Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Wulfila: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''Wulfila''' (verlatijnst '''Ulfilas''', Oudgrieks {{Grieks|Οὐλφίλας}}, ''Oulphílas'' of ook {{Grieks|Οὐρφίλας}} ''Ourphílas'', geboren omstreeks 311 – [[Constantinopel]], 383) was een Visigotische theoloog en bisschop. | '''Wulfila''' (verlatijnst '''Ulfilas''', Oudgrieks {{Grieks|Οὐλφίλας}}, ''Oulphílas'' of ook {{Grieks|Οὐρφίλας}} ''Ourphílas'', geboren omstreeks 311 – [[Constantinopel]], 383) was een Visigotische theoloog en bisschop. Hij is vooral bekend als de vertaler van gedeelten van de Bijbel in het Gotisch. Met dit doel ontwierp hij ook het [[Gotisch alfabet|Gotische alfabet]]. Wulfila stamde waarschijnlijk af van een Gotische vader en een [[Cappadocië|Cappadocische]] moeder. | ||
Als jongeman werd hij naar Constantinopel gestuurd, ofwel als gegijzelde ofwel als ambassadeur. | |||
In 341 werd hij tot bisschop aangesteld door [[Eusebius van Nicomedia]]. Door aanhoudende christenvervolgingen leidde hij de christelijke West-Goten naar het huidige Pleven ([[Bulgarije]]). Rond het jaar 369 vertaalde hij de Bijbel. | |||
Ondanks zijn ariaanse overtuigingen, waarbij Jezus Christus een onderworpen positie had aan God, wordt hij soms de ’Apostel van de Goten’ genoemd. | |||
==Bijbelvertaling== | ==Bijbelvertaling== | ||
| Regel 9: | Regel 15: | ||
::{| | ::{| | ||
|𐌰𐍄𐍄𐌰 𐌿𐌽𐍃𐌰𐍂, 𐌸𐌿 𐌹𐌽 𐌷𐌹𐌼𐌹𐌽𐌰𐌼, | |𐌰𐍄𐍄𐌰 𐌿𐌽𐍃𐌰𐍂, 𐌸𐌿 𐌹𐌽 𐌷𐌹𐌼𐌹𐌽𐌰𐌼, | ||
|''atta unsar þu | |''atta unsar þu in himinam | ||
|- | |- | ||
|𐍅𐌴𐌹𐌷𐌽𐌰𐌹 𐌽𐌰𐌼𐍉 𐌸𐌴𐌹𐌽, | |𐍅𐌴𐌹𐌷𐌽𐌰𐌹 𐌽𐌰𐌼𐍉 𐌸𐌴𐌹𐌽, | ||
| Regel 21: | Regel 27: | ||
|- | |- | ||
|𐍃𐍅𐌴 𐌹𐌽 𐌷𐌹𐌼𐌹𐌽𐌰 𐌾𐌰𐌷 𐌰𐌽𐌰 𐌰𐌹𐍂𐌸𐌰𐌹. | |𐍃𐍅𐌴 𐌹𐌽 𐌷𐌹𐌼𐌹𐌽𐌰 𐌾𐌰𐌷 𐌰𐌽𐌰 𐌰𐌹𐍂𐌸𐌰𐌹. | ||
|''swe | |''swe in himina jah ana airþai | ||
|- | |- | ||
|𐌷𐌻𐌰𐌹𐍆 𐌿𐌽𐍃𐌰𐍂𐌰𐌽𐌰 𐌸𐌰𐌽𐌰 𐍃𐌹𐌽𐍄𐌴𐌹𐌽𐌰𐌽 𐌲𐌹𐍆 𐌿𐌽𐍃 𐌷𐌹𐌼𐌼𐌰 𐌳𐌰𐌲𐌰, | |𐌷𐌻𐌰𐌹𐍆 𐌿𐌽𐍃𐌰𐍂𐌰𐌽𐌰 𐌸𐌰𐌽𐌰 𐍃𐌹𐌽𐍄𐌴𐌹𐌽𐌰𐌽 𐌲𐌹𐍆 𐌿𐌽𐍃 𐌷𐌹𐌼𐌼𐌰 𐌳𐌰𐌲𐌰, | ||
| Regel 33: | Regel 39: | ||
|- | |- | ||
|𐌾𐌰𐌷 𐌽𐌹 𐌱𐍂𐌹𐌲𐌲𐌰𐌹𐍃 𐌿𐌽𐍃 𐌹𐌽 𐍆𐍂𐌰𐌹𐍃𐍄𐌿𐌱𐌽𐌾𐌰𐌹, | |𐌾𐌰𐌷 𐌽𐌹 𐌱𐍂𐌹𐌲𐌲𐌰𐌹𐍃 𐌿𐌽𐍃 𐌹𐌽 𐍆𐍂𐌰𐌹𐍃𐍄𐌿𐌱𐌽𐌾𐌰𐌹, | ||
|''jah ni briggais uns | |''jah ni briggais uns in fraistubnjai | ||
|- | |- | ||
|𐌰𐌺 𐌻𐌰𐌿𐍃𐌴𐌹 𐌿𐌽𐍃 𐌰𐍆 𐌸𐌰𐌼𐌼𐌰 𐌿𐌱𐌹𐌻𐌹𐌽; | |𐌰𐌺 𐌻𐌰𐌿𐍃𐌴𐌹 𐌿𐌽𐍃 𐌰𐍆 𐌸𐌰𐌼𐌼𐌰 𐌿𐌱𐌹𐌻𐌹𐌽; | ||
| Regel 42: | Regel 48: | ||
|- | |- | ||
|𐌾𐌰𐌷 𐌼𐌰𐌷𐍄𐍃 𐌾𐌰𐌷 𐍅𐌿𐌻𐌸𐌿𐍃 𐌹𐌽 𐌰𐌹𐍅𐌹𐌽𐍃. ] | |𐌾𐌰𐌷 𐌼𐌰𐌷𐍄𐍃 𐌾𐌰𐌷 𐍅𐌿𐌻𐌸𐌿𐍃 𐌹𐌽 𐌰𐌹𐍅𐌹𐌽𐍃. ] | ||
|''jah mahts jah wulþus | |''jah mahts jah wulþus in aiwins.'' ] | ||
|- | |- | ||
|𐌰𐌼𐌴𐌽. | |𐌰𐌼𐌴𐌽. | ||
| Regel 54: | Regel 60: | ||
Zijn taalkundige prestaties moeten in verband worden gezien met zijn belangrijkste werk : de Bijbelvertaling van Wulfila is de vroegste Bijbelvertaling in een Germaanse taal. | Zijn taalkundige prestaties moeten in verband worden gezien met zijn belangrijkste werk : de Bijbelvertaling van Wulfila is de vroegste Bijbelvertaling in een Germaanse taal. | ||
==Weblinks== | |||
{{CathEn|15120c|Ulfilas}} | |||
[[Categorie:Missionaris]] | [[Categorie:Missionaris]] | ||
[[Categorie:Bisschop]] | [[Categorie:Bisschop]] | ||
[[Categorie:Bijbelvertaler]] | [[Categorie:Bijbelvertaler]] | ||
{{kiem}} | {{kiem}} | ||
Versie van 11 jul 2024 00:20
Wulfila (verlatijnst Ulfilas, Oudgrieks Οὐλφίλας, Oulphílas of ook Οὐρφίλας Ourphílas, geboren omstreeks 311 – Constantinopel, 383) was een Visigotische theoloog en bisschop. Hij is vooral bekend als de vertaler van gedeelten van de Bijbel in het Gotisch. Met dit doel ontwierp hij ook het Gotische alfabet. Wulfila stamde waarschijnlijk af van een Gotische vader en een Cappadocische moeder.
Als jongeman werd hij naar Constantinopel gestuurd, ofwel als gegijzelde ofwel als ambassadeur.
In 341 werd hij tot bisschop aangesteld door Eusebius van Nicomedia. Door aanhoudende christenvervolgingen leidde hij de christelijke West-Goten naar het huidige Pleven (Bulgarije). Rond het jaar 369 vertaalde hij de Bijbel.
Ondanks zijn ariaanse overtuigingen, waarbij Jezus Christus een onderworpen positie had aan God, wordt hij soms de ’Apostel van de Goten’ genoemd.
Bijbelvertaling
Wulfila’s grootste prestatie is de vertaling van grote delen van de Bijbel in het Gotisch en de ontwikkeling van een Gotisch schrift.
Het bekendste exemplaar van deze Gotische Bijbeltekst is de Codex Argenteus, een zesde-eeuws afschrift, gedeeltelijk met zilveren en gedeeltelijk met gouden letters geschreven op perkament dat met de keizerlijke kleur purper gekleurd was. Sinds 1648 wordt deze onschatbaar kostbare codex bewaard in het Zweedse Uppsala.
Het onzevader (’atta unsar) luidt in Wulfila’s vertaling:
𐌰𐍄𐍄𐌰 𐌿𐌽𐍃𐌰𐍂, 𐌸𐌿 𐌹𐌽 𐌷𐌹𐌼𐌹𐌽𐌰𐌼, atta unsar þu in himinam 𐍅𐌴𐌹𐌷𐌽𐌰𐌹 𐌽𐌰𐌼𐍉 𐌸𐌴𐌹𐌽, weihnai namo þein 𐌵𐌹𐌼𐌰𐌹 𐌸𐌹𐌿𐌳𐌹𐌽𐌰𐍃𐍃𐌿𐍃 𐌸𐌴𐌹𐌽𐍃, qimai þiudinassus þeins 𐍅𐌰𐌹𐍂𐌸𐌰𐌹 𐍅𐌹𐌻𐌾𐌰 𐌸𐌴𐌹𐌽𐍃, wairþai wilja þeins 𐍃𐍅𐌴 𐌹𐌽 𐌷𐌹𐌼𐌹𐌽𐌰 𐌾𐌰𐌷 𐌰𐌽𐌰 𐌰𐌹𐍂𐌸𐌰𐌹. swe in himina jah ana airþai 𐌷𐌻𐌰𐌹𐍆 𐌿𐌽𐍃𐌰𐍂𐌰𐌽𐌰 𐌸𐌰𐌽𐌰 𐍃𐌹𐌽𐍄𐌴𐌹𐌽𐌰𐌽 𐌲𐌹𐍆 𐌿𐌽𐍃 𐌷𐌹𐌼𐌼𐌰 𐌳𐌰𐌲𐌰, hlaif unsarana þana sinteinan gif uns himma daga 𐌾𐌰𐌷 𐌰𐍆𐌻𐌴𐍄 𐌿𐌽𐍃 𐌸𐌰𐍄𐌴𐌹 𐍃𐌺𐌿𐌻𐌰𐌽𐍃 𐍃𐌹𐌾𐌰𐌹𐌼𐌰, jah aflet uns þatei skulans sijaima 𐍃𐍅𐌰𐍃𐍅𐌴 𐌾𐌰𐌷 𐍅𐌴𐌹𐍃 𐌰𐍆𐌻𐌴𐍄𐌰𐌼 𐌸𐌰𐌹𐌼 𐍃𐌺𐌿𐌻𐌰𐌼 𐌿𐌽𐍃𐌰𐍂𐌰𐌹𐌼, swaswe jah weis afletam þaim skulam unsaraim 𐌾𐌰𐌷 𐌽𐌹 𐌱𐍂𐌹𐌲𐌲𐌰𐌹𐍃 𐌿𐌽𐍃 𐌹𐌽 𐍆𐍂𐌰𐌹𐍃𐍄𐌿𐌱𐌽𐌾𐌰𐌹, jah ni briggais uns in fraistubnjai 𐌰𐌺 𐌻𐌰𐌿𐍃𐌴𐌹 𐌿𐌽𐍃 𐌰𐍆 𐌸𐌰𐌼𐌼𐌰 𐌿𐌱𐌹𐌻𐌹𐌽; ak lausei uns af þamma ubilin [ 𐌿𐌽𐍄𐌴 𐌸𐌴𐌹𐌽𐌰 𐌹𐍃𐍄 𐌸𐌹𐌿𐌳𐌰𐌽𐌲𐌰𐍂𐌳𐌹 [ unte þeina ïst þiudangardi 𐌾𐌰𐌷 𐌼𐌰𐌷𐍄𐍃 𐌾𐌰𐌷 𐍅𐌿𐌻𐌸𐌿𐍃 𐌹𐌽 𐌰𐌹𐍅𐌹𐌽𐍃. ] jah mahts jah wulþus in aiwins. ] 𐌰𐌼𐌴𐌽. amen
In de Codex Argenteus is het onzevader terug te vinden op de bladzijden Ms4verso (eerste bede) en Ms5recto (vervolg).
Alfabet
Wulfila ontwikkelde het Gotische schrift op basis van het Griekse schrift met enkele Latijnse letters en runen. Wulfila gaf de Goten niet alleen een nieuw schrift, maar ook nieuwe woorden (neologismen, leenwoorden), want veel termen uit de Griekse taal bestonden nog niet in het Gotisch. Dergelijke woordcreaties waren een van de vroegste vormen van gecontextualiseerde zending, d.w.z. de poging om christelijke concepten, zoals die met name door de Bijbelse geschriften werden gegeven, over te dragen aan culturen waaraan zulke dingen vreemd moeten zijn geweest.
Zijn taalkundige prestaties moeten in verband worden gezien met zijn belangrijkste werk : de Bijbelvertaling van Wulfila is de vroegste Bijbelvertaling in een Germaanse taal.
Weblinks
(en) Ulfilas, in: Catholic Encyclopedia, New York, Robert Appleton Company, 1907-1912. (vertaal via: 
)