Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed
Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Peter van Gent: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
(Niet-bestaande bestanden verwijderd) |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
'''Peter van Gent''' (ook Pieter van Gent) ([[Spaans]]: '''Pedro de Gante''', geboren als '''Peeter van der Moere''' ex Igem) ([[Idegem]], bij ([[Geraardsbergen]]) rond [[1480]] | '''Peter van Gent''' (ook Pieter van Gent) ([[Spaans]]: '''Pedro de Gante''', geboren als '''Peeter van der Moere''' ex Igem) ([[Idegem]], bij ([[Geraardsbergen]]) rond [[1480]] – [[Mexico-Stad]], [[19 april]] [[1572]]) was een [[Zuidelijke Nederlanden|Vlaamse]] [[missionaris]] die actief was in [[Mexico (land)|Mexico]]. Hij was de eerste christelijke missionaris in de Nieuwe Wereld en richtte er ook de eerste Europese school op.<ref>{{aut|Charles Verlinden}} (1986), ''Fray Pedro de Gante y su epoca'', ''Revista de Historia de América'', nr. 101 (januari-juni 1986), blz. 105-131 [http://www.jstor.org/stable/20139584]</ref><ref>{{aut|Roland Grass}} (1965), ''America’s First Linguists: Their Objectives and Methods'', ''Hispania'', vol. 48, nr. 1 (Maart 1965), blz. 57-66 [http://www.jstor.org/stable/336398]</ref><ref>{{aut|Ernesto de la Torre Villar}} (1974), ''Fray Pedro de Gante: Maestro y civilizador de America'', ''Estudios de Historia Novohispana'', vol. V, blz. 9-77 [http://www.ejournal.unam.mx/ehn/ehn05/EHNO0502.pdf]</ref> | ||
==Leven== | ==Leven== | ||
Lang werd aangenomen dat Peter geboren werd in Aaigem. Uit later bronnenonderzoek bleek dat het over Igem (dit is Idegem) gaat. | Lang werd aangenomen dat Peter geboren werd in Aaigem. Uit later bronnenonderzoek bleek dat het over Igem (dit is Idegem) gaat. | ||
Hij was een [[Franciscanen|franciscaner]] [[monnik (christendom)|monnik]] uit een klooster in [[Gent]]. Hij was sterk beïnvloed door de [[Moderne Devotie]] en had zijn opleiding genoten bij de [[Broeders van het Gemene Leven]].<ref name=" | Hij was een [[Franciscanen|franciscaner]] [[monnik (christendom)|monnik]] uit een klooster in [[Gent]]. Hij was sterk beïnvloed door de [[Moderne Devotie]] en had zijn opleiding genoten bij de [[Broeders van het Gemene Leven]].<ref name="Weckmann">{{aut|Luis Weckmann}} (1992), ''The Medieval Heritage of Mexico'', Volume 1, blz. 205-208</ref> | ||
Aangespoord door de [[bul (document)|bul]] ''Alias felices'' van [[Leo X]] maakte hij de overtocht van [[Sevilla (stad)|Sevilla]] naar [[Veracruz (stad)|Vera Cruz]]. Samen met twee andere missionarissen kwam hij aan in Mexico, dat twee jaar eerder door de [[Spanje|Spanjaarden]] op de [[Azteken]] was veroverd. Hij zou er bijna vijftig jaar actief blijven (van 1523 tot 1572). | Aangespoord door de [[bul (document)|bul]] ''Alias felices'' van [[Leo X]] maakte hij de overtocht van [[Sevilla (stad)|Sevilla]] naar [[Veracruz (stad)|Vera Cruz]]. Samen met twee andere missionarissen kwam hij aan in Mexico, dat twee jaar eerder door de [[Spanje|Spanjaarden]] op de [[Azteken]] was veroverd. Hij zou er bijna vijftig jaar actief blijven (van 1523 tot 1572). | ||
Hij stichtte de school van ''San José de los Naturales'', waar in 1532 reeds 500 tot 600 jongens dagelijks onderwezen werden. Om de Indianen effectief te bekeren liet hij de zonen van inheemse leiders naar zich toebrengen, die hij opsloot en onderwees over het [[christendom]]. Alleen de | Hij stichtte de school van ''San José de los Naturales'', waar in 1532 reeds 500 tot 600 jongens dagelijks onderwezen werden. Om de Indianen effectief te bekeren liet hij de zonen van inheemse leiders naar zich toebrengen, die hij opsloot en onderwees over het [[christendom]]. Alleen de ’goede leerlingen’ mochten in contact komen met de buitenwereld. Op die school werd tevens muziektheorie en -praktijk gegeven, en ook vonden er lessen plaats in het bouwen van [[muziekinstrument]]en.<ref>J. ROBIJNS en Miep ZIJLSTRA, Algemene Muziek Encyclopedie deel 3, Unieboek 1980, p. 334, noemde hem tevens een familielid van Karel V</ref> Zelf leerde hij de taal van de Azteken, [[Nahuatl]], om ze in hun eigen taal te kunnen onderwijzen. Hij wierp zich op als beschermer van de Indianen tegen de wreedheid van de Spaanse [[Conquistador (geschiedenis)|conquistadores]]. Bij zijn godsdienstig onderricht gebruikte hij een zelfgemaakte [[catechismus]] in [[rebus]]vorm. In vier kleuren werd onder meer afgebeeld hoe een kruisteken te maken en de voornaamste gebeden te zeggen.<ref>{{aut|Massimo Leone}} (2010), ''Saints and Signs: A Semiotic Reading of Conversion in Early Modern Catholicism'', blz. 234-237</ref> Naar het voorbeeld van de Latijnse scholen te [[Zwolle]] en [[Deventer]] onderwees hij ambachtelijke technieken en koorzang.<ref name="Weckmann"/> | ||
Ook hield hij kunstateliers en bouwde hij ziekenhuizen voor de inheemse Mexicanen.<ref name="gesch">{{Citeer web |url=http://countries.diplomatie.belgium.be/nl/mexico/culturele_informatie/geschiedenis_belgie_mexico|quote=. |title=Geschiedenis van Belgie en de Belgen in Mexico |accessdate=2014-03-28|taal=nl|publisher=diplomatie.belgium.be}}</ref><ref>{{Citeer web |url=http://www.franciscanos.org/enciclopedia/pgante.html |title=Pedro de Gante |accessdate=2009-06-10 |quote=|taal=es |publisher=Franciscanos.org}}</ref> Daarnaast liet hij een groot aantal kerken bouwen, waaronder een in [[Texcoco]] op een voormalige Azteekse tempel. | Ook hield hij kunstateliers en bouwde hij ziekenhuizen voor de inheemse Mexicanen.<ref name="gesch">{{Citeer web |url=http://countries.diplomatie.belgium.be/nl/mexico/culturele_informatie/geschiedenis_belgie_mexico|quote=. |title=Geschiedenis van Belgie en de Belgen in Mexico |accessdate=2014-03-28|taal=nl|publisher=diplomatie.belgium.be}}</ref><ref>{{Citeer web |url=http://www.franciscanos.org/enciclopedia/pgante.html |title=Pedro de Gante |accessdate=2009-06-10 |quote=|taal=es |publisher=Franciscanos.org}}</ref> Daarnaast liet hij een groot aantal kerken bouwen, waaronder een in [[Texcoco]] op een voormalige Azteekse tempel. | ||
Volgens sommigen was hij een [[buitenechtelijk kind|bastaardzoon]] van [[ | Volgens sommigen was hij een [[buitenechtelijk kind|bastaardzoon]] van keizer [[Maximiliaan I van het Heilig Roomse Rijk|Maximiliaan I]].<ref>''Pieter van Gent'', p. 244 in ''De Markanten'' (2009), Uitgeverij Davidsfonds, Leuven, {{ISBN|9789058266545}}</ref> In elk geval stond hij dicht genoeg bij keizer [[Karel V van het Heilig Roomse Rijk|Karel V]] om er een directe correspondentie met hem op na te houden, en nadien met [[Filips II van Spanje]]. In lange brieven klaagde hij de uitbuiting van de inboorlingen aan en noemde hij de dwangarbeid als voornaamste probleem.<ref>{{aut|B. De Troeyer}}, ''Gent, Pieter van'', in ''Nationaal Biografisch Woordenboek'', kol. 538-549</ref> | ||
Broeder Peter weigerde tot drie keer toe om tot priester te worden gewijd en na de dood van [[Juan de Zumárraga]] sloeg ook een benoeming als [[aartsbisschop]] van Mexico af. | Broeder Peter weigerde tot drie keer toe om tot priester te worden gewijd en sloeg na de dood van [[Juan de Zumárraga]] sloeg ook een benoeming als [[aartsbisschop]] van Mexico af. | ||
Zijn werk werd voortgezet door zijn leerling [[Diego Valadés]]. | Zijn werk werd voortgezet door zijn leerling [[Diego Valadés]]. | ||
| Regel 52: | Regel 52: | ||
}} | }} | ||
{{Commonscat|Pedro de Gante}} | {{Commonscat|Pedro de Gante}} | ||
{{authority control|TYPE=p|}} | |||
{{DEFAULTSORT:Gent, Peter}} | {{DEFAULTSORT:Gent, Peter}} | ||
[[Categorie:Zuid-Nederlands missionaris (voor 1830)]] | [[Categorie:Zuid-Nederlands missionaris (voor 1830)]] | ||
Versie van 3 feb 2020 06:48
Peter van Gent (ook Pieter van Gent) (Spaans: Pedro de Gante, geboren als Peeter van der Moere ex Igem) (Idegem, bij (Geraardsbergen) rond 1480 – Mexico-Stad, 19 april 1572) was een Vlaamse missionaris die actief was in Mexico. Hij was de eerste christelijke missionaris in de Nieuwe Wereld en richtte er ook de eerste Europese school op.[1][2][3]
Leven
Lang werd aangenomen dat Peter geboren werd in Aaigem. Uit later bronnenonderzoek bleek dat het over Igem (dit is Idegem) gaat.
Hij was een franciscaner monnik uit een klooster in Gent. Hij was sterk beïnvloed door de Moderne Devotie en had zijn opleiding genoten bij de Broeders van het Gemene Leven.[4]
Aangespoord door de bul Alias felices van Leo X maakte hij de overtocht van Sevilla naar Vera Cruz. Samen met twee andere missionarissen kwam hij aan in Mexico, dat twee jaar eerder door de Spanjaarden op de Azteken was veroverd. Hij zou er bijna vijftig jaar actief blijven (van 1523 tot 1572).
Hij stichtte de school van San José de los Naturales, waar in 1532 reeds 500 tot 600 jongens dagelijks onderwezen werden. Om de Indianen effectief te bekeren liet hij de zonen van inheemse leiders naar zich toebrengen, die hij opsloot en onderwees over het christendom. Alleen de ’goede leerlingen’ mochten in contact komen met de buitenwereld. Op die school werd tevens muziektheorie en -praktijk gegeven, en ook vonden er lessen plaats in het bouwen van muziekinstrumenten.[5] Zelf leerde hij de taal van de Azteken, Nahuatl, om ze in hun eigen taal te kunnen onderwijzen. Hij wierp zich op als beschermer van de Indianen tegen de wreedheid van de Spaanse conquistadores. Bij zijn godsdienstig onderricht gebruikte hij een zelfgemaakte catechismus in rebusvorm. In vier kleuren werd onder meer afgebeeld hoe een kruisteken te maken en de voornaamste gebeden te zeggen.[6] Naar het voorbeeld van de Latijnse scholen te Zwolle en Deventer onderwees hij ambachtelijke technieken en koorzang.[4]
Ook hield hij kunstateliers en bouwde hij ziekenhuizen voor de inheemse Mexicanen.[7][8] Daarnaast liet hij een groot aantal kerken bouwen, waaronder een in Texcoco op een voormalige Azteekse tempel.
Volgens sommigen was hij een bastaardzoon van keizer Maximiliaan I.[9] In elk geval stond hij dicht genoeg bij keizer Karel V om er een directe correspondentie met hem op na te houden, en nadien met Filips II van Spanje. In lange brieven klaagde hij de uitbuiting van de inboorlingen aan en noemde hij de dwangarbeid als voornaamste probleem.[10]
Broeder Peter weigerde tot drie keer toe om tot priester te worden gewijd en sloeg na de dood van Juan de Zumárraga sloeg ook een benoeming als aartsbisschop van Mexico af.
Zijn werk werd voortgezet door zijn leerling Diego Valadés.
In 1988 werd hij zalig verklaard door paus Johannes Paulus II.
Werk
Manuscripten
- Catecismo de la doctrina cristiana con jeroglíficos, para la enseñanza de los indios de México
- Gehouden in het Archivo Histórico Nacional (Madrid), Códice 1257B
Uitgegeven werk
- Doctrina Christiana en Lengua Mexicana. Per signum crucis. Icamachiotl cruz yhuicpain toya chua Xitech momaquixtili Totecuiyoc diose. Ica inmotocatzin. Tetatzin yhuan Tepilizin yhuan Spiritus Sancti. Amen Jesús
- Verschenen ca. 1547 (Mexico: Juan Pablos) en vervolgens in 1553 (Mexico: Juan Pablos). Een eerdere versie die in 1528 te Antwerpen werd gedrukt, is niet bewaard. Becommentarieerde facsimile uitgave door Ernesto de la Torre Villar (Mexico, 1981).
- Catecismo de la doctrina cristiana con jeroglíficos, para la enseñanza de los indios de México
- Becommentarieerde facsimile uitgave door Federico Navarro (Madrid, 1970) en door Justino Cortés Castellanos, El catecismo en pictogramas de Fr. Pedro de Gante (Madrid, 1987).
- Cartas, versos religiosos en mejicano
- Uitgegeven door Joaquín García Icazbalceta als Códice franciscano (Mexico, 1941), 212ff.
- Cartas de Fr. Pedro de Gante
- Correspondentie uitgegeven door Fidel de Jesús Chauvet (Mexico: 1951)
Trivia
- Zijn beeltenis bevindt zich aan de voet van het standbeeld van Christoffel Columbus langs de Reforma in Mexico-Stad.
- Zijn levensverhaal is verfilmd als Millions Call Him Father.
- In Gent hangt een gedenkplaat aan de gevel van het gerechtsgebouw, kant Nederkouter en zijn standbeeld staat op het Fratersplein.
- Een gelijkaardig standbeeld staat eveneens in Mexico-Stad in de straat genaamd Gante.
- Aan de voorgevel van de kerk van Idegem hangt een gedenkplaat als herinnering dat Pedro de Gante hier geboren is.
Noten
|
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Pedro de Gante op Wikimedia Commons.
