Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Republiek Lanfang: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(vert wp en)
Geen bewerkingssamenvatting
 
Regel 5: Regel 5:
| Vlag              =  
| Vlag              =  
}}
}}
 
De '''Republiek Lanfang''' (Chinees: {{Lang|zh|蘭芳共和國}}; pinyin: {{Lang|zh-latn-pinyin|Lánfāng Gònghéguó}}, [[Phak-fa-sṳ]]: {{Lang|hak-latn|Làn-fông Khiung-fò-koet}}), ook bekend als '''Lanfang Company''' (Chinese: {{Lang|zh|蘭芳公司}}; pinyin: {{Lang|zh-latn-pinyin|Lánfāng gōngsī}}), was een [[Kongsi|Kongsi Federatie]] in West [[Borneo]]. De republiek werd gesticht in 1777 door Low Lan Pak ( {{Lang|zh|羅芳伯}} ) van het Chinese volk van de [[Hakka (volk)|Hakka]]<!---{{Interlanguage link|Low Lan Pak|hak|羅芳伯|WD=|lt=Low Lan Pak}}---> en hield op te bestaan door de [[Nederlands-Indië|Nederlandse bezetting]] in 1884.
De '''Republiek Lanfang''' (Chinees: {{Lang|zh|蘭芳共和國}}; pinyin: {{Lang|zh-latn-pinyin|Lánfāng Gònghéguó}}, [[Phak-fa-sṳ]]: {{Lang|hak-latn|Làn-fông Khiung-fò-koet}}), ook bekend als '''Lanfang Company''' (Chinese: {{Lang|zh|蘭芳公司}}; pinyin: {{Lang|zh-latn-pinyin|Lánfāng gōngsī}}), was een [[Kongsi|Kongsi Federatie]] in West [[Borneo]]. Het werd opgericht door een [[Hakka (volk)|Hakka Chinese]] genoemd {{Interlanguage link|Low Lan Pak|hak|羅芳伯|WD=|lt=Low Lan Pak}} in 1777 werd het beëindigd door [[Nederlands-Indië|Nederlandse bezetting]] in 1884.


== Aankomst van de Chinezen ==
== Aankomst van de Chinezen ==
De [[Sultan (rang)|sultans]] van West-[[West-Kalimantan|Borneo]], waaronder [[Sultanaat van Sambas|Sambas]], [[Sultanate of Sukadana|Sukadana]] en [[Sultanate of Landak|Landak]], importeerden in de 18e eeuw Chinese arbeiders om in [[Goud|goud-]] of [[Tin (element)|tinmijnen]] te werken. Een aantal mijnbouwbedrijven genoot enige politieke autonomie, <ref>{{Citeer web |url=http://www.stnn.cc:82/culture/reveal/t20060529_223627.html |titel=星島文化-海外華人創建了世上第一個共和國 |bezochtdatum=2010-10-31 |werk=culture.singtaonet.com |taal=zh-Hant |archiefurl=https://web.archive.org/web/20110424124658/http://www.stnn.cc:82/culture/reveal/t20060529_223627.html |archiefdatum=2011-04-24 |dodeurl=ja}}</ref> maar Lanfang is het meest bekend dankzij een geschiedenis geschreven door [[Yap Siong-yoen]], de schoonzoon van de laatste [[Kapitan Cina|kapitan]] van de Lanfang Company. Deze geschiedenis werd in 1885 vertaald naar het [[Nederlands]] door [[Jan Jakob Maria de Groot|JJM de Groot]], een Nederlandse sinoloog die de geschiedenis van Lanfang vastlegde met de hulp van de laatste president, [[Liu Asheng]].<ref>[https://books.google.com/books?id=nGpwAAAAMAAJ&q=1777+lanfang Lindsey'& Pausacker & Coppel &Institute of Southeast Asian Studies & Monash Asia Institute 2005], p. 105.</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=E1d5L9tXXq0C&dq=1777+lanfang&pg=PA164 ed. ]</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=YFIGVqZ9ZKsC&dq=1777+lanfang&pg=PA169 ed. ]</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=pXLO2k1oaPsC&dq=1777+lanfang&pg=PA288 ed. ]</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=FQkdAAAAMAAJ&q=1777+lanfang Chin 1981], p. 19.</ref> Geen van de andere Chinese mijnbouworganisaties in westelijk Kalimantan heeft schriftelijke verslagen nagelaten; de gegevens van de anderen werden gedocumenteerd door Nederlandse sinologen. <ref>Heidhues 2001:169</ref>
De [[Sultan (rang)|sultans]] van West-[[West-Kalimantan|Borneo]], waaronder [[Sultanaat van Sambas|Sambas]], [[Sultanate of Sukadana|Sukadana]] en [[Sultanate of Landak|Landak]], importeerden in de 18e eeuw Chinese arbeiders om in [[Goud|goud-]] of [[Tin (element)|tinmijnen]] te werken. Een aantal mijnbouwbedrijven genoot enige politieke autonomie,<ref>{{Citeer web |url=http://www.stnn.cc:82/culture/reveal/t20060529_223627.html |titel=星島文化-海外華人創建了世上第一個共和國 |bezochtdatum=2010-10-31 |werk=culture.singtaonet.com |taal=zh-Hant |archiefurl=https://web.archive.org/web/20110424124658/http://www.stnn.cc:82/culture/reveal/t20060529_223627.html |archiefdatum=2011-04-24 |dodeurl=ja}}</ref> maar Lanfang is het meest bekend dankzij een geschiedenis geschreven door [[Yap Siong-yoen]], de schoonzoon van de laatste [[Kapitan Cina|kapitan]] van de Lanfang Company. Deze geschiedenis werd in 1885 vertaald naar het [[Nederlands]] door [[Jan Jakob Maria de Groot|JJM de Groot]], een Nederlandse sinoloog die de geschiedenis van Lanfang vastlegde met de hulp van de laatste president, [[Liu Asheng]].<ref>[https://books.google.com/books?id=nGpwAAAAMAAJ&q=1777+lanfang Lindsey'& Pausacker & Coppel &Institute of Southeast Asian Studies & Monash Asia Institute 2005], p. 105.</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=E1d5L9tXXq0C&dq=1777+lanfang&pg=PA164 ed. ]</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=YFIGVqZ9ZKsC&dq=1777+lanfang&pg=PA169 ed.]</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=pXLO2k1oaPsC&dq=1777+lanfang&pg=PA288 ed. ]</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=FQkdAAAAMAAJ&q=1777+lanfang Chin 1981], p. 19.</ref> Geen van de andere Chinese mijnbouworganisaties in westelijk Kalimantan heeft schriftelijke verslagen nagelaten; de gegevens van de anderen werden gedocumenteerd door Nederlandse sinologen.<ref>Heidhues 2001:169</ref>


== Heerschappij van Low Lan Pak ==
== Heerschappij van Low Lan Pak ==
De grondlegger van de Lanfang Kongsi was Low Lan Pak ({{Lang|zh|羅芳伯}}), afkomstig uit [[Meizhou]] in de provincie [[Guangdong]]. Chinese kolonisten hebben lang op [[Borneo]] gewoond en de meeste hielden zich bezig met handel en mijnbouw. Ze vormden hun eigen bedrijven, waaronder de Southern Company onder leiding van Low.
De grondlegger van de Lanfang Kongsi was Low Lan Pak ( {{Lang|zh|羅芳伯}} ), afkomstig uit [[Meizhou]] in de provincie [[Guangdong]]. Chinese kolonisten hebben lang op [[Borneo]] gewoond en de meeste hielden zich bezig met handel en mijnbouw. Ze vormden hun eigen bedrijven, waaronder de Southern Company onder leiding van Low.


Low richtte in 1777 de Lanfang Company op (met als hoofdstad Mandor), en deze kwam al snel naar voren als de leidende regering in de regio. <ref>[https://books.google.com/books?id=jqb7L-pKCV8C&pg=PA489 Gernet 1996], p. 489.</ref><ref>[http://www.bt.com.bn/golden-legacy/2011/05/23/saga-lanfang-republic YUNOS 2011.]</ref><ref>[http://www.manifestajournal.org/online-residencies/matteo-lucchetti/eurozone-lan-fang-republic "The Eurozone as a Lan Fang Republic" 2012]</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=fLL5BQj9Xf0C&dq=1777+lanfang&pg=PA40 Zheng 1982], p. 40.</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=vHZuAAAAMAAJ&q=1777+lanfang Wang 1994], p. 87.</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=YMMvAAAAYAAJ&q=1777+lan-fang "The Sarawak Museum Journal, Volume 19" 1971], p. 119.</ref> De kolonisten kozen vervolgens Low als hun inaugurele leider. Low implementeerde veel democratische principes, waaronder het idee dat bij alle staatszaken de raadpleging van de burgers van de republiek betrokken moet zijn. De Republiek had geen permanent leger, maar een ministerie van Defensie dat een nationale militie bestuurde op basis van [[dienstplicht]]. In vredestijd hield de bevolking zich voornamelijk bezig met landbouw, productie, handel en mijnbouw. De administratieve afdelingen van Lanfang omvatten drie niveaus (provincie, prefectuur en provincie), waarbij de mensen leiders voor alle niveaus kozen. Lanfang was een bondgenoot van sultan Abdurrahman van het [[Pontianak-sultanaat|Sultanaat van Pontianak]]. <ref>[https://books.google.com/books?id=ZKAvAAAAYAAJ&q=+republic+1777 "The Sarawak Museum Journal" 1959], p. 671.</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=4WK2s2ogHEAC&pg=PA65 Heidhues 2003], p. 65.</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=4WK2s2ogHEAC&dq=1777+lanfang&pg=PA103 Heidhues 2003], p. 103.</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=Ya71ACt_aDsC&q=lanfang+sultan+wise+1777 Luo & Luo] [https://books.google.com/books?id=Ya71ACt_aDsC&q=1777+lan+fang 1941],</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=3TvTAAAAMAAJ&q=1777+lan-fang 羅 1961],</ref>
Low richtte in 1777 de Lanfang Company op (met als hoofdstad Mandor), en deze kwam al snel naar voren als de leidende regering in de regio.<ref>[https://books.google.com/books?id=jqb7L-pKCV8C&pg=PA489 Gernet 1996], p. 489.</ref><ref>[http://www.bt.com.bn/golden-legacy/2011/05/23/saga-lanfang-republic YUNOS 2011.]</ref><ref>[http://www.manifestajournal.org/online-residencies/matteo-lucchetti/eurozone-lan-fang-republic "The Eurozone as a Lan Fang Republic" 2012]</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=fLL5BQj9Xf0C&dq=1777+lanfang&pg=PA40 Zheng 1982], p. 40.</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=vHZuAAAAMAAJ&q=1777+lanfang Wang 1994], p. 87.</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=YMMvAAAAYAAJ&q=1777+lan-fang "The Sarawak Museum Journal, Volume 19" 1971], p. 119.</ref> De kolonisten kozen vervolgens Low als hun inaugurele leider. Low implementeerde veel democratische principes, waaronder het idee dat bij alle staatszaken de raadpleging van de burgers van de republiek betrokken moet zijn. De Republiek had geen permanent leger, maar een ministerie van Defensie dat een nationale militie bestuurde op basis van [[dienstplicht]]. In vredestijd hield de bevolking zich voornamelijk bezig met landbouw, productie, handel en mijnbouw. De administratieve afdelingen van Lanfang omvatten drie niveaus (provincie, prefectuur en arrondissement, waarbij de mensen leiders voor alle niveaus kozen. Lanfang was een bondgenoot van sultan Abdurrahman van het [[Pontianak-sultanaat|Sultanaat van Pontianak]].<ref>[https://books.google.com/books?id=ZKAvAAAAYAAJ&q=+republic+1777 "The Sarawak Museum Journal" 1959], p. 671.</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=4WK2s2ogHEAC&pg=PA65 Heidhues 2003], p. 65.</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=4WK2s2ogHEAC&dq=1777+lanfang&pg=PA103 Heidhues 2003], p. 103.</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=Ya71ACt_aDsC&q=lanfang+sultan+wise+1777 Luo & Luo] [https://books.google.com/books?id=Ya71ACt_aDsC&q=1777+lan+fang 1941],</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=3TvTAAAAMAAJ&q=1777+lan-fang 羅 1961]</ref>


Low was staatshoofd tot aan zijn dood in 1795. Daarna kozen Lanfang-leden Jiang Wubo als hun volgende president. De burgers van Lanfang kozen in totaal twaalf leiders, die hielpen bij het verbeteren van landbouwtechnieken, het uitbreiden van de mijnproductie, het ontwikkelen van cultureel onderwijs en het organiseren van militaire trainingen.
Low was staatshoofd tot aan zijn dood in 1795. Daarna kozen Lanfang-leden Jiang Wubo als hun volgende president. De burgers van Lanfang kozen in totaal twaalf leiders, die hielpen bij het verbeteren van landbouwtechnieken, het uitbreiden van de mijnbouw, het ontwikkelen van cultureel onderwijs en het organiseren van militaire trainingen.


== Nederlandse verovering ==
== Nederlandse verovering ==
Halverwege de 19e eeuw verzwakte de [[Qing-dynastie]] aanzienlijk. De ontwikkeling van de Lanfang Company leed onder de uiteindelijke expansie van de Nederlanders. De Mandor-gemeenschap voerde hardnekkig verzet, maar faalde uiteindelijk vanwege lage kwaliteit wapens. Lin Ah Sin was de laatste leider van Lanfang.<ref>[https://books.google.com/books?id=eGAKAQAAIAAJ&q=Lan+fang Irwin 1955], p. 173.</ref> Veel burgers van Lanfang en hun nakomelingen trokken naar [[Sumatra]] of [[Singapore]].
Halverwege de 19e eeuw verzwakte de [[Qing-dynastie]] aanzienlijk. De ontwikkeling van de Lanfang Company leed onder de uiteindelijke expansie van de Nederlanders. De Mandor-gemeenschap voerde hardnekkig verzet, maar faalde uiteindelijk vanwege lage kwaliteit wapens. Lin Ah Sin was de laatste leider van Lanfang.<ref>[https://books.google.com/books?id=eGAKAQAAIAAJ&q=Lan+fang Irwin 1955], p. 173.</ref> Veel burgers van Lanfang en hun nakomelingen trokken naar [[Sumatra]] of [[Singapore]].


De Nederlanders waren op hun hoede voor Qing-interventie en annexeerden niet openlijk de landen die werden gecontroleerd door de Lanfang Company, en creëerden een ander marionettenregime. Pas in 1912, toen de Qing-dynastie instortte, riepen de Nederlanders hun bezetting uit.<sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[help:Referentie gewenst|<span title="This is probably not a result of foreign policy by Dutch state, more likely it's just part of a general transition from indirect to direct rule. (May 2021)">citaat nodig</span>]]'' &#x5D;</sup>
De Nederlanders waren op hun hoede voor Qing-interventie en annexeerden niet openlijk de landen die werden gecontroleerd door de Lanfang Company, en creëerden een ander marionettenregime. Pas in 1912, toen de Qing-dynastie instortte, riepen de Nederlanders hun bezetting uit.{{toelichting|This is probably not a result of foreign policy by Dutch state, more likely it's just part of a general transition from indirect to direct rule. (May 2021)">citaat nodig}}


== Bronnen ==
== Bronnen ==

Huidige versie van 30 nov 2023 om 01:08

蘭芳共和國
1777–1884
rel=nofollow

De Republiek Lanfang (Chinees: 蘭芳共和國; pinyin: Lánfāng Gònghéguó, Phak-fa-sṳ: Làn-fông Khiung-fò-koet), ook bekend als Lanfang Company (Chinese: 蘭芳公司; pinyin: Lánfāng gōngsī), was een Kongsi Federatie in West Borneo. De republiek werd gesticht in 1777 door Low Lan Pak ( 羅芳伯 ) van het Chinese volk van de Hakka en hield op te bestaan door de Nederlandse bezetting in 1884.

Aankomst van de Chinezen

De sultans van West-Borneo, waaronder Sambas, Sukadana en Landak, importeerden in de 18e eeuw Chinese arbeiders om in goud- of tinmijnen te werken. Een aantal mijnbouwbedrijven genoot enige politieke autonomie,[1] maar Lanfang is het meest bekend dankzij een geschiedenis geschreven door Yap Siong-yoen, de schoonzoon van de laatste kapitan van de Lanfang Company. Deze geschiedenis werd in 1885 vertaald naar het Nederlands door JJM de Groot, een Nederlandse sinoloog die de geschiedenis van Lanfang vastlegde met de hulp van de laatste president, Liu Asheng.[2][3][4][5][6] Geen van de andere Chinese mijnbouworganisaties in westelijk Kalimantan heeft schriftelijke verslagen nagelaten; de gegevens van de anderen werden gedocumenteerd door Nederlandse sinologen.[7]

Heerschappij van Low Lan Pak

De grondlegger van de Lanfang Kongsi was Low Lan Pak ( 羅芳伯 ), afkomstig uit Meizhou in de provincie Guangdong. Chinese kolonisten hebben lang op Borneo gewoond en de meeste hielden zich bezig met handel en mijnbouw. Ze vormden hun eigen bedrijven, waaronder de Southern Company onder leiding van Low.

Low richtte in 1777 de Lanfang Company op (met als hoofdstad Mandor), en deze kwam al snel naar voren als de leidende regering in de regio.[8][9][10][11][12][13] De kolonisten kozen vervolgens Low als hun inaugurele leider. Low implementeerde veel democratische principes, waaronder het idee dat bij alle staatszaken de raadpleging van de burgers van de republiek betrokken moet zijn. De Republiek had geen permanent leger, maar een ministerie van Defensie dat een nationale militie bestuurde op basis van dienstplicht. In vredestijd hield de bevolking zich voornamelijk bezig met landbouw, productie, handel en mijnbouw. De administratieve afdelingen van Lanfang omvatten drie niveaus (provincie, prefectuur en arrondissement, waarbij de mensen leiders voor alle niveaus kozen. Lanfang was een bondgenoot van sultan Abdurrahman van het Sultanaat van Pontianak.[14][15][16][17][18]

Low was staatshoofd tot aan zijn dood in 1795. Daarna kozen Lanfang-leden Jiang Wubo als hun volgende president. De burgers van Lanfang kozen in totaal twaalf leiders, die hielpen bij het verbeteren van landbouwtechnieken, het uitbreiden van de mijnbouw, het ontwikkelen van cultureel onderwijs en het organiseren van militaire trainingen.

Nederlandse verovering

Halverwege de 19e eeuw verzwakte de Qing-dynastie aanzienlijk. De ontwikkeling van de Lanfang Company leed onder de uiteindelijke expansie van de Nederlanders. De Mandor-gemeenschap voerde hardnekkig verzet, maar faalde uiteindelijk vanwege lage kwaliteit wapens. Lin Ah Sin was de laatste leider van Lanfang.[19] Veel burgers van Lanfang en hun nakomelingen trokken naar Sumatra of Singapore.

De Nederlanders waren op hun hoede voor Qing-interventie en annexeerden niet openlijk de landen die werden gecontroleerd door de Lanfang Company, en creëerden een ander marionettenregime. Pas in 1912, toen de Qing-dynastie instortte, riepen de Nederlanders hun bezetting uit.[Toelichting gevraagd]

Bronnen

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
rel=nofollow
rel=nofollow
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Republiek_Lanfang&oldid=356277"