Circulaire economie

Een circulaire economie is in essentie regeneratief: grondstoffen worden op een intelligente en efficiënte manier hergebruikt, producten worden zo ontworpen dat er geen afval ontstaat en de daadwerkelijke impact op onze planeet en haar inwoners wordt meegenomen in besluitvorming.

In de circulaire economie worden twee materiaalstromen onderscheiden:

• De biologische stroom, die tergleidt de biosfeer in
• De technische stroom, waarin materialen met minimaal kwaliteitsverlies blijven circuleren

De principes van een circulaire economie

Het begrip circulaire economie is nog relatief jong, en er zijn daarom verschillende principes in omloop, ingestoken vanuit productniveau en vanuit systeemniveau.

De principes vanuit productperspectief

Vanuit productperspectief beschouwd gelden de volgende principes:

• Waardebehoud wordt gemaximaliseerd door eerst te kijken naar producthergebruik, vervolgens hergebruik van onderdelen en als laatste hergebruik van grondstoffen.
• Producten worden zo ontworpen en gemaakt dat deze aan het eind van de gebruiksfase makkelijk demontabel zijn en materiaalstromen eenvoudig gescheiden kunnen worden.
• Tijdens productie, gebruik en verwerking van het product worden geen schadelijke stoffen uitgestoten.
• De onderdelen en grondstoffen van ‘gebruiksproducten’ (zoals een lamp) worden hergebruikt zonder kwaliteitsverlies (bijvoorbeeld in een nieuwe lamp, maar wellicht wel in een nieuwe laptop, bijvoorbeeld).
• De grondstoffen van ‘verbruiksproducten’ (zoals tandpasta) zijn biologisch afbreekbaar en worden (na eventuele onttrekking van nog waardevolle grondstoffen) teruggegeven aan de natuur.
• Producenten behouden het eigendom van gebruiksproducten, klanten betalen voor het gebruik ervan, niet voor het bezit. Een andere mogelijkheid is dat de producent het product terugkoopt aan het einde van de levensduur.
• Omdat de prestatie van het product de waarde bepaald, wordt het leveren van de juiste kwaliteit extreem belangrijk voor de producent.
• Een van de meest belangrijke succesfactoren is (cross-sectorale) ketensamenwerking gericht op het creëren van meervoudige waarde. Hierbij vermeerdert niet alleen de economische waarde van alle bedrijven in de keten, maar ook de ecologische en sociale waarde.

De principes vanuit systeemperspectief

Vanuit systeemperspectief beschouwd gelden de volgende principes:

• Alle materialen komen in een oneindige technische of biologische kringloop, niks wordt afval
• Alle energie komt van hernieuwbare of andere duurzame bronnen
• Menselijke activiteiten dragen bij aan ecosystemen en de wederopbouw van “natuurlijk kapitaal”
• Menselijke activiteiten dragen bij aan een gezonde en verbonden maatschappij en cultuur
• Menselijke activiteiten dragen bij aan de gezondheid en het geluk van het individu
• Grondstoffen worden ingezet om (financiële of andere vormen van) waarde te genereren

Oorsprong

Het concept van de circulaire economie vindt zijn oorsprong in het bestuderen van natuurlijke, niet-lineaire systemen. Veel concepten van de circulaire economie zijn te herleiden tot bestaande duurzaamheidsstromingen, zoals cradle to cradle, biomimicry, industriële ecologie en blauwe economie (blue economy).

Van lineair naar circulair

De circulaire economie wordt door haar aanhangers gezien als de opvolger voor de huidige lineaire economische systeem, dat gericht is op economische groei en uitgaat van een eindeloze grondstoffenvoorraad. De circulaire economie baseert zich op van nature regeneratieve ecosystemen, waarin kringlopen gesloten worden en afval feitelijk niet bestaat.

Al in de jaren '70 drong breed het besef door dat er grenzen zijn aan onze groei en grondstoffenhonger, mede dankzij het rapport De grenzen aan de groei. Toch blijkt de transitie naar een circulaire economie moeizaam, en zijn er nog veel financiële, institutionele, infrastructurele, maatschappelijke en technologische drempels te slechten, voordat de transitie naar een circulaire economie mogelijk is.

Effecten voor Nederland

TNO berekende dat de circulaire economie Nederland 3,3 miljard euro en ongeveer 54.000 banen zou kunnen opleveren.

Literatuur

• ING, Rethinking finance in a circular economy, 2015
• Rabobank, De potentie van de circulaire economie, 2015

Zie ook

• Cradle to Cradle
• Duurzaamheid
• Biomimetica

Bronnen

• Towards the Circular Economy
• Unleashing the power of the Circular Economy
• Kansen voor de Circulaire Economie

Externe links

• The Ellen MacArthur Foundation
• The Circle Economy
• Vlaams Transitienetwerk Duurzaam Materialenbeheer
• McDonough Braungart Design Chemistry website
• Biomimicry Institute
• Towards the Circular Economy rapport
• WRAP supports a circular economy
• Guardian blog over circulaire economie
• RSA blog over circulaire economie

  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Circular economy op Wikimedia Commons.