Quatuor pour la Fin du Temps

Dit artikel valt onder beheer van Dorp:Luisterrijk.

Quatuor pour la Fin du Temps
Componist	Olivier Merssiaen
Soort compositie	Kwartet in acht delen
Gecomponeerd voor	Viool, klarinet, cello en piano
Gecomponeerd in	1941
Première	15 januari 1941
Duur	ca 50 minuten
Oeuvre	Oeuvre van Olivier Messiaen
Bezoek ook Dorp Luisterrijk

Quatuor pour la Fin du Temps is een compositie van de fransman Olivier Messiaen. Messiaen was in zijn vaderland een bekend componist en organist van de van de de Église de la Sainte-Trinité te Parijs.
In 1939, kort na het voltooien van het orgelwerk Les Corps glorieux, ging Messiaen het Franse leger in. In het jaar daarop werd hij als krijgsgevangene in Stalag VIII-A in Görlitz nabij Dresden ondergebracht. Hier schreef hij, - op van een Duitse officier gekregen muziekpapier met potloden - zijn Quatuor pour la Fin du Temps voor viool, klarinet, cello en piano, waarin de klarinet een uitermate belangrijke rol speelt.
Op 15 januari 1941 werd met uiterst primitieve middelen en onder barre omstandigheden voor een groot aantal medegevangenen een uitvoering van dit werk gegeven.
Het kwartet bij die première werd gevormd door Jean Le Boulaire ( violist ), Henri Akoka ( klarinettist ), Etienne Pasquier ( cellist ) en Olivier Messiaen ( piano ).
De compositie Quatuor pour la Fin du Temps kan worden beschouwd als een poging om ook in de uiterste nood het geloof en de hoop te bewaren.

Apocalyps

Quatuor pour la Fin du Temps is geïnspireerd op citaten uit het 10^e hoofdstuk van de Openbaring ( Apocalyps ). Het is enige profetische boek in het Nieuwe Testament en bevat visioenen die de schrijver - de apostel Johannes - zag op het eiland Patmos waarheen hij wegens zijn geloof was verbannen.
De centrale gedachtengang bij in het kwartet van Messiaen wordt gevormd door de tegenstelling tussen tijd en eeuwigheid en de tijdloosheid. In het voorwoord van de compositie schreef Messiaen hierover :

Quatuor pour la Fin du Temps, en hommage à l’Ange de l’ Apocalypse, qui lève la main vers le ciel en disant : Il n’y aura plus de Temps, wat betekent:

Kwartet voor het einde der tijden, als eerbetoon aan de Engel van de Apocalyps die zijn rechterhand naar de hemel liet wijzen en die sprak  :

Er blijft geen tijd meer over !

Opbouw van het werk

Het werk bestaat uit acht delen, namelijk :

1. Liturgie de cristal

2. Vocalise, pour l’Ange qui annonce la fin du temps

3. Abîme des oiseaux

4. Intermède

5. Louange à l’Eternité de Jésus

6. Danse de la fureur, pour les sept trompettes

7. Fouillis d’arcs-en-ciel, pour l'Ange qui annonce la fin du Temps

8. Louange à l’Immortalité de Jésus

• Liturgie de cristal : De vogels ontwaken : een merel en een nachtegaal soleren hoog in de bomen, opgeroepen door de flageolettonen van de cello en het tjilpen van de viool. De klarinet lijkt hier te improviseren.
• Vocalise, pour l'Ange qui annonce la fin du temps : Vocalise voor de Engel die het einde der tijden aankondigt.

Met krachtige tonen, wordt de engel geïntroduceerd die de regenboog omspant, en die krachtig zijn voeten in de zee en op aarde plaatst. Messiaen spreekt hier al over gekleurde akkoorden , wat in zijn latere werk nog verder zou worden uitgewerkt.

• Abime des oiseaux : Een solo voor de klarinet. Hier stelt een afgrond de tijd voor met zijn droefheid en zijn vermoeidheid. De vogels als tegenpool van de tijd, zijn ons verlangen naar het licht, de sterren en de regenboog.
• Intermède : Een scherzo, in opzet anders van karakter dan de andere delen, maar toch sterk hiermee verbonden.
• Louange à l'Eternité de Jésus : Deze loftuiting aan Jezus van Nazareth wordt hier gekoppeld aan het Woord; het Woord waarmee het Evangelie van Johannes begint. Het is een deel waarin de cello soleert en de piano begeleidt.
• Danse de la fureur, pour les sept trompettes : Een zeer ritmische compositie en ook het meest karakteristieke gedeelte van het kwartet. De vier instrumenten spelen en symboliseren eenstemmig de trompetten, zoals beschreven in de Apocalyps waar de zevende Engel de trompet steekt.
• Fouillis d’arcs-en-ciel, pour l'Ange qui annonce la fin du Temps : De gekleurde harmonieën uit het tweede deel worden hier in het zevende deel ook weer aangewend om de Engel te symboliseren die in macht en majesteit door de regenboog omgeven is.
• Louange à l’Immortalité de Jésus : Het laatste deel van het kwartet lijkt een extatische ontlading te zijn van de viool naar hogere sferen waar de eeuwige vrede heerst.

Externe links

• In ons land doet vooral de uitvoering door Vera Beths, George Pieterson, Anner Bijlsma en Reinbert de Leeuw, zeer veel recht aan de intentie die Olivier Messiaen met dit werk moet hebben beoogd.
• Liturgie de cristal op YouTube