Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Decreet (kerkelijk recht): verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
(diverse, sp) |
||
| Regel 3: | Regel 3: | ||
==Etymologie== | ==Etymologie== | ||
Decreet is afgeleid van het Latijnse woord ''decretum'' (verordening of besluit). | Decreet is afgeleid van het Latijnse woord ''decretum'' (verordening of besluit). | ||
Het Nederlandse woord ''decreet'' komt het eerst voor in een vroegmiddelnederlandse Latijns-Limburgse woordenlijst uit 1240 met de betekenis 'pauselijk besluit'.<ref name="Bern">[http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=VMNW&id=ID530&lemmodern=decreet Het Vroeg Middel Nederlands Woordenboek | Het Nederlandse woord ''decreet'' komt het eerst voor in een vroegmiddelnederlandse Latijns-Limburgse woordenlijst uit 1240 met de betekenis 'pauselijk besluit'.<ref name="Bern">[http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=VMNW&id=ID530&lemmodern=decreet Het Vroeg Middel Nederlands Woordenboek online - decreet]</ref> | ||
In de [[14e eeuw]] breidt de betekenis uit naar 'Wetsbepaling uit het kanonieke recht'<ref>[http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=06312&lemmodern=decreet Middelnederlandsch Woordenboek | In de [[14e eeuw]] breidt de betekenis uit naar 'Wetsbepaling uit het kanonieke recht',<ref>[http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=MNW&id=06312&lemmodern=decreet Middelnederlandsch Woordenboek online - decreet]</ref> en nog later ook naar het meer algemene 'besluit van een openbare macht'.<ref>[http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M013224&lemmodern=decreet Woordenboek der Nederlandsche Taal online - decreet]</ref> | ||
In de loop van de tijd wordt het woord decreet ook gebruikt voor besluiten die op concilies worden genomen. Zo worden de besluiten van [[Concilie van Trente]] beschreven in het boek ''Ordonnantien ende Decreten, van den H. Concilie generael, ghehouden tot Trenten'' uit 1640.<ref>[http://books.google. | In de loop van de tijd wordt het woord decreet ook gebruikt voor besluiten die op concilies worden genomen. Zo worden de besluiten van [[Concilie van Trente]] beschreven in het boek ''Ordonnantien ende Decreten, van den H. Concilie generael, ghehouden tot Trenten'' uit 1640.<ref>[http://books.google.com/books?id=o2ZDAAAAcAAJ Ordonnantien ende Decreten, van den H. Concilie generael, ghehouden tot Trenten]</ref> Het [[Tweede Vaticaans Concilie]] leverde '[[Apostolische constitutie|constituties]], decreten, verklaringen en wensen' op. Ook de sluiting van het concilie zelf door paus [[Paulus VI]] was opgenomen in een apostolische brief in het decreet met de naam ''in spiritu sancto''.<ref>[http://www.rkdocumenten.nl/rkdocs/index.php?mi=600&doc=508 Decreet van de sluiting zvan het Concilie (in spiritu sancto), 8 december 1965, Paus Paulus VI] (www.rkdocumenten.nl)</ref> | ||
Het oudste bewaard gebleven pauselijke decreet is een brief van 10 februari 385 van bisschop [[Siricius]] van Rome, de paus, aan bischop Himerius van Taragona, Spanje, waarin hij antwoord geeft op vragen over fundamentele christelijke vragen. Hij maakt daarbij ook melding van algemene decreten die een van zijn voorgangers, paus [[Liberius]], had uitgevaardigd., en die niet uit andere bronnen bekend zijn.<ref>{{CathEn|14026a|Pope St. Siricius}}</ref> | |||
De term [[Decretalen]] (Latijn: ''decreten bevattend'') is afgeleid van het woord decreet en wordt voor het eerst in 1240 gebruikt. | De term [[Decretalen]] (Latijn: ''decreten bevattend'') is afgeleid van het woord decreet en wordt voor het eerst in 1240 gebruikt. | ||
Het zijn | Het zijn pauselijke besluiten en constituties<ref>[http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article_content&wdb=VMNW&id=ID532 Het Vroeg Middel Nederlands Woordenboek op Internet - decretaal]</ref> of vonnissen in briefvorm (Latijn: ''litterae decretales''). | ||
==Wetboek van Canoniek Recht== | ==Wetboek van Canoniek Recht== | ||
Het Wetboek van Canoniek Recht (Latijn: ''Codex Iuris Canonici'') van 1983 maakt onderscheid tussen zogenaamde ''algemene decreten'' en ''decreten in bijzondere gevallen''. Een algemeen decreet is in enge zin een kerkelijke wet die alleen door de [[paus]] kan worden vastgesteld. Daarnaast bestaan er algemene uitvoeringsdecreten, die strekken tot bepaalde voorschriften voor de uitvoering van kerkelijke wetten. Uitvoeringsdecreten zijn ondergeschikt aan kerkelijke wetten en mogen daarmee niet in strijd zijn.<ref>[http://www.kerkrecht.nl/main.asp?pagetype=onderdeel&item=105&subitem=2952&page= ''Codex Iur. Can.'', Boek I, Titel III, artikelen 29 tot 33]</ref> | Het Wetboek van Canoniek Recht (Latijn: ''Codex Iuris Canonici'') van 1983 maakt onderscheid tussen zogenaamde ''algemene decreten'' en ''decreten in bijzondere gevallen''. Een algemeen decreet is in enge zin een kerkelijke wet die alleen door de [[paus]] kan worden vastgesteld. Daarnaast bestaan er algemene uitvoeringsdecreten, die strekken tot bepaalde voorschriften voor de uitvoering van kerkelijke wetten. Uitvoeringsdecreten zijn ondergeschikt aan kerkelijke wetten en mogen daarmee niet in strijd zijn.<ref>[http://www.kerkrecht.nl/main.asp?pagetype=onderdeel&item=105&subitem=2952&page= ''Codex Iur. Can.'', Boek I, Titel III, artikelen 29 tot 33]</ref> | ||
Daarnaast kent het kerkelijk recht decreten in ''afzonderlijke gevallen'': hier gaat het meestal over beslissingen of bevelen die een individu raken. Het gaat | Daarnaast kent het kerkelijk recht decreten in ''afzonderlijke gevallen'': hier gaat het meestal over beslissingen of bevelen die een individu raken. Het gaat in de tekst van het wetboek om decreten ''waarbij aan een persoon op bepaalde personen rechtstreeks en wettig opgelegd wordt iets te doen of na te laten''. Zo wordt een [[excommunicatie]] bij decreet uitgevaardigd. Maar ook andere disciplinaire maatregelen kunnen per decreet worden uitgevaardigd.<ref>''idem'', Boek I, Titel IV, Hoofdstuk II</ref> Een bekend voorbeeld is ook de banbul die de paus oplegde aan [[Maarten Luther|Luther]] toen die zijn stellingen weigerde te herroepen. | ||
==Noten== | ==Noten== | ||
{{references|85%}} | {{references|85%}} | ||
[[Categorie:Kerkelijk recht]] | [[Categorie:Kerkelijk recht]] | ||
Versie van 2 apr 2015 16:50
Een decreet in het canoniek recht van de Katholieke Kerk is de uitvaardiging van een (pauselijk) besluit of wetsbepaling. Er bestaan daarnaast ook decreten van overheidswege en wetsbesluiten zoals deze door overheden worden uitgevaardigd.
Etymologie
Decreet is afgeleid van het Latijnse woord decretum (verordening of besluit). Het Nederlandse woord decreet komt het eerst voor in een vroegmiddelnederlandse Latijns-Limburgse woordenlijst uit 1240 met de betekenis 'pauselijk besluit'.[1] In de 14e eeuw breidt de betekenis uit naar 'Wetsbepaling uit het kanonieke recht',[2] en nog later ook naar het meer algemene 'besluit van een openbare macht'.[3]
In de loop van de tijd wordt het woord decreet ook gebruikt voor besluiten die op concilies worden genomen. Zo worden de besluiten van Concilie van Trente beschreven in het boek Ordonnantien ende Decreten, van den H. Concilie generael, ghehouden tot Trenten uit 1640.[4] Het Tweede Vaticaans Concilie leverde 'constituties, decreten, verklaringen en wensen' op. Ook de sluiting van het concilie zelf door paus Paulus VI was opgenomen in een apostolische brief in het decreet met de naam in spiritu sancto.[5]
Het oudste bewaard gebleven pauselijke decreet is een brief van 10 februari 385 van bisschop Siricius van Rome, de paus, aan bischop Himerius van Taragona, Spanje, waarin hij antwoord geeft op vragen over fundamentele christelijke vragen. Hij maakt daarbij ook melding van algemene decreten die een van zijn voorgangers, paus Liberius, had uitgevaardigd., en die niet uit andere bronnen bekend zijn.[6]
De term Decretalen (Latijn: decreten bevattend) is afgeleid van het woord decreet en wordt voor het eerst in 1240 gebruikt. Het zijn pauselijke besluiten en constituties[7] of vonnissen in briefvorm (Latijn: litterae decretales).
Wetboek van Canoniek Recht
Het Wetboek van Canoniek Recht (Latijn: Codex Iuris Canonici) van 1983 maakt onderscheid tussen zogenaamde algemene decreten en decreten in bijzondere gevallen. Een algemeen decreet is in enge zin een kerkelijke wet die alleen door de paus kan worden vastgesteld. Daarnaast bestaan er algemene uitvoeringsdecreten, die strekken tot bepaalde voorschriften voor de uitvoering van kerkelijke wetten. Uitvoeringsdecreten zijn ondergeschikt aan kerkelijke wetten en mogen daarmee niet in strijd zijn.[8]
Daarnaast kent het kerkelijk recht decreten in afzonderlijke gevallen: hier gaat het meestal over beslissingen of bevelen die een individu raken. Het gaat in de tekst van het wetboek om decreten waarbij aan een persoon op bepaalde personen rechtstreeks en wettig opgelegd wordt iets te doen of na te laten. Zo wordt een excommunicatie bij decreet uitgevaardigd. Maar ook andere disciplinaire maatregelen kunnen per decreet worden uitgevaardigd.[9] Een bekend voorbeeld is ook de banbul die de paus oplegde aan Luther toen die zijn stellingen weigerde te herroepen.
Noten
- º Het Vroeg Middel Nederlands Woordenboek online - decreet
- º Middelnederlandsch Woordenboek online - decreet
- º Woordenboek der Nederlandsche Taal online - decreet
- º Ordonnantien ende Decreten, van den H. Concilie generael, ghehouden tot Trenten
- º Decreet van de sluiting zvan het Concilie (in spiritu sancto), 8 december 1965, Paus Paulus VI (www.rkdocumenten.nl)
- º
(en) Pope St. Siricius, in: Catholic Encyclopedia, New York, Robert Appleton Company, 1907-1912. (vertaal via: 
)
- º Het Vroeg Middel Nederlands Woordenboek op Internet - decretaal
- º Codex Iur. Can., Boek I, Titel III, artikelen 29 tot 33
- º idem, Boek I, Titel IV, Hoofdstuk II