Het wonder van Aoffere

Het wonder van Aoffere is een Nederlandse documentaire uit 2007.

Verhaal

Door Ruud Stoeten

Aan de voet van de Oude Toren in Afferden hopen ze ooit hun laatste rustplaats te vinden. "Dan kunnen we de boel een beetje in de gaten blijven houden", grapt één van de vele vrijwilligers die een jaar lang bezig zijn geweest met de restauratie van het 500 jaar oude monument aan de rand van het kerkhof. Ze hebben keihard gewerkt. Soms stormde het, dan weer viel er regen of zelfs hagel. Maar ze gingen stug door. Afspraak is afspraak. Toch? Toen het jaar voorbij was, hebben ze elkaar tevreden aangekeken, die nijvere dorpelingen. Ze hadden met hun reddingsoperatie niet alleen de Oude Toren voor verder verval behoed; er was ook een onderlinge band gesmeed in het Drutense kerkdorpje aan de Waal. Gemeenschapszin heet dat. Jarenlang hebben ze in Afferden zitten wachten op de centen die nodig waren om de vervallen toren zijn oude trots terug te kunnen geven. De gemeente en het kerkbestuur hadden weliswaar een leuke bijdrage in het vooruitzicht gesteld, maar zonder een aanzienlijke subsidie van de provincie kon de klus niet worden geklaard. Of toch wel? Toen de Gelderse bazen voor de zoveelste keer meldden dat ze daar in Afferden zeker nog een aantal jaren op geld uit het provinciale restauratiepotje zouden moeten wachten, sloegen de dorpelingen de handen ineen. Geen geld? Dan doen we het zelf!

En dat deden ze. Filmkunstenaar Jos Kruisbergen volgde de vrijwillige toren-restaurateurs een jaar lang en maakte een indringende documentaire: 'Het wonder van Aoffere' is een prachtige film geworden. Boeiend vanaf het moment dat een bejaarde dorpeling verdrietig omhoog kijkt naar de vervallen muren van het oude bouwsel. Dorpsbewoners vertellen over vroeger, toen er nog een klok in de nok hing die regelmatig zijn gebeier over 't Hoog liet klinken. Toen het verval steeds verder vrat, nam de jeugd het monument in bezit om er een stiekeme speelplaats van te maken. Mark van Dinteren was er zo eentje. Z'n leven lang woonde hij in de schaduw van de Oude Toren die hij als een stukje van zichzelf beschouwde. Als kind en later als volwassen man. Toen duidelijk werd dat de provinciale restauratiegelden opnieuw uitbleven, luidde hij de noodklok. Van Dinteren kreeg het dorp op zijn hand en er ontstond spontaan een groep mensen die bereid bleek te zijn de schouders onder het karwei te zetten. Volleerde timmerlui en metselaars beloofden er hun vrije tijd in te steken. Gepensioneerden haalden hun werkplunje en gereedschap van zolder en in een ommezien stond de toren in de steigers. De film laat zien hoe het dorp in actie komt. Er wordt met 180 kilo zware balken gesjouwd die straks de nieuwe verdiepingsvloeren moeten dragen. Marks broer Erik begint met het ontwerpen en het smeden van het kruis dat straks op de torenspits komt te staan. Probleem: er is helemaal geen spits meer. Dus wordt er eentje gemaakt. Onder de handen van de vrijwillige timmerlui groeit een nieuwe kap. Het hele dorp is erbij als het solide stuk ambachtelijk werk, 3600 kilo zwaar, uiteindelijk met veel tam-tam op de toren wordt gehesen. De vlag kan in top.

Renske Linders heeft intussen het haantje ontworpen dat bovenop het nieuwe kruis zal komen te staan. De papieren tekening wordt overgezet op een plaat roodkoper en dan volgt een lange periode van snijden, zagen, frezen, vijlen. En: vergulden. Want een torenhaan moet blinken in de zon. Zo'n haan kost natuurlijk wat, maar dat is geen probleem. Een dorpscollecte levert genoeg op. In een schuur wordt gewerkt aan trappen die de verdiepingen met elkaar moeten gaan verbinden. Aan balustrades. Aan galmborden. De dorpsjeugd werkt actief mee, sjouwt rond met bouwafval en voert nieuwe materialen aan. "Da's een goede zaak", zeggen ze in Afferden. "Want de jeugd van nu moet voor de toren zorgen als wij dat straks niet meer kunnen." Muren en funderingen worden hersteld en opnieuw gevoegd. Een hele klus, want de bouwers van weleer hebben het gebouw opgetrokken van een allegaartje. Alles wat destijds voorhanden was, is gebruikt: in een veldoven gestookte kloostermoppen maar ook brokken tufsteen en zelfs zwerfkeien. En dan is het ineens klaar. Het dorp jubelt. "Dit hebben we samen toch maar voor elkaar gekregen." De pastoor zegent en toont zich oprecht gelukkig met het resultaat van de reddingsoperatie, maar vooral ook met de band die is ontstaan door het vrijwilligersproject. Een oude man is diep ontroerd. "Het wonder van Aoffere, dat ik dit nog mag meemaken…" Mark van Dinteren lacht. Hij is tevreden. Hoewel: "Nu nog een luiklok erin. Dan is 't echt af…"