Spitsmuizen

Spitsmuizen
Een spitsmuis
Taxonomische indeling
Orde: Eulipotyphla (Insecteneters)
Familie
Soricidae Fischer, 1814

De spitsmuizen oftewel Soricidae vormen een grote familie van zoogdieren uit de orde der insecteneters (Eulipotyphla). De familie omvat bijna 400 verschillende soorten en is daarmee één van de grootste zoogdierfamilies, en behoort níet tot de familie der muizen, wat veel mensen wél denken. Het zijn kleine, muisachtige dieren met een spitse snuit en korte poten. De ogen zijn klein, maar daarentegen zijn het gehoor en reukvermogen goed ontwikkeld. Spitsmuizen hebben korte haartjes, meestal bruinachtig of grijs van kleur. Het grootste deel van de soorten leeft alleen en is zowel 's nachts als overdag actief. Ze zijn carnivoor of insectivoor en eten daarnaast plantaardig voedsel.

Spitsmuizen hebben een extreem hoge hartslag, tot 600 slagen per minuut. Hierdoor leven ze ook relatief kort, maximaal 2,5 jaar.

Spitsmuizen bezitten een cloaca, een primitieve uitgang van zowel het voortplantings- als het spijsverteringsstelsel. Bij de meeste zoogdieren zijn deze uitgangen gescheiden. Ook zijn spitsmuizen giftig: hun speekselklieren scheiden een giftige substantie uit. De spitsmuizen behoren tot de kleinste zoogdieren. Het kleinste landzoogdier is de wimperspitsmuis. Alleen Kitti's varkensneusvleermuis is kleiner. Een andere, niet nauw verwante Europese spitsmuis, de kleine dwergspitsmuis, wordt iets groter.

Spitsmuizen worden tegenwoordig in de volgende onderfamilies en geslachten ingedeeld:

• Amphisorex†
• Crocidosorex†
• Mysarachne†
• Oligosorex†
• Planisorex†
• Siwalikosorex†
• Onderfamilie Heterosoricinae†
  • Dinosorex†
  • Domninia†
  • Gobisorex†
  • Heterosorex†
  • Ingentisorex†
  • Lusorex†
  • Mongolosorex†
  • Paradomnina†
  • Pseudotrimylus†
  • Quercysorex†
  • Trimylus†
  • Wilsonosorex†
• Onderfamilie Limnoecinae†
  • Tribus Limnoecini†
    • Augustidens†
    • Limnoecus†
    • Stirtonisorex†
  • Tribus Allosoricini†
    • Allosorex†
    • Paenelimnoecus†
• Onderfamilie Myosoricinae. Werden tot voor kort tot de Crocidurinae gerekend maar zijn in feite nauwer verwant aan de Soricinae. Daarom worden ze nu tot een aparte onderfamilie gerekend. Ze komen alleen voor in Afrika ten zuiden van de Sahara. Er zijn 17 soorten.
  • Congospitsmuizen (Congosorex) (Stroomgebied van de Congo en Tanzania)
  • Muisspitsmuizen (Myosorex). 13 soorten. Afrika ten zuiden van de Sahara.
  • Surdisorex. 2 soorten. Bergen van Kenia. Kameroen tot Zuid-Afrika.
• Onderfamilie Roodtandspitsmuizen (Soricinae) (Sorex en Neomys in Europa), hebben tanden en kiezen met oranje punten en komen voor in Eurazië, Noord-Amerika, Midden-Amerika, Colombia, Venezuela, Ecuador en Peru. Er zijn zo'n 143 soorten.
  • Deinsdorfia†
  • Hemisorex†
  • Peisorex†
  • Zelceinae†
  • Tribus Blarinini
    • Adeloblarina†
    • Kortstaartspitsmuizen (Blarina). 3 soorten. Noord-Amerika van Oost-Canada tot Florida.
    • Blarinoides†
    • Kortoorspitsmuizen (Cryptotis). 30 soorten. Zuidoost-Canada tot de Andes van West-Venezuela en Noord-Peru.
    • Mafia†
    • Paracryptotis†
    • Shikamainosorex†
    • Sulimskya†
    • Tregosorex†
  • Tribus Nectogalini†
    • Allopachyura†
    • Amblycoptus†
    • Molspitsmuizen (Anourosorex). 2 soorten. Taiwan, Noordoost-India, Zuidwest-China en Noord-Myanmar.
    • Anourosoricodon†
    • Arctisorex†
    • Beckiasorex†
    • Beremendia†
    • Aziatische waterspitsmuizen (Chimarrogale). 6 soorten. Kasjmir, Myanmar, Laos en Malakka, Sumatra en Borne tot China, Taiwan en Japan.
    • Crusafontina†
    • Hesperosorex†
    • Macroneomys†
    • Grote woestijnspitsmuis (Megasorex). 1 soort. Zuidwest-Mexico.
    • Tibetaanse waterspitsmuis (Nectogale). 1 soort. Tibet, Nepal, Sikkim, Bhutan, Noord-Myanmar, Yunnan, Sichuan en Shaanxi.
    • Nectogalinia†
    • Waterspitsmuizen (Neomys). 3 soorten. Europa tot Korea en Sachalin.
    • Neomysorex†
    • Nesiotites†. 3 soorten. Eilanden in Middellandse Zee.
    • Woestijnspitsmuizen (Notiosorex). 5 soorten. Zuidelijke Verenigde Staten en Noord-Mexico.
    • Paranourosorex†
    • Soriculus. 13 soorten. Noord-China tot Noord-Vietnam, Thailand, Myanmar en langs de Himalaya tot Kasjmir.
  • Tribus Soricini
    • 'Alloblarinella†
    • Alluvisorex†
    • Anchiblarinella†
    • Antesorex†
    • Aziatische kortstaartspitsmuizen (Blarinella). 3 soorten. Noord-Myanmar, Yunnan, Sichuan, Shaanxi en Gansu.
    • Carposorex†
    • Clapasorex†
    • Cokia†
    • Dimylosorex†
    • Drepanosorex†
    • Florinia†
    • Lartetium†
    • Paenepetenyia†
    • Petenyia†
    • Sorex. 74 soorten. Palearctis en Nearctis.
    • Srinitium†
    • Ulmensia†
• Onderfamilie wittandspitsmuizen (Crocidurinae) (Suncus en Crocidura in Europa) hebben een gebit zonder oranje punten en komen voor in Eurazië, zuidelijk en oostelijk tot de Filipijnen, Celebes en Flores en in Afrika. Er zijn 208 soorten.
  • Crocidura. 175 soorten. Afrika, Europa, Azië, zuidoostelijk tot Celebes, Timor en de Filipijnen.
  • Gevlekte spitsmuizen (Diplomesodon). 1 soort. Wolga tot Balkashmeer (Kazachstan).
  • Spitsmuis van Kelaart (Feroculus). 1 soort. Sri Lanka.
  • Miosorex†
  • Ruwenzorisorex. 1 soort. Oostelijke DR Kongo, Oeganda, Rwanda.
  • Schildspitsmuis (Scutisorex). 1 soort. Oeganda, Rwanda, Burundi.
  • Similisorex†
  • Pearsonspitsmuis (Solisorex). 1 soort. Sri Lanka.
  • Soricella†
  • Dikstaartspitsmuizen (Suncus). 17 soorten. Afrika, Madagaskar, zuidelijke Palearctis en het grootste deel van de Orientalis.
  • Sylvisorex. 11 soorten. Tropische bossen van Afrika ten zuiden van de Sahara.

Enkele veelvoorkomende soorten in Europa zijn:

• Alpenspitsmuis
• Bosspitsmuis
• Bergwaterspitsmuis
• Dwergspitsmuis
• Huisspitsmuis
• Tuinspitsmuis
• Veldspitsmuis
• Wimperspitsmuis
• Waterspitsmuis
• Tweekleurige bosspitsmuis

  Vrije mediabestanden over Soricidae op Wikimedia Commons