Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Vermiljoen: verschil tussen versies
(Vermiljoen is een rood-oranjeachtig pigment. ([http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Vermiljoen&oldid=21674250])) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''Vermiljoen''' is een [[rood (kleur)|rood]]-[[oranje (kleur)|oranjeachtig]] [[pigment]]. Het bestaat uit [[Kwik]](II)-sulfide en wordt in de [[natuur]] gevonden als het mineraal [[cinnaber]]. Dat is tevens een van de vormen waarin [[kwikerts]] wordt gevonden. De kleur van de [[Nederlandse vlag]] wordt aangeduid met helder vermiljoen. | '''Vermiljoen''' is een [[rood (kleur)|rood]]-[[oranje (kleur)|oranjeachtig]] [[pigment]]. Het bestaat uit [[Kwik]](II)-sulfide en wordt in de [[natuur]] gevonden als het mineraal [[cinnaber]]. Dat is tevens een van de vormen waarin [[kwikerts]] wordt gevonden. De kleur van de [[Nederlandse vlag]] wordt aangeduid met helder vermiljoen. | ||
De naam vermiljoen komt uit het Latijn voor ''vermiculus'', wat kleine worm betekent. Zie [[cochenille]], ook een rode kleurstof die echter uit kleine insecten (schildluizen) gemaakt wordt. Het eerst werd vermiljoen beschreven door [[Theophrastus]] in 315 voor Chr. Hij gebruikte daarbij het woord ''cinnaber''. | De naam vermiljoen komt uit het Latijn voor ''vermiculus'', wat kleine worm betekent. Zie [[cochenille]], ook een rode kleurstof die echter uit kleine [[insecten]] ([[schildluis|schildluizen]]) gemaakt wordt. Het eerst werd vermiljoen beschreven door [[Theophrastus]] in 315 voor Chr. Hij gebruikte daarbij het woord ''cinnaber''. | ||
[[Afbeelding:800px-Vermilion_Flycatcher.jpg|300px|thumb|right|<center> Een [[rode tiran]] ''(Pyrocephalus rubinus)'', <br>een [[vermiljoen]]kleurige [[vogel]]. </center>]] | |||
Bronnen van cinnaber zijn zeldzaam, en daarom was vermiljoen oorspronkelijk buitensporig [[kostbaar]]. In het [[Romeinse Rijk]] was de verkoop een [[keizer]]lijk recht. In de [[middeleeuwen]] was vermiljoen net zo duur als [[vergulden]]. Ook in 2006 is echte [[Chinese vermiljoenolieverf]] nog zeer kostbaar. Een tube van 225 ml kan £200 kosten (US $300). | Bronnen van cinnaber zijn zeldzaam, en daarom was vermiljoen oorspronkelijk buitensporig [[kostbaar]]. In het [[Romeinse Rijk]] was de verkoop een [[keizer]]lijk recht. In de [[middeleeuwen]] was vermiljoen net zo duur als [[vergulden]]. Ook in 2006 is echte [[Chinese vermiljoenolieverf]] nog zeer kostbaar. Een tube van 225 ml kan £200 kosten (US $300). | ||
Sinds de [[8e eeuw]] kan vermiljoen [[synthetisch]] worden aangemaakt. Tegenwoordig zijn verschillende manieren bekend om het kwiksulfide te synthetiseren. Het kan zowel in water- als in olieachtige schilderstechnieken gebruikt worden. Het pigment werd ook gebruikt in drukinkt, om als contrast te dienen ten opzichte van de verder in zwart gedrukte tekst. [[Plantijn Moretus (drukker)|Plantijn Moretus]], drukker in Antwerpen, voerde vermiljoen in vanuit de kwik- | Sinds de [[8e eeuw]] kan vermiljoen [[synthetisch]] worden aangemaakt. Tegenwoordig zijn verschillende manieren bekend om het kwiksulfide te synthetiseren. Het kan zowel in water- als in olieachtige schilderstechnieken gebruikt worden. Het pigment werd ook gebruikt in drukinkt, om als contrast te dienen ten opzichte van de verder in zwart gedrukte tekst. [[Plantijn Moretus (drukker)|Plantijn Moretus]], drukker in Antwerpen, voerde vermiljoen in vanuit de [[kwik-mijn]]en in Spanje, en besteedde daaraan voor die tijd een behoorlijk som geld. Drukinkt was tot ver in de [[19e eeuw]] niet veel meer dan gekookte [[lijnolie]]-[[vernis]] dat met pigment werd verwreven. | ||
Nadeel is dat de [[lichtecht|lichtechtheid]] van vermiljoen zeer slecht is. Onder de invloed van licht kan vermiljoen overgaan in een zwart product, een stabielere, zwarte kwiksulfidemodificatie. Als er bovendien een overmaat aan chloride aanwezig is, verkleurt het zwarte product weer tot een wit. Dat heeft tot gevolg dat er op oude schilderijen een grijze waas, of stipjes zwart over het vermiljoen heen komt. Verder zijn er problemen bekend bij het combineren van vermiljoen met andere pigmenten. Wordt het [[zwavel]]houdende vermiljoen vermengd met [[loodwit]] dan vervalt het loodwit tot een grauwe kleur. Ook is het niet met [[ultramarijn]] te mengen. | Nadeel is dat de [[lichtecht|lichtechtheid]] van vermiljoen zeer slecht is. Onder de invloed van licht kan vermiljoen overgaan in een zwart product, een stabielere, zwarte kwiksulfidemodificatie. Als er bovendien een overmaat aan chloride aanwezig is, verkleurt het zwarte product weer tot een wit. Dat heeft tot gevolg dat er op oude schilderijen een grijze waas, of stipjes zwart over het vermiljoen heen komt. Verder zijn er problemen bekend bij het combineren van vermiljoen met andere pigmenten. Wordt het [[zwavel]]houdende vermiljoen vermengd met [[loodwit]] dan vervalt het loodwit tot een grauwe kleur. Ook is het niet met [[ultramarijn]] te mengen. | ||
Versie van 25 sep 2010 13:24
Vermiljoen is een rood-oranjeachtig pigment. Het bestaat uit Kwik(II)-sulfide en wordt in de natuur gevonden als het mineraal cinnaber. Dat is tevens een van de vormen waarin kwikerts wordt gevonden. De kleur van de Nederlandse vlag wordt aangeduid met helder vermiljoen.
De naam vermiljoen komt uit het Latijn voor vermiculus, wat kleine worm betekent. Zie cochenille, ook een rode kleurstof die echter uit kleine insecten (schildluizen) gemaakt wordt. Het eerst werd vermiljoen beschreven door Theophrastus in 315 voor Chr. Hij gebruikte daarbij het woord cinnaber.
een vermiljoenkleurige vogel.
Bronnen van cinnaber zijn zeldzaam, en daarom was vermiljoen oorspronkelijk buitensporig kostbaar. In het Romeinse Rijk was de verkoop een keizerlijk recht. In de middeleeuwen was vermiljoen net zo duur als vergulden. Ook in 2006 is echte Chinese vermiljoenolieverf nog zeer kostbaar. Een tube van 225 ml kan £200 kosten (US $300).
Sinds de 8e eeuw kan vermiljoen synthetisch worden aangemaakt. Tegenwoordig zijn verschillende manieren bekend om het kwiksulfide te synthetiseren. Het kan zowel in water- als in olieachtige schilderstechnieken gebruikt worden. Het pigment werd ook gebruikt in drukinkt, om als contrast te dienen ten opzichte van de verder in zwart gedrukte tekst. Plantijn Moretus, drukker in Antwerpen, voerde vermiljoen in vanuit de kwik-mijnen in Spanje, en besteedde daaraan voor die tijd een behoorlijk som geld. Drukinkt was tot ver in de 19e eeuw niet veel meer dan gekookte lijnolie-vernis dat met pigment werd verwreven.
Nadeel is dat de lichtechtheid van vermiljoen zeer slecht is. Onder de invloed van licht kan vermiljoen overgaan in een zwart product, een stabielere, zwarte kwiksulfidemodificatie. Als er bovendien een overmaat aan chloride aanwezig is, verkleurt het zwarte product weer tot een wit. Dat heeft tot gevolg dat er op oude schilderijen een grijze waas, of stipjes zwart over het vermiljoen heen komt. Verder zijn er problemen bekend bij het combineren van vermiljoen met andere pigmenten. Wordt het zwavelhoudende vermiljoen vermengd met loodwit dan vervalt het loodwit tot een grauwe kleur. Ook is het niet met ultramarijn te mengen.
Tegenwoordig wordt het historisch belangrijke pigment zo goed als nooit meer gebruikt in de schilderkunst. Sinds de 19e eeuw is vermiljoen vervangen door een variant van cadmiumrood, dat zeer lichtecht is en te vermengen met alle pigmenten. Vermiljoen is ook één van de bestanddelen van de kleur koperbrons.
Omdat vermiljoen niet in het maagzuur oplost, wordt het niet door het lichaam opgenomen. Er is dus geen gevaar voor vergiftiging door het rode pigment.