Essay:Reizen naar Athos

Dit is een gebruikersessay geschreven door Gebruiker:Hold The Line

Dit essay gaat over het reizen naar Athos, de monnikenrepubliek in Griekenland. En dat is anders dan reizen naar de meeste andere bestemmingen op de wereld. Want, de Byzantijnse keizer Constantijn IX Monomachos heeft in 1046 het bestaan van Athos als monnikenstaat erkend en het voorschrift uitgevaardigd dat geen "baardlozen", dus geen vrouwen of jongeren Athos mochten betreden. Ook is Athos verboden gebied voor alle vrouwelijk dieren. Toch zijn in weerwil met dit het verbod er wel poezen en kippen aanwezig op Athos. Katten zijn namelijk nodig om de kloosters vrij van ongedierte te houden en voor het schilderen van iconen zijn eierdooiers en dus kippen noodzakelijk. Dat betekend dat ongeveer de halve wereldbevolking niet naar Athos kan en mag reizen. Om op Athos toegelaten te worden is een pelgrimsvisum (diamonitiria) noodzakelijk, en men moet van het mannelijk geslacht zijn. Orthodoxe jongetjes mogen onder begeleiding van hun vader Athos betreden, maar zij mogen er niet overnachten totdat ze achttien jaar oud zijn.

Volgens een van de overleveringen zou Maria, de moeder van Christus, samen met de apostel Johannes op weg naar Cyprus zijn geweest toen een storm hen naar Athos deed afdrijven. Eenmaal daar aangekomen zou zij de volgende woorden gesproken hebben: "Dit is voortaan mijn tuin en geen enkele andere vrouw zal hier ooit een voet zetten." Een andere visie is dat het voor de monniken een stuk makkelijker is zich geheel op hun devotie te richten zonder de aanwezigheid van vrouwen. Ook vrouwelijke dieren zoals koeien, geiten, paarden en lastdieren zouden hen te veel afhouden van hun religieuze verplichtingen. Athos is een bestemming voor rezigers die geïnteresseerd zijn in Byzantijnse kunst en een religieuze belangstelling hebben. U hoeft echter niet zelf gelovig te zijn om Athos te bezoeken. Athos is als bestemming echter ongeschikt voor mensen met een lichamelijke beperking. Indien u naar Athos afreist, moet u zorgen voor goede wandelschoenen en kleding voor zowel warme als koude dagen, afhankelijk van het seizoen. Het voor- of naseizoen is de beste tijd om naar Athos te reizen; het is er dan niet zo druk en warm. Korte broeken en t-shirts zonder mouwen zijn niet toegestaan. Het handigst is het om uw bezittingen in een kleine rugzak mee te nemen.
Wel is het voor iedereen mogelijk (zonder restricties) om een dagexcursie per boot langs Athos te maken waarbij men de kloosters op een afstand kan zien liggen.De boot mag de kust tot 500 meter benaderen. Deze excursies kan men in verschillende badplaatsen in de omgeving boeken. Ze duren meestal acht tot tien uur en de maaltijden zijn in de regel inbegrepen.

De Monniken van Athos hebben een lange weg achter de rug voor zij zich definitief op Athos vestigen, vaak zowel letterlijk als in spirituele zin. Veel van de vaak oudere bebaarde mannen in zwarte gewaden komen namelijk uit diverse landen dan Griekenland, zoals Rusland, Albanië, Roemenië, Bulgarije, Australië, Amerika en Frankrijk, hoewel er door de aanhoudende economische crisis in Griekenland steeds meer Griekse jongeren zich aangetrokken voelen tot het kloosterleven. Voor zij zich terugtrokken uit de wereld en afstand van hun familie en al hun bezittingen namen om zich volledig aan god te wijden hebben ze vaak een normaal aards leven geleid. Een monnik besteed minimaal acht uur per dag aan zijn godsdienstige verplichtingen en doet daarnaast wat simpel werk zoals werken in de moestuin, huishoudelijke werkzaamheden of werken in de kloosterbakkerij of de kaarsenmakerij. Bid zonder onderbreking hielt de apostel Sint Paulus zijn volgelingen voor. In de praktijk ziet men dit ook, de monniken bidden het jezusgebed, Κύριε Ιησού Χριστέ, (Υιέ του Θεού) ελέησόν με. (Heer Jezus Christus, (zoon van god) ontferm u over mij). Ononderbroken, de hele dag door waarbij zij vaak hun Komboskini door hun hand laten glijden, hun gebedsketting. Het zal niet verbazingwekkend zijn dat deze mannen, die vaak al tientallen jaren op Athos wonen, niet erg geïnteresseerd zijn in "aardse" verhalen of problemen van bezoekers. Wel kunnen zij vaak raad geven over religieuze zaken en levensvragen helpen te beantwoordden. De monniken zijn vaak hoogopgeleid en spreken meestal Engels. Gebeurtenissen zoals het verdrijven van Lucifer, de duivel, uit het koor der engelen, de betreurde val van Byzantium in 1453 zijn zaken die besproken worden door de monniken alsof deze gebeurtenissen gisteren plaats vonden. Men wacht op de wederopstanding en het verschijnen van Jezus Christus, wat volgens de monniken zal gebeuren op de heilige berg Athos. Tot die tijd bid en sterft de monnik. Om daarna enkele jaren in de aarde te rusten, waarna zijn botten keurig worden opgestapeld in het knekelhuis bij het klooster.
Naast al deze devotie heeft Athos echter ook een andere kant, zwarte kant. Er zijn immers hardnekkige geruchten over homofiele uitspattingen en heeft Athos ook de nodige schandalen gekend. Een van de bekendste hiervan is het Vatopedi-schandaal, waarbij de Cypriotische abt Efraïm van het Vatopediklooster werd gearresteerd. Het ging om een stuk grond bij het Vistonidameer in Thracië, wat in het bezit was van het klooster, wat geruild was tegen grote hoeveelheden waardevolle bouwgrond en onroerend goed in de buurt van Thessaloniki en Athene, waardoor Griekse staat 100 miljoen euro verloor. En in 2002 hebben die onschuldig uitziende monniken van het Esphigmenou-klooster gerechtsdeurwaarders bestookt met stenen en molotovcocktails.....

De reis

Een reis naar Athos vergt een lange en grondige voorbereiding. Per dag worden er 100 tot 120 orthodoxe pelgrims en 10 niet-orthodoxe bezoekers toegelaten. Vooral rondom hoogtijdagen zoals Pasen worden er veel meer aanvragen gedaan dan er vergunningen beschikbaar zijn. Ook dient u er rekening mee te houden dat Athos vooral in de zomermaanden een populaire bestemming is voor jeugdige, orthodoxe rugzaktoeristen uit de hele wereld die vooral aangetrokken worden door het gratis verblijf en maaltijden in de kloosters. Als niet-orthodoxe gelovige moet u aannemelijk maken dat u een wetenschappelijke of religieuze belangstelling heeft. De monniken trachten namelijk te voorkomen dat Athos het aanzien van een toeristische bestemming krijgt.
En daarom is het beleid onlangs aangescherpt, niet-orthodoxen personen worden nog nauwelijks toegelaten, evenals orthodoxe wat men toeristen zou kunnen noemen.

1. Zowel individuele reizigers als groepen moeten van tevoren een vergunning aanvragen om Athos te betreden.
2. Overnachtingen zijn alleen toegestaan door mannelijke personen van boven de achttien jaar.
3. U wordt voor vier dagen en drie nachten toegelaten.
4. Het is vrouwen niet toegestaan het grondgebied te betreden.

Neem eerst contact op met the Pilgrims' Bureau (adres hier onder)

   The Holy Executive of the Holy Mount Athos Pilgrims' Bureau 
   109 EGNATIA STR. 
   54622, Thessaloniki, Greece
   Tel. +30 2310 252578, Fax +30 2310 222424

Het verzoek moet in het Engels of Grieks gesteld zijn. Ook dient u een kopie van uw paspoort bij te voegen.

De diamonitiria, het pelgrimsvisum om als pelgrim Athos te mogen betreden, wordt uitgegeven door de autoriteiten van Mount Athos. Om het diamonitirion te verkrijgen dient u de verkregen vergunning van het pelgrim's bureau om te ruilen bij het kantoor (The Mount Athos office for Pilgrims) wat zich in Ouranoupolis aan de rechterzijde van de haven bevindt. Griekse bezoekers moeten hierbij hun identiteitskaart tonen en buitenlandse bezoekers hun paspoort. Niet-orthodoxe bezoekers betalen meer dan orthodoxe bezoekers en studenten betalen een gereduceerd tarief. Niet-Grieken die het orthodoxe geloof hebben dienen dit aan te tonen met een doopcertificaat of een brief van een priester. Van Grieken wordt aangenomen dat ze orthodox zijn.

Ook dient u uw verblijf in de kloosters te reserveren. Zonder reservering wordt u niet toegelaten in de kloosters.
Normaal geeft een "diamonitirion" toestemming om vier nachten de kloosters te verblijven, en er wordt toegang gegeven aan maximaal 100 orthodoxe bezoeker en tien niet-orthodoxe bezoekers. Griekse priesters en overige kerkelijke functionarissen zijn vrijgesteld van dit quotum. Het zelden afgegeven "speciale diamonitirion" geeft recht op een onbeperkt verblijf in een klooster.

Nadat aan alle formaliteiten is voldaan kan de werkelijke reis beginnen. U reist per vliegtuig naar Thessaloniki. Vanaf daar neemt u de bus naar Ouranoupoli, de afstand is 120 kilometer.
De kloosters op Athos zijn voor bezoekers alleen met een kleine ferry te bereiken. Het is niet toegestaan eigen vervoersmiddelen mee te nemen. Voor de kloosters aan de westzijde van het schiereiland vertrekt u uit Ouranopolis, voor de kloosters aan de oostzijde vanuit Ierissos. De boot legt bij verschillende kloosters aan, maar veel bezoekers komen aan in de haven van Dafni (Daphne), vanaf hier vertrekken stokoude bussen naar Karyes, het administratieve centrum van Athos. Tussen de kloosters varen ook kleinere boten en watertaxi's. Kijk hier voor meer informatie over de ferry's. Ook zijn er in Karyes taxi's, dit zijn vaak minibusjes die door monniken bestuurd worden om de bezoekers naar de diverse kloosters te brengen.

Het schiereiland

De hoofdstad en administratief centrum, Karyes. De kleine stad ligt op 370 meter hoogt en is omringt door indrukwekkende kastanje- en walnood bomen. Zeer de moeite waard is de kerk van het Protaton uit de tiende eeuw. Deze is opgedragen aan het dormition van de maagd Maria. De kerk heeft zeer bijzondere muurschilderingen en een icon van de heilige maagd Maria, genaamd Axion Estin. Er zijn enkele winkels, een restaurant en een café, een bakker en wat verdere voorzieningen.
Bijna alle souvenirs worden door de monniken vervaardigd en hebben een religieuze achtergrond. De monniken maken deze om geld te verdienen voor hun klooster. Deze zijn te koop in sommige kloosters en in Dafni en Karyes. Athos is, hoewel het tot de EU behoord, vrijgesteld van BTW heffing en belasting afdracht.

Op Athos wordt de de juliaanse kalender aangehouden. Hierdoor loop Athos 13 dagen achter op de door paus Gregorius XIII in 1582 ingevoerde gregoriaanse kalender, de kalender die heden ten dage in het grootste deel van de wereld wordt aanhouden. De juliaanse kalender liep namelijk elke duizend jaar ongeveer 7,8 dagen achter op de zon, en om dit te corrigeren werd de gregoriaanse kalender gefraseerd ingevoerd. Ook wordt op Athos de Byzantijnse tijd nog steeds aangehouden, dit houdt in dat het bij zonsopgang middernacht is en de nieuwe dag begint. Hierdoor ontstaan een tijdsverschil met de Griekse tijd van enkele uren.

Kopen

Enkele voorbeelden hiervan zijn:

• Iconen (in alle formaten en prijzen)
• CD's met religieuze muziek, vooral CD's van het koor van het Simonapetra klooster zijn zeer bekend.
• Houtsnijwerk en wandelstokken met een Atos-embleem.
• Wijn afkomstig van de wijngaarden van Athos en honing.
• Gebedssnoeren (komboskini in het Grieks)
• Boeken over heiligenlevens.

Indien u een gebedssnoer of icoon aanschaft , vraag dan of deze gezegend kunnen worden met de kloosterrelikwieën in het klooster waar u verblijft.

Eten

Bij een verblijf in een klooster kan men de maaltijden samen met de monniken gebruiken in de eetzaal (trapeza). Wel zitten de pelgrim meestal aan aparte tafels, in sommige kloosters moeten zij apart eten. De maaltijden duren tien minuten en er wordt tijdens het eten onderling niet gesproken. Tijdens de maaltijd leest een monnik voor uit de bijbel of uit boeken over het leven van heiligen. Er worden groenten - meestal uit eigen tuin - en brood en olijven geserveerd. Op hoogtijdagen wordt er ook vis en kaas geserveerd. Op de vastendagen (maandag, woensdag en vrijdag) wordt er alleen water gedronken, op de andere dagen wordt er (met mate) wijn geschonken afkomstig van de wijngaarden van Athos. Op de naamdag van de heilige waarna het klooster genoemd is wordt er een stukje cake geserveerd als dessert.

Het is raadzaam wat proviand mee te nemen bij uw bezoek aan Athos. In Dafni of Karyes is het een en andere te koop maar het assortiment is niet uitgebreid. Vlees wordt niet gegeten op Athos en het is niet toegestaan vlees mee naar Athos te nemen.

Het eten in de kloosters is meestal zeer smakelijk en vers, sommige kloosters hebben zelfs een uitstekende reputatie op dit gebied, maar in sommige kloosters zijn de maaltijden ronduit teleurstellend.

Het is belangrijk als men in de kloosters wil eten zich aan de strakke tijdsschema's te houden. Normaal wordt de maaltijd na de liturgie rond een uur of zeven s'morgens geserveerd en na het vesper (rond zes uur in de middag) Per klooster kan dit verschillen en kan dit worden nagevraagd bij de archontaris, de gastenmonnik. De maaltijden zijn gratis.

Het is op Athos alleen toegestaan te overnachten in de kloosters en sketae. Kamperen is verboden en er zijn geen hotels of pensions. Ook zwemmen en zonnebaden aan het strand is niet toegestaan. Een bezoeker wordt bij aankomst vriendelijk ontvangen met Griekse koffie, een glas koel water, tsipouro (sterke drank) en Turks fruit door de Archondaris, de gastenmonnik. U zult kloosters aantreffen die uitstekend verzorgd zijn en kloosters die ronduit vervallen zijn. De bezoekers overnachten in gastenkamers (archontariki). Dit zijn slaapvertrekken die vaak zeer sober zijn uitgerust en er is vaak geen badgelegenheid maar slecht koud water te beschikking. In veel van de kloosters zijn geen televisie, internet of kranten ter beschikking, sommige klooster hebben zelfs geen elektriciteit. Wel zijn er (2014) enkele kloosters die gemoderniseerd zijn met comfortabel gastenkamers en zelfs internet en centrale verwarming. Athos ligt in Noord-Griekenland waardoor het in de winter, het voor- en naseizoen erg koud kan zijn, vooral s'avonds en s'nachts. De verwarming van de gastenverblijven is vaak zeer primitief en bestaat meestal uit een (oude) hout- of petroleum kachel. Bij zonsopgang wordt men gewekt door een monnik die ritmisch op een Simandron (een houten plank) slaat, of er gaat een bel en soms zelfs verschijnt er zelfs een zingende monnik. Dit om aan te geven dat de ochtenddienst is begonnen. Een goede reden om vooral voor de orthodoxe pelgrims om zich nog eens lekker om te draaien tot het ontbijt. Roken en het gebruik van alcohol, behalve aangeboden door het klooster, is verboden.

Overnachten

Het is absoluut noodzakelijk van te voren een slaapplaats te reserveren en u moet zich voor zonsondergang gemeld hebben bij het kloosters. Daarna zit de poort onherroepelijk op slot. De telefoonnummers en faxnummers van de kloosters vindt u hier. Het verblijf is gratis maar een gift wordt wel op prijs gesteld.

Reportage over Athos

Deze reportage van CBS news uit 2012 geeft een goede indruk van het leven in de kloosters op Athos. Het is een van de zeldzame keren dat er een filmploeg is toegelaten.

• Mount Athos, deel 1
• Mount Athos, deel 2