Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie en digitaal erfgoed, wenst u prettige feestdagen en een gelukkig 2025

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Papboer: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Papboer&oldid=47101782 18 jul 2016)
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Papboer&oldid=47444644 Sigridmoreau 11 sep 2016)
Regel 1: Regel 1:
De inwoners van het landelijke [[Meerbeek]] worden Papboeren genoemd.
== '''De Papboeren van Meerbeek''' ==
De inwoners van [[Meerbeek]] - een landelijk [[Dorp|dorp]] in [[Vlaams-Brabant]], tevens [[Deelgemeente|deelgemeente]] van [[Kortenberg]] - worden sinds jaar en dag Papboeren genoemd.


== Het gevecht tussen goed en kwaad: Sint Antonius en Lodder met zijn Keet ==
Deze naam kregen zij van de inwoners van buurgemeente [[Everberg]], eveneens een [[Deelgemeente|deelgemeente]] van [[Kortenberg]], die de spotnaam 'papboeren' riepen tijdens gevechten aan de grens van beide [[Gemeente|gemeenten]]. De Meerbekenaren hadden namelijk de gewoonte om ter ere van hun patroonheilige Sint-Antonius jaarlijks een papkermis te organiseren. Meer nog, rijstpap was een vaste waarde bij elk feest!
Meerbeek is altijd een landbouwgemeente geweest met veel boeren. Aldaar woonde ook Antoon, een [[kluizenaar]]. Op een dag kwam een boer bij Antoon klagen dat zijn varken door een epidemie getroffen was. Het had namelijk zwarte "plekken", waarschijnlijk de [[Varkenspest|pest]]! Inderdaad, men had in Meerbeek Lodder met zijn Keet en zijn pestvarken gezien. Antoon beloofde de boer te helpen. Op een kruispunt van wegen kwam Antoon Lodder met zijn Keet en zijn pestvarken tegen. Antoon haalde vol bravoure een groot kruisbeeld van onder zijn [[habijt|pij]] en hield het omhoog. Het pestvarken brak los en verdronk in het moeras. Lodder heeft men daarna niet meer gezien in Meerbeek. Op de plaats van de veldslag, de hoek van de Goedestraat met de Dorpsstraat, werd het kapelletje van [[Antonius van Padua|St. Antonius]] gebouwd.


Sint Antonius werd [[patroonheilige]] van Meerbeek. De boeren vereerden hem omdat ze geloofden dat hij bescherming bood voor besmettelijke ziekten en misoogsten. Elk jaar vond op 17 januari, feestdag van Sint Antonius een grote [[bedevaart]] naar Meerbeek plaats. De mensen lieten dan brood, water en zout wijden en vermengden dat later thuis met het voeder voor de varkens. De bedevaart was een groot evenement! Er werd veel publiciteit gemaakt in dorpen dichtbij en verder weg. Voor elk dorp werd zelfs een aparte route vooropgesteld om alle drukte in Meerbeek te kunnen opvangen. Bij de bedevaart werd het beeld van Sint Antonius in het midden van de kerk opgesteld. De bedevaarders liepen er driemaal rond en ook driemaal rond de kerk. De mensen offerden oorspronkelijk vooral kleinvee en varkens voor de armen. Later bestond het offer vooral uit varkenskoppen, die per opbod werden verkocht.
In 1872 stichtte pastoor Broux de [[Fanfare|fanfare]]‘het Genootschap  van de H. Familie’, daarna de Jonge Fanfare of ook de Engelen genoemd. In [[Meerbeek]] noemde men de fanfare kortweg de Sussen. Twee jaar later splitste de fanfare en vormden de tegenstanders van de pastoor een nieuwe fanfare  ‘De Ware Vrienden’,  gesteund door burgemeester Alexius Vanderhulst. Deze fanfare met liberale inslag, kreeg in [[Meerbeek]] al snel de naam de ‘Duvelen’.


== Papkermis! Papboer! ==
Dat de rivaliteit tussen de Duvelen en de Sussen groot was, blijkt uit het feit dat de zogenaamde gemengde huwelijken in het [[Dorp|dorp]] zeker niet vanzelfsprekend waren. Ook in de dorpspolitiek lieten de twee rivaliserende partijen zich gelden. Zo prijkten de aanhangers van de Duvelen en de Sussen op afgescheiden lijsten. Deze gescheiden lijsten voor de gemeenteraadsverkiezingen hielden stand tot in 1976. In dat jaar fusioneerde [[Meerbeek]] met [[Kortenberg]] en kwam er een einde aan de politieke uitlopers van de Duvels en de Sussen.
Bij het feest van Sint Antonius hoorde uiteraard ook een uitbundig feest: de winterse Papkermis! Cafés en bakkers deden gouden zaken, want er werd uitgebreid getafeld. Er waren menu’s met niet zelden 7 gangen. [[Rijstpap]] was steeds een vast element op de Papkermis. Vaak werd er ook nog een bal georganiseerd.


Toen er een veeziekte uitbrak beweerden de dorpelingen dat Sint Antonius het schandalig vond dat op zijn feestdag kermis gevierd werd. Voorzichtigheidshalve werd van dan af de kermis verplaatst naar de zondag ná het Sint Antoniusfeest. Viel de 17de echter op een zondag, dan ging de kermis wel die dag door. Sindsdien werd er twee maal rijstpap gegeten… zowel op de feestdag van Sint-Antonius als op de Papkermis, die volgde op de eerste zondag na de feestdag.
Stilaan werd de spotnaam een naam om fier op te zijn: In 1913, bij de gouden bruiloft van het echtpaar Volkaerts-Moeys, was er een feestelijke stoet met een wagen met Papboeren. In 1978 was er de wagen ‘De Papboeren van Meerbeek’ in de stoet van de Schoonaardefeesten te [[Erps-Kwerps]]. Men droomde toen al van een Meerbeekse reus. Die kwam er een jaar later, in 1979 op initiatief van het Comité 1000 jaar Meerbeek.


Vermits bij elke gelegenheid rijstpap op het menu stond, kregen de feestende inwoners van Meerbeek al snel de bijnaam ‘papboeren’. Ook de rivaliteit met [[Everberg]] speelde een rol. Er was een duidelijke tegenstelling tussen de buurdorpen. Regelmatig waren er schermutselingen, meestal aan de beek de Zoo op de natuurlijke grens tussen beide gemeenten. De Everbergenaren bespotten dan in het heetst van de strijd de Meerbekenaren met de bijnaam ‘Papboeren’ of ‘Papzakken’.
‘Den Duvelsus van Meerbeek’ herinnerde aan de twee rivaliserende Meerbeekse fanfares, de Duvelen en de Sussen. De reus had een bord en een paplepel in de hand, het was een échte Papboer. De reus kreeg twee vleugels zoals de ‘Sussen’ en een duivelsstaart voor de ‘Duvelen’. ‘Den Duvelsus van Meerbeek’ was in [[Brussel (stad)]] te zien in 1980 ter gelegenheid van de feesten van 150 jaar [[België]].


== Papboeren en Duvelsussen, muziek en politiek ==
In 2017 viert [[Meerbeek]] zijn 900-jarig bestaan. Ter gelegenheid hiervan worden keramieken papboeren gemaakt door een Meerbeekse kunstenaar – Hedwig Jenaer. De keramieken papboer verwijst naar de blijvende verbondenheid van de Meerbekenaren. Hij symboliseert de levendige verschillen in de muziek en politiek van vroeger en nu. Als hij geniet van zijn rijstpap sluiten zijn duivelsstaart en engelenvleugels vrede met elkaar. De rijstpap verwijst uiteraard naar samen genieten en feesten!
In 1872 stichtte pastoor Broux de fanfare ‘het Genootschap  van de H. Familie’, daarna de Jonge Fanfare of ook de Engelen genoemd. In Meerbeek noemde men de fanfare kortweg de Sussen. Twee jaar later splitste de fanfare en vormden de tegenstanders van de pastoor een nieuwe fanfare  ‘De Ware Vrienden’,  gesteund door burgemeester [[Alexius Vanderhulst]]. Deze fanfare met [[liberalisme|liberale]] inslag, kreeg in Meerbeek al snel de naam de ‘Duvelen’. Meerbeek leefde van de fanfarepolitiek en  ook in de gemeentepolitiek lieten de twee rivaliserende partijen zich gelden. In de 19de eeuw kwam het bijna tot een [[burgeroorlog]] toen de tegenstellingen hoe langer hoe scherper werden. Dat liet zich ook voelen in het dorpsleven, waarbij gemengde huwelijken van Duvels en Sussen zeker niet vanzelfsprekend waren in Meerbeek! In de dorpspolitiek prijkten de aanhangers van de Duvelen en de Sussen op afgescheiden lijsten. Deze gescheiden lijsten voor de gemeenteraadsverkiezingen hielden stand tot in 1976. In dat jaar fusioneerde Meerbeek met Kortenberg enkwam er een einde aan de politieke uitlopers van de Duvels en de Sussen.


Met hun aanhangers op muzikaal en politiek vlak maakten De Duvels en de Sussen van Meerbeek een levendig dorp waar men samen kon feesten op de Papkermis, ondanks alle rivaliteit tussen beide clans.
{{Appendix|1=alles|2=
 
* Erfgoedhuis Kortenberg: http://www.erfgoedhuis-kortenberg.be/
== Fiere Papboeren ==
* De geschiedenis van Meerbeek, de baronie tussen de Tomme en de Burcht. (s.l.), 1979, 297 p. Uitgave G. Mommaerts.
Stilaan werd de spotnaam een naam om fier op te zijn. In 1913, bij de gouden bruiloft van het echtpaar Volkaerts-Moeys, was er een feestelijke stoet met een wagen met Papboeren. Zij zongen het lied ‘In Meerbeek eten ze pap al met de lepel’. In 1978 was er de wagen ‘De Papboeren van Meerbeek’ in de stoet van de Schoonaardefeesten te Erps-Kwerps. Men droomde toen al van een Meerbeekse reus. Die kwam er een jaar later, in 1979  op initiatief van het Comité 1000 jaar Meerbeek. ‘Den Duvelsus van Meerbeek’ herinnerde aan de twee rivaliserende Meerbeekse fanfares, de Duvelen en de Sussen. De reus had een bord en een paplepel in de hand, het was een échte Papboer. De reus kreeg twee vleugels zoals de ‘Sussen’ en een duivelsstaart voor de ‘Duvelen’. ‘Den Duvelsus van Meerbeek’ was in Brussel te zien in 1980 ter gelegenheid van de feesten van 150 jaar België. Nu wist men te Brussel tenminste dat Meerbeek het dorp van Papboeren, Sussen en Duvelen was.  
* “Laat die boeren hun kermis houden” of kermis in al zijn aspecten in de fusiegemeente Kortenberg (Erfgoeddag Rituelen). Uitgave Gemeentebestuur Kortenberg, 2016, 44 p.
 
* Reuzen in Brabant. Proeve van inventaris en typologie. Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant (i.s.m. R. Van der Linden) - 1980,  p. 207-266.
{{Appendix|2=
* Het Midden-Brabantse Volksleven in het kader van het jaar van het dorp.  (s.l.), 1978, 316 p. Uitgave Feestcomiteit Schoonaarde - Kouterstraat - Diestbrug. (Geschiedenis van Schoonaarde).
* Dr. Henri VANNOPPEN, Ereburgemeester van Kortenberg en Voorzitter [http://www.erfgoedhuis-kortenberg.be Erfgoedhuis Kortenberg]
* De geschiedenis van Meerbeek. Leerkrachtenbrochure. Kortenberg, 1988, 177 p.  Uitgave gemeente Kortenberg.
{{References}}
* De kroniek van Meerbeek 1820 - 1840,  1870 - 1890 - Meerbeek, 1988, 22 p. Niet gepagineerd. Uitgave 1000 jaar Meerbeek.
* 300 jaar rituelen in Kortenberg . 2007, 46 p. (Brochure Erfgoeddag 2007).
* Meerbeek, een kleine gemeente met een grote geschiedenis in Midden-Brabant. 1980, p. 421-423. De autotoerist  (Vlaamse Automobilistenbond vzw). 
* Volkskunde te Meerbeek. 1980, p. 430. De autotoerist  (Vlaamse Automobilistenbond vzw).
* Het rijke verenigingsleven van Meerbeek. 1980, p. 431. De autotoerist  (Vlaamse Automobilistenbond vzw).   
* Geesten, heksen, tovenaars en duivels of enkele aspecten van het volksgeloof in Midden-Brabant, de Curtenberg 1992-93, nr. 3, p. 97-132. 
* Meerbeekse verhalen of Meerbekenaren aan het woord (Deel II), de Curtenberg 2004,nr. 5, p.164-174.
* Meerbeekse verhalen of Meerbekenaren aan het woord(deel III), de Curtenberg 2005, nr. 4, p. 150-165.
* Meerbeekse verhalen of Meerbekenaren aan het woord (Deel IV), de Curtenberg 2006, p. 66-76.
* Een greep uit de geschiedenis van de Meerbeekse verenigingen, 2007, de Curtenberg p. 2-5.
* ‘Sussen’ en ‘Duvelen’ in Meerbeek, de Curtenberg 2008, p. 10-16.
* 300 jaar rituelen in Kortenberg of het verhaal van de jaarkrans, de Curtenberg 2008, p. 130-131.
* Rituelen van januari in Kortenberg, 2008, de Curtenberg p. 132-139.
* Reuzen in België, een reuzenverhaal!, , de Curtenberg 2010,  p. 101-107.
* Meerbeekse verhalen of Meerbekenaren aan het woord , de Curtenberg (Deel V), 2010, p.134-146.  
* De Schoonaardese reuzen en hun collega's in de fusie Kortenberg, , de Curtenberg 2011, p. 77-82.                                                          
}}
}}


[[Categorie:Sage]]
[[Categorie:Meerbeek]]

Versie van 26 sep 2016 00:55

De Papboeren van Meerbeek

De inwoners van Meerbeek - een landelijk dorp in Vlaams-Brabant, tevens deelgemeente van Kortenberg - worden sinds jaar en dag Papboeren genoemd.

Deze naam kregen zij van de inwoners van buurgemeente Everberg, eveneens een deelgemeente van Kortenberg, die de spotnaam 'papboeren' riepen tijdens gevechten aan de grens van beide gemeenten. De Meerbekenaren hadden namelijk de gewoonte om ter ere van hun patroonheilige Sint-Antonius jaarlijks een papkermis te organiseren. Meer nog, rijstpap was een vaste waarde bij elk feest!

In 1872 stichtte pastoor Broux de fanfare‘het Genootschap van de H. Familie’, daarna de Jonge Fanfare of ook de Engelen genoemd. In Meerbeek noemde men de fanfare kortweg de Sussen. Twee jaar later splitste de fanfare en vormden de tegenstanders van de pastoor een nieuwe fanfare ‘De Ware Vrienden’, gesteund door burgemeester Alexius Vanderhulst. Deze fanfare met liberale inslag, kreeg in Meerbeek al snel de naam de ‘Duvelen’.

Dat de rivaliteit tussen de Duvelen en de Sussen groot was, blijkt uit het feit dat de zogenaamde gemengde huwelijken in het dorp zeker niet vanzelfsprekend waren. Ook in de dorpspolitiek lieten de twee rivaliserende partijen zich gelden. Zo prijkten de aanhangers van de Duvelen en de Sussen op afgescheiden lijsten. Deze gescheiden lijsten voor de gemeenteraadsverkiezingen hielden stand tot in 1976. In dat jaar fusioneerde Meerbeek met Kortenberg en kwam er een einde aan de politieke uitlopers van de Duvels en de Sussen.

Stilaan werd de spotnaam een naam om fier op te zijn: In 1913, bij de gouden bruiloft van het echtpaar Volkaerts-Moeys, was er een feestelijke stoet met een wagen met Papboeren. In 1978 was er de wagen ‘De Papboeren van Meerbeek’ in de stoet van de Schoonaardefeesten te Erps-Kwerps. Men droomde toen al van een Meerbeekse reus. Die kwam er een jaar later, in 1979 op initiatief van het Comité 1000 jaar Meerbeek.

‘Den Duvelsus van Meerbeek’ herinnerde aan de twee rivaliserende Meerbeekse fanfares, de Duvelen en de Sussen. De reus had een bord en een paplepel in de hand, het was een échte Papboer. De reus kreeg twee vleugels zoals de ‘Sussen’ en een duivelsstaart voor de ‘Duvelen’. ‘Den Duvelsus van Meerbeek’ was in Brussel (stad) te zien in 1980 ter gelegenheid van de feesten van 150 jaar België.

In 2017 viert Meerbeek zijn 900-jarig bestaan. Ter gelegenheid hiervan worden keramieken papboeren gemaakt door een Meerbeekse kunstenaar – Hedwig Jenaer. De keramieken papboer verwijst naar de blijvende verbondenheid van de Meerbekenaren. Hij symboliseert de levendige verschillen in de muziek en politiek van vroeger en nu. Als hij geniet van zijn rijstpap sluiten zijn duivelsstaart en engelenvleugels vrede met elkaar. De rijstpap verwijst uiteraard naar samen genieten en feesten!

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
  • Erfgoedhuis Kortenberg: http://www.erfgoedhuis-kortenberg.be/
  • De geschiedenis van Meerbeek, de baronie tussen de Tomme en de Burcht. (s.l.), 1979, 297 p. Uitgave G. Mommaerts.
  • “Laat die boeren hun kermis houden” of kermis in al zijn aspecten in de fusiegemeente Kortenberg (Erfgoeddag Rituelen). Uitgave Gemeentebestuur Kortenberg, 2016, 44 p.
  • Reuzen in Brabant. Proeve van inventaris en typologie. Dienst voor Geschiedkundige en Folkloristische Opzoekingen van de Provincie Brabant (i.s.m. R. Van der Linden) - 1980, p. 207-266.
  • Het Midden-Brabantse Volksleven in het kader van het jaar van het dorp. (s.l.), 1978, 316 p. Uitgave Feestcomiteit Schoonaarde - Kouterstraat - Diestbrug. (Geschiedenis van Schoonaarde).
  • De geschiedenis van Meerbeek. Leerkrachtenbrochure. Kortenberg, 1988, 177 p. Uitgave gemeente Kortenberg.
  • De kroniek van Meerbeek 1820 - 1840, 1870 - 1890 - Meerbeek, 1988, 22 p. Niet gepagineerd. Uitgave 1000 jaar Meerbeek.
  • 300 jaar rituelen in Kortenberg . 2007, 46 p. (Brochure Erfgoeddag 2007).
  • Meerbeek, een kleine gemeente met een grote geschiedenis in Midden-Brabant. 1980, p. 421-423. De autotoerist (Vlaamse Automobilistenbond vzw).
  • Volkskunde te Meerbeek. 1980, p. 430. De autotoerist (Vlaamse Automobilistenbond vzw).
  • Het rijke verenigingsleven van Meerbeek. 1980, p. 431. De autotoerist (Vlaamse Automobilistenbond vzw).
  • Geesten, heksen, tovenaars en duivels of enkele aspecten van het volksgeloof in Midden-Brabant, de Curtenberg 1992-93, nr. 3, p. 97-132.
  • Meerbeekse verhalen of Meerbekenaren aan het woord (Deel II), de Curtenberg 2004,nr. 5, p.164-174.
  • Meerbeekse verhalen of Meerbekenaren aan het woord(deel III), de Curtenberg 2005, nr. 4, p. 150-165.
  • Meerbeekse verhalen of Meerbekenaren aan het woord (Deel IV), de Curtenberg 2006, p. 66-76.
  • Een greep uit de geschiedenis van de Meerbeekse verenigingen, 2007, de Curtenberg p. 2-5.
  • ‘Sussen’ en ‘Duvelen’ in Meerbeek, de Curtenberg 2008, p. 10-16.
  • 300 jaar rituelen in Kortenberg of het verhaal van de jaarkrans, de Curtenberg 2008, p. 130-131.
  • Rituelen van januari in Kortenberg, 2008, de Curtenberg p. 132-139.
  • Reuzen in België, een reuzenverhaal!, , de Curtenberg 2010, p. 101-107.
  • Meerbeekse verhalen of Meerbekenaren aan het woord , de Curtenberg (Deel V), 2010, p.134-146.
  • De Schoonaardese reuzen en hun collega's in de fusie Kortenberg, , de Curtenberg 2011, p. 77-82.
rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Papboer&oldid=203142"