* [[Egbert van Kampen]] (1908), wiskundige
|}
* [[Jaak De Voght]] (1911), conferencier
* [[Pom (striptekenaar)|Jozef van Hove]] (1919), tekenaar en scenarist van de stripreeks Piet Pienter en Bert Bibber onder het pseudoniem "Pom"
* [[Bob Davidse]] (1920), liedjesschrijver, zanger, bedenker en presentator (alias Nonkel Bob) van kindertelevisieprogramma's
* [[Jef Nys]] (1927), stripauteur en geestelijke vader van de stripheld Jommeke
* [[Ward Ruyslinck]] (1929), schrijver
* [[Jaap Kruithof]] (1929), filosoof
* [[Paul van Herck]] (1938), schrijver
* [[Freddy Van Gaever]] (1938), zakenman en politicus
* [[Harry Kümel]] (1940), filmregisseur
* [[Paul Staes]] (1945), politicus
* [[Norma Hendy]] (1946), zangeres en actrice
* [[Leen Wuyts]] (1950), speerwerpster en atletiekcoach
* [[Ludo Coeck]] (1955), voetballer
* [[Peter Van Den Begin]] (1964), acteur
* [[Gert Verhulst]] (1968), acteur, scenarioschrijver, regisseur en televisiepresentator
* [[Johan Terryn]] (1969), acteur en presentator


==Zie ook==
=== Wonen (woonden) in Berchem ===
*[[Berchem (Oost-Vlaanderen)]], een plaats in de gemeente [[Kluisbergen]].
(alfabetisch)
* [[Ruben Block]], muzikant (bij [[Triggerfinger (band)|Triggerfinger]])
* [[Fons Borginon]], [[politicus]] [[Open Vld]]
* [[Luc Deleu]], [[architect]], kunstenaar
* [[Jan Eelen]], [[televisieregisseur]] en [[Scenarioschrijver|scenarist]] van onder andere [[Vaneigens]], [[Alles Kan Beter]], [[In de gloria]] en [[Het eiland (televisieserie)|Het Eiland]].
* [[Tess Gaerthé]], zangeres
* [[Ludo Hellinx]], acteur
* [[Claude Marinower]], politicus [[Open Vld]]
* [[Tom Naegels]], auteur en journalist
* [[Willem Roelofs]], Nederlands kunstschilder
* [[Dave Sinardet]], auteur en politicoloog
* [[Prosper Slachmuylders]], politicus [[Open Vld]]
* [[Güler Turan]], politica [[sp.a]]
* [[Rob Van de Velde]], politicus [[N-VA]]
* [[Caroline Van den Berghe]], journaliste
* [[Tom Van Dyck (acteur)|Tom Van Dyck]], acteur
* [[Nigel Williams]], [[Stand-upcomedy|stand-upkomiek]]


==Externe link==
== Externe links ==
*http://berchem.antwerpen.be
* [http://berchem.antwerpen.be Berchem.Antwerpen.be]
*http://www.antwerpen.be
* [http://berchem.antwerpen.be/eCache/ABE/4/035.Y29udGV4dD04MDM0MTM4.html Leden districtscollege en districtsraad]
*


{{Navigatie Districten Antwerpen}}
{{Commonscat|Berchem, Antwerp}}
{{Appendix|2=
{{References}}
* http://www.antwerpen.be/eCache/ABE/3/110.Y29udGV4dD04MDM0MTQx.html
* http://inventaris.vioe.be/dibe/geheel/20653
* http://www.berchem.antwerpen.be/MIDA
* http://www.antwerpen.be/feitenencijfers
* Geschiedenis van Berchem in straten en pleinen"; Karel Nicolaï; Berchem; 1983
* Geschiedenis van Berchem tot bij de aanvang van de XXste eeuw; Prims F. Kan.; uitgave gemeentebestuur;, Berchem; 1949
{{Wikidata|818804}}}}
{{Navigatie gemeente Antwerpen}}
{{Coor title dms|51|11|35|N|4|25|17|E|type:city_scale:12500_region:BE}}


[[Categorie:District in Antwerpen (stad)]]
[[Categorie:Berchem| ]]
[[Categorie:Plaats in Antwerpen (provincie)]]
[[Categorie:Plaats in Antwerpen (provincie)]]

Versie van 25 jul 2016 19:01

Berchem
District in België Vlag van België
Bestand:Flag of Berchem, Antwerp.svg Wapen van Berchem
Berchem (Antwerpen)
Berchem (Antwerpen)
Situering
Gewest Vlaanderen
Provincie Antwerpen
Gemeente Antwerpen
Coördinaten 51°011′N 4°025′E
Algemeen
Oppervlakte 5,79 km²
Inwoners (01/01/2011) 41.806 (7220 inw/km²)
Mannen 47,39 %
Vrouwen 52,61 %
Overig
Postcode 2600
Netnummer 03
Detailkaart
Het district Berchem binnen de gemeente Antwerpen
Het district Berchem binnen de gemeente Antwerpen
Portaal  Portaalicoon   België
rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow

Berchem is een plaats in België en een district van de stad Antwerpen. De vroegere zelfstandige gemeente Berchem fusioneerde met de stad Antwerpen in 1983.

Toponymie

De naam Berchem, bestaande uit de woorddelen Berch en -em, is als volgt te verklaren: Berchem is het hoogste deel van de vlakte die Antwerpen omringt. Berch is waarschijnlijk een afkorting van Op ten Berch (tevens de bijnaam van de Hogeweg), en verwijst dan ook vermoedelijk naar berg.

Woorden die eindigen op '-chem' en dus geen harde maar zachte 'g' hebben, zijn een twijfelgeval. Zo zou 'Berchem' van zowel 'Berch-hem' als 'Berch-gem' kunnen komen. Het suffix -em (afleiding van heem) is net als -sele en -ingen een typisch Frankisch achtervoegsel voor resp. de termen huis/hoeve, dorp en gehucht. Het suffix -gem, met de betekenis huis van, dateert daarentegen uit de Germaanse periode.

Het toponiem Berchem kan echter in beide gevallen verklaard worden als "woning op de berg" of "hoeve op de berg".

Geschiedenis

Middeleeuwen

De vroegste (bekende) geschiedenis van Berchem speelt zich af in de middeleeuwen. De ideale ligging van Berchem, circa 12 m boven de overstromingsgebieden van de Schelde, deed een kleine gemeenschap ontstaan die leefde van landbouw, jacht en visvangst. Volgens de overlevering richtte Sint-Willibrordus tijdens een bezoek in 710 zelf een houten bidkapel op in het toenmalige Berchembos, die later evenwel door de Noormannen werd verwoest. Er kwam een stenen kapel voor in de plaats. De oudste gedeelten van de huidige kerk dateren van het einde van de 15e eeuw. Het gaat hier over de Sint-Willibrorduskerk, de oudste kerk van Berchem (Antwerpen). In 1249 komt Wouter Berthout van Ranst, lid van de adellijke Brabantse familie Berthout, naar het dorpje en wordt daardoor de eerste heer van Berchem. Deze heren van Berchem behielden zich het recht om dorpsoverheden te benoemen, recht te spreken en belastingen te innen. Ondanks zijn goede ligging telde Berchem in 1450 amper 40 huizen.

Ancien Régime

Dit aantal groeide echter snel aan toen Antwerpen een belangrijke handelsstad werd en het verkeer vanuit deze stad richting Mechelen toenam. Zo vestigden zich nog voor 1550 tal van hoefsmeden, wagenmakers en herbergiers langs de Oude Baan (de huidige Generaal Lemanstraat en de Floraliënlaan) en de gouden eeuw breekt aan voor Berchem. Het inwoneraantal stijgt tot 3.000 inwoners, die zich gespecialiseerd hebben in allerlei nijverheden en ambachten. Het is tevens de periode van de eerste stenen huizen, en de bouw van de Sint-Willibrorduskerk die getooid werd met een uurwerk.

De tweede helft van deze eeuw bracht echter het noodlot over het dorp. Het Spaanse verzet tegen de Reformatie had onder de calvinisten een beeldenstorm uitgelokt die haar hoogtepunt kende op 21 augustus 1566. De woede van de calvinistische volksbeweging richtte zich tegen de gevestigde instellingen en bestreed de godsdienstige conventies door kunstwerken en religieuze beelden te vernietigen. Hierbij werd onder andere de kerk zwaar geteisterd, maar ook het dorp zelf werd met de grond gelijk gemaakt. Dit noopte de Spaanse bezetter tot actie en ze stuurden Fernando Álvarez de Toledo (bijnaam: Alva) naar de Schelde-regio. Het verzet werd tijdelijk verbroken en Alva slaagt erin om Kasteel Cantincrode in te nemen.

Na de zes jaar durende harde lijn van Alva, bleek de opstand echter niet neergeslagen. De repressie bleek zelfs contraproductief te zijn geweest aangezien het een groeiende onvrede had veroorzaakt onder de gematigde onderdanen. Het vertrek van Alva veranderde Cantincrode echter in een roversnest dat een belangrijke rol speelde tijdens de Spaanse Furie. Een tekst uit 1584, in de aanloop naar de Val van Antwerpen (1585), vermeldt: "...dat men hetselve dorp, toren en de kercke sal ruyneren ende destrueren met de huysinghen."

Na 1605 kon men voor het eerst herademen, en begon men met de heropbouw van de kerk. Maar het einde van de militaire dreigingen was nog lang niet in zicht. Vanaf de tweede helft van de 17e eeuw komen "Hollandse" troepen regelmatig oorlogsschatting opeisen in Berchem. Maar ook de ambachten klaagden, wegens de zware concurrentie van de buitenambachten en de inkrimping van de bevolking.

De 18e eeuw brengt een periode van rust en economische heropleving. Er vestigen zich weer hoefsmeden en herbergiers langsheen de gekasseide Grotesteenweg. Ook de Berchemse boeren gaat het voor de wind met de opstart van de aardappelteelt, wat dan op zijn beurt de dorpsbevolking in sneltreinvaart doet aangroeien tot 2.000 zielen. Wanneer keizer Jozef II, de "koster van Weenen" echter afzakt naar onze streken breekt er een nieuwe woelige periode aan. De Brabantse Omwenteling breekt aan en noopt de inwoners van Berchem tot de gezamenlijke aankoop van een kanon en meneer pastoor koopt er zelfs drie.

Moderne tijd

In 1912 verwierf de stad Antwerpen al een groot gedeelte van Berchem waaronder Laag-Middelheim en het kasteelpark Vogelenzang. Ook kwam er een grondruil in Zurenborg. Tijdens de Duitse bezetting werd de zelfstandigheid opgeheven vanaf 1 januari 1942 en werd Berchem een van de districten van de fusiegemeente 'Groot-Antwerpen'. Na de oorlog werd Berchem terug een zelfstandige gemeente tot ze op 1 januari 1983 bij Antwerpen werd gevoegd.

Geografie

Kernen

De Ring rond Antwerpen en de spoorlijnen 25/27 naar Brussel en 15 naar Lier en Hasselt, verdelen Berchem in verschillende wijken. Men onderscheidt er nu de wijken Oud-Berchem (binnen de Ring, waaronder een deel van de wijk Zurenborg) ; het Nieuw Kwartier, dit zijn de vroegere wijken Pulhof, Het Rooi en De Veldekens, en de wijk Groenenhoek. Spoorlijn 15/27A scheidt de Groenenhoek in een oude en een nieuwe Groenenhoek.

Buurgemeenten en -districten

Het wordt begrensd door de stad Mortsel en de Antwerpse districten Deurne, Borgerhout, Wilrijk en Antwerpen.

Demografie

Evolutie van het inwonertal

19e eeuw

Jaar 1806 1816 1830 1846 1856 1866 1876 1880 1890
Inwonertal 1714 2111 2729 4114 4782 5332 8463 9384 15.503
Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12

20e eeuw tot aan herinrichting gemeenten

Jaar 1900 1910 1920 1930 1947 1961 1970 1980 1982
Inwonertal 19.962 30.274 32.115 41.685 45.401 48.667 50.241 46.368 45.289
Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12 tot en met 1970 + 01/01/1980 + 31/12/1982

21e eeuw

Berchem telde op 31 december 2006 40.062 inwoners.

Politiek

Structuur

Het district Berchem maakt deel uit van de stad Antwerpen. Deze ligt in het kieskanton Antwerpen is identiek aan het provinciedistrict Antwerpen en ligt in het kiesarrondissement Antwerpen en de kieskring Antwerpen.

Berchem Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente District
Administratief Niveau Europa colspan="2" | Vlag van België België Vlaanderen   Antwerpen Antwerpen Antwerpen Berchem
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur Districtscollege
Raad Europees Parlement Kamer van
Volksvertegenwoordigers		 Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad Districtsraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Antwerpen Antwerpen Antwerpen Antwerpen Antwerpen Berchem
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads- Districtsraads-

Districtscollege

Districtscollege
Districtsvoorzitter Evi Van der Planken (N-VA)
Districtsschepenen
  1. Bruno De Saegher (N-VA)
  2. Cindy Van Paesschen (N-VA)
  3. Ann Bakelants (Open Vld)
  4. Edwin De Cleyn (CD&V)

Districtsraad

Zetelverdeling districtsraad 2013-2018
1
9
2
2
9
2
1 9 2 2 9 2 
De 25 zetels zijn bij de verkiezingen als volgt verdeeld:

Sinds 2013 telt de Berchemse districtsraad 25 zetels.

De leden zijn:

  • Evi Van der Planken, Bruno De Saegher, Cindy Van Paesschen, Lieselot Keymis, Jan Poppe, Ingrid de Buysscher, Jan Cloots, Johan Jansen, Ilse Jacques (N-VA)
  • Ann Bakelants, Kris Gysels (Open Vld)
  • Edwin De Cleyn, Buket Karaca (CD&V)
  • Ronny De Bie, Ria Vermeulen, Freek Van Looveren, Arnold Peeters, Lydia Gorrebeeck, Erkan Öztürk, Katleen Peleman, Peter Waeterschoot, Zorica Bunjevac (sp.a – Groen)
  • Ineke Oris, Geert Brouwers (Vlaams Belang)
  • Sofie Blancke (PVDA+)

Geschiedenis

Voormalige burgemeesters en districtsvoorzitters

Zie Lijst van burgemeesters van Berchem (Antwerpen) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Legislatuur 2013–2018

Het district wordt bestuurd door een coalitie van N-VA, Open Vld en CD&V, samen goed voor 13 van de 25 zetels.

Resultaten districtraadsverkiezingen sinds 2000

Op 8 oktober 2000 werden de eerste districtsraadsverkiezingen voor het gemeentedistrict Berchem gehouden.

Partij of kartel 8-10-2000[1] 8-10-2006 14-10-2012[2]
Stemmen / Zetels % 23 % 23 % 25
CVP1 / CD&V-N-VA2 / CD&V3 13,771 3 16,22 4 7,833 2
VLD1 / VLD-Vivant2 / Open Vld3 22,211 6 16,72 4 10,803 2
SP1 / sp.a-spirit2 / sp.a-Groen3 13,531 3 28,82 7 34,753 9
PVDA / PVDA+ 1,3 0 1,25 0 6,11 1
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang-VLOTT2 / Vlaams Belang3 25,301 6 25,732 6 7,593 2
N-VA - - 32,92 9
AGALEV1 / Groen!2 16,271 4 10,272 2 -
Defusie - 0,61 0 -
Verstandig Rechts - 0,5 0 -
VU-ID 4,80 1 - -
Vivant 1,9 0 - -
WOW 0,91 0 - -
Totaal stemmen 26108 25570 24359
Opkomst % 89,69 85,28
Blanco en ongeldig % 3,01 3,77 3,02

De vetjes gedrukte getallen vormen de hieruit onderhandelde bestuursmeerderheid.

Bezienswaardigheden

Zie ook: Lijst van onroerend erfgoed in Berchem
  • Cogels-Osylei (in 1888 aangelegd en heette voordien Cogelsstraat) en de Transvaalstraat gelegen in de wijk Zurenborg. Liefhebbers van architectuur vinden beslist hun gading in deze wijk. Veel huizen werden als monument geklasseerd omwille van hun gevels met artistieke en architectuur-historische waarden. De monumenten in de straat hebben te lijden onder trillingsschade en milieuvervuiling veroorzaakt door het zware stadsbusverkeer dat door de straat gaat.
  • Naast het genoemde beschermde stadgezicht Zurenborg zijn ook de buurten rond de Victor Jacobslei met de Sint-Hubertuskerk en de Beernaertstraat, de Kardinaal Mercierlei en de Merodelei, en het scholencomplex met het vroegere Sint-Stanislascollege, nu Sint-Willibrorduscollege, aan de Frederik de Merodestraat beschermde stadsgezichten.
  • De beuk aan de Sint-Willibrorduskerk is beschermd landschap. De beschermde kerk zelf dateert van het einde van de 15e eeuw en is het oudste gebouw in Berchem.
  • Het huis van beeldhouwer Albert Poels in de Karel Coggestraat
  • Het huis van kunstschilder Jos Ratinckx in de Waterfordstraat
  • Het gemeentelijk sportcentrum en het stadion van de voetbalclub Koninklijke Berchem Sport
  • Het Vlaams Tram- en Autobusmuseum (VlaTAM) in de voormalige (thans beschermde) tramloods Groenenhoek
  • Heilig-Hartbasiliek
  • Het Huis van de Sport, met de kantoren van de provinciale sportdienst en meer dan 50 sportfederaties en sportinstellingen
  • Standbeeld ter nagedachtenis van Graaf Frederik de Mérode, die in 1830 in Berchem (Posthof) door de Hollanders dodelijk werd verwond
  • De Vredestraat met het Sint-Mariagasthuis en vele herenhuizen

Natuur

Cultuur

Berchem staat ook als "slijkdorp" en de inwoners hiervan als "slijkscheppers" of "slijktrappers" bekend. In mei 2008 werd eenmalig de "Slijktrofee" georganiseerd. De Slijktrofee was een wisselbeker voor Berchemse podiumkunsten, een festival waar Berchemse liefhebbergezelschappen het tegen elkaar opnamen in categorieën als: theater, muziek, dans, enzovoorts.

Onderwijs

Muziekacademie van Berchem

Mobiliteit

Sport

Bekende Berchemnaren

Bekende personen die geboren of woonachtig zijn of waren in Berchem of een andere significante band met de gemeente hebben:

Geboren in Berchem

(chronologisch)

Wonen (woonden) in Berchem

(alfabetisch)

Externe links

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Berchem, Antwerp op Wikimedia Commons.

rel=nofollow

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
rel=nofollow

818804 op Wikidata  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)

rel=nofollow
rel=nofollow
Wapen van AntwerpenDistricten van AntwerpenWapen van Antwerpen

Antwerpen · Berchem · Berendrecht-Zandvliet-Lillo · Borgerhout · Deurne · Ekeren · Hoboken · Merksem · Wilrijk
Stad Antwerpen · Arrondissement Antwerpen · Provincie Antwerpen · Vlaanderen

rel=nofollow
51°11′35″N, 4°25′17″E
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Berchem_(Antwerpen)&oldid=200032"