Childerik I

Childerik I I (ca. 436 – 481 of 482) 481 of 482), was de eerste historisch verifieerbare Frankische koning of rex uit de Merovingische dynastie vanaf 457 of 458. Hij vestigde zijn heerschappij in Noordoost-Gallië in de Romeinse provincie Belgica Secunda in de jaren 460 en 470, terwijl de West-Romeinse bestuursorde daar geleidelijk instortte. Hij legde de basis voor de opkomst van het latere Frankische Rijk onder zijn zoon en opvolger Clovis I (Chlodovech I). Zijn graftombe met rijke grafgiften werd in 1653 herontdekt in Doornik.

Geschiedenis

Childerik verkreeg het leiderschap in 457/458, wat daarom wordt beschouwd als het jaar dat zijn vader Merovech zou zijn overleden. De geschiedschrijver Gregorius van Tours vermeldt dat Childerik op een zeker moment door zijn volk zou zijn verstoten omdat hij zich zo vaak vergreep aan vrije en adellijke vrouwen dat dit niet meer aanvaard werd. Aegidius, de magister militum, zou hem hebben verdreven en vervolgens tot koning zijn verkozen. Childerik zou acht jaar in ballingschap in Thoringiam hebben geleefd. In de Geschiedenis van de Franken door Gregorius van Tours staat hierover: „Abiens ergo in Thoringiam, apud regem Bysinum uxoremque eius Basinam latuit”. Het woord Thoringiam wordt doorgaans uitgelegd als Thüringen, maar mogelijk betekent het Doornik (Tournai) en omgeving.

Grafvondst

Op 27 mei 1653 werd tijdens graafwerkzaamheden voor de bouw van een hospice de graftombe van Childerik intact teruggevonden op dertig meter van de Sint-Brixiuskerk (Saint-Brice) te Doornik in de toenmalige Spaanse Nederlanden (nu in de Belgische provincie Henegouwen).

De arts en archeoloog Jean-Jacques Chifflet werd erbij gehaald. Hij maakt een gedetailleerde beschrijving van de vondst, die uitgegeven wordt in een met een groot aantal gravures geïllustreerd boek. Hierdoor wijn ze goed op de hoogte van de inhoud van de grafschat van Childerik.

Het graf bevatte prachtige grafgiften van wapens, zoals spatha, sax, lans, francis en schildknop, alsmede waardevolle sieraden zoals een gouden mantelspeld, een gouden armring en verschillende gouden en zilveren munten. De meest recente gouden munten dateren uit de tijd van de Oostromeinse keizer Zeno (474 tot 491). Het gevest van de spatha, delen van de schede van de sax en talrijke gespen en voorwerpen waren van goud en versierd met uitgebreide versieringen. Ongeveer 300 gouden hangers in de vorm van nachtvlinders maakten deel uit van de versiering van een brokaatmantel. Het graf werd duidelijk geïdentificeerd door een zegelring met een gestileerd portret en het opschrift CHILDIRICI REGIS.

De gouden hangers worden al eeuwen ’bijen’ genoemd, sinds deze door Chifflet zo werden beschreven. Bijen zouden bij de Franken een symbool zijn geweest voor onsterfelijkheid. Op de illustraties die hiervan gemaakt werden, zien de figuren er eerder uit als motten of nachtvlinders. Een aantal auteurs beschrijft de figuren als boomkrekels en geven deze dezelfde symboolwaarde als bijen.

Omdat de Oostenrijkse aartshertog Leopold Wilhelm destijds regent was van de Spaanse Nederlanden, kwam de schat van Childeric in zijn bezit en werd naar Wenen gebracht. Later schonk men deze aan koning Lodewijk XIV van Frankrijk, die ze liet bewaren in de Bibliothèque nationale. In 1831 werd de goudschat gestolen. Tijdens een achtervolging dumpten de dieven een deel van de buit in de Seine. Een ander deel van het goud werd door hen gesmolten. Wat overbleef waren de replica’s die in Wenen waren gemaakt. Het Römisch-Germanisches Zentralmuseum in Mainz bezit replica’s van die replica’s.

Heiden?

Volgens de consensus was Childerik een ’heiden’. Dat hij begraven werd met 21 paarden, zou daarop wijzen. Bij de grafschat bevond zich een ’gouden ossenkop met zonnemotief’, die geïnterpreteerd wordt als een symbool voor de Germaanse god Thor. De zienswijze dat Childerik geen christen was, past bij het verhaal van Gregorius van Tours, die in zijn Geschiedenis van de Franken beschrijft dat Childeriks zoon Clovis de eerste was die zich als rooms-katholiek liet dopen. Het argument dat hij zich met zijn rijdieren liet begraven, toont in werkelijkheid niets aan over zijn religie. Er zijn graven bekend van anderen uit de Late Oudheid die met hun paarden werden bijgezet en die wel degelijk christelijk waren.

Verwijzingen