Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Vakbond: verschil tussen versies
(Uitklappen) |
|||
| Regel 42: | Regel 42: | ||
== Vakbonden in diverse landen == | == Vakbonden in diverse landen == | ||
==== Vakbonden in [[België]] ==== | ==== Vakbonden in [[België]] ==== | ||
{{Uitklappen | {{Uitklappen | ||
|achtergrond=#F5F5DC | |achtergrond=#F5F5DC | ||
| Regel 48: | Regel 47: | ||
|tekstgrootte=95% | |tekstgrootte=95% | ||
|inhoud= | |inhoud= | ||
{{Zie hoofdartikel|Vakbonden in Vlaanderen}} | |||
*[[Algemeen Belgisch Vakverbond]] (ABVV) | *[[Algemeen Belgisch Vakverbond]] (ABVV) | ||
** [[Bond van Bedienden, Technici en Kaderleden]] (BBTK) | ** [[Bond van Bedienden, Technici en Kaderleden]] (BBTK) | ||
| Regel 78: | Regel 78: | ||
}} | }} | ||
=== Vakbonden in [[Nederland]] === | ==== Vakbonden in [[Nederland]] ==== | ||
{{Uitklappen | |||
|achtergrond=#F5F5DC | |||
|titel=Vakbonden in [[Nederland]] | |||
|tekstgrootte=95% | |||
|inhoud= | |||
* AC - Ambtenarencentrum overkoepelend orgaan van aantal Rijksbonden | * AC - Ambtenarencentrum overkoepelend orgaan van aantal Rijksbonden | ||
** ANPV, Vakbond voor politiepersoneel | ** ANPV, Vakbond voor politiepersoneel | ||
| Regel 143: | Regel 147: | ||
* [[VVMC]] - (Vakbond voor Rijdend Personeel) (4.000 leden) | * [[VVMC]] - (Vakbond voor Rijdend Personeel) (4.000 leden) | ||
* W.I.M. - Werknemersvereniging IKEA Medewerkers | * W.I.M. - Werknemersvereniging IKEA Medewerkers | ||
}} | |||
=== Vakbonden in [[Spanje]] === | ==== Vakbonden in [[Spanje]] ==== | ||
{{Uitklappen | |||
|achtergrond=#F5F5DC | |||
|titel=Vakbonden in [[Spanje]] | |||
|tekstgrootte=95% | |||
|inhoud= | |||
* [[Agrupación de los Cuerpos de la Administración de Instituciones Penitenciarias]] (ACAIP) | * [[Agrupación de los Cuerpos de la Administración de Instituciones Penitenciarias]] (ACAIP) | ||
* [[Alternativa Sindical de Trabajadores]] (AST) | * [[Alternativa Sindical de Trabajadores]] (AST) | ||
| Regel 169: | Regel 178: | ||
* [[Unión Sindical Obrera]] (USO) | * [[Unión Sindical Obrera]] (USO) | ||
* [[Sindicato Andaluz de los Trabajadores]] (SAT) | * [[Sindicato Andaluz de los Trabajadores]] (SAT) | ||
}} | |||
=== [[Europese Unie|Europese]] vakbonden === | ==== [[Europese Unie|Europese]] vakbonden ==== | ||
{{Uitklappen | |||
|achtergrond=#F5F5DC | |||
|titel=[[Europese Unie|Europese]] vakbonden | |||
|tekstgrootte=95% | |||
|inhoud= | |||
* [[Europees Verbond van Vakverenigingen]] (ETUC) | * [[Europees Verbond van Vakverenigingen]] (ETUC) | ||
** [[Europese Kunst en Entertainment Alliantie]] (European Arts and Entertainment Alliance, EAEA) | ** [[Europese Kunst en Entertainment Alliantie]] (European Arts and Entertainment Alliance, EAEA) | ||
| Regel 184: | Regel 198: | ||
** [[Europese Vakbondsfederatie voor Textiel, Kleding en Leder]] (European Trade Union Federation - Textiles Clothing and Leather, ETUF-TCL/FSE-THC) | ** [[Europese Vakbondsfederatie voor Textiel, Kleding en Leder]] (European Trade Union Federation - Textiles Clothing and Leather, ETUF-TCL/FSE-THC) | ||
** [[UNI-Europa]] Union Network International Europe | ** [[UNI-Europa]] Union Network International Europe | ||
}} | |||
=== Internationale vakbonden === | ==== Internationale vakbonden ==== | ||
{{Uitklappen | |||
|achtergrond=#F5F5DC | |||
|titel=Internationale vakbonden | |||
|tekstgrootte=95% | |||
|inhoud= | |||
* Internationaal Vakverbond (IVV) | * Internationaal Vakverbond (IVV) | ||
* [[Bouw- en Houtwerkers Internationaal]] (BWI) | * [[Bouw- en Houtwerkers Internationaal]] (BWI) | ||
| Regel 199: | Regel 218: | ||
* [[Openbare Diensten Internationaal]] (PSI) | * [[Openbare Diensten Internationaal]] (PSI) | ||
* [[UNI Wereldvakbond]] (UNI) | * [[UNI Wereldvakbond]] (UNI) | ||
}} | |||
==== Historische internationale vakbonden ==== | ==== Historische internationale vakbonden ==== | ||
* IVVV - [[Internationaal Verbond van Vrije Vakverenigingen]] (IVVV) | * IVVV - [[Internationaal Verbond van Vrije Vakverenigingen]] (IVVV) | ||
| Regel 212: | Regel 231: | ||
== Externe links == | == Externe links == | ||
* [http://www.1meikomitee.net/2002/43.html Vakbondstientje] | * [http://www.1meikomitee.net/2002/43.html Vakbondstientje] | ||
{{Commonscat|Trade unionism}} | |||
{{Appendix}} | {{Appendix}} | ||
{{Navigatie sociale partners België}} | {{Navigatie sociale partners België}} | ||
{{Navigatie vakbonden Spanje}} | {{Navigatie vakbonden Spanje}} | ||
[[Categorie:Vakbeweging]] | [[Categorie:Vakbeweging]] | ||
Versie van 10 aug 2012 20:25
Een vakbond (ook wel: vakvereniging, werknemersvereniging, vakorganisatie of syndicaat) is een organisatie die de individuele en collectieve belangen behartigt van aangesloten werknemers en andere leden.
Geschiedenis van de vakbeweging
 zie ook het artikel vakbonden in Vlaanderen |
De eerste vakbonden ontstonden ten tijde van de industriële revolutie.
In België ontstond de allereerste vakbond in 1842: de ALCIT was een vereniging van typografen in Brussel. De ambachtslui in drukkerijen hadden een lange traditie van onderlinge bijstand. Tot het einde van de 18de eeuw werden die verenigingen "kapellen" genoemd. Begin van de 19de eeuw geeft de industrialisatie een enorme impuls aan het kapitalisme. De arbeiders werken voor minimumlonen en leven in ellendige omstandigheden. Uitbetaling van loon gaat in België tot 1887 meestal volgens het trucksysteem; de werkgevers betalen een gedeelte in natura. In Nederland is tot in de 20ste eeuw in de venerijen en de schoenindustrie gedwongen winkelnering schering en inslag. Stilaan vormen zich meer vakbonden, dikwijls in de vorm van bijstandskassen (mutualiteiten). Deze arbeidersorganisaties bestonden dikwijls op de rand van de legaliteit, maar in 1866 werd het toenmalige coalitieverbod (art. 415/416) vervangen. Vakbondsorganisatie werd vanaf dan mogelijk, hoewel stakingen nog steeds bestraft werden. Werkgevers maakten bijvoorbeeld zwarte lijsten met namen van voortrekkers van de vakbond. Wie op deze lijst stond, kon elders moeilijk nog werk vinden.
De eerste vakvereniging in Nederland was de Bredase vereniging van drukkersknechten Door Eendragt t' Zaam Verbonden (D.E.t'z.V.), opgericht in 1837[1].
De eerste vakbonden lagen aan de basis van het socialisme. Karl Marx en Friedrich Engels organiseerden vanuit Brussel een netwerk van arbeidersorganisaties die leidde tot de stichting van de Eerste Internationale.
Activiteiten
De vakbond onderhandelt namens de leden met de werkgever of daarvoor aangewezen partij, zoals de werkgeversvereniging, over collectieve arbeidsvoorwaarden. Dit kunnen bijvoorbeeld zijn: loon, vergoedingen, werktijden en rusttijden. Daarnaast kan de vakbond met de (vertegenwoordiger van) werkgevers onderhandelen over de werkomstandigheden en meer in het algemeen de rechten en plichten van de werknemers. Ook treedt de vakbond op om de belangen van leden te behartigen bij bijvoorbeeld ontslag en reorganisatie, en kunnen vakbonden (arbeids)juridische bijstand en advies geven aan hun leden. Ook komt de vakbond meer in het algemeen op voor de verdediging van de geldende maatschappelijke waarden en normen ten aanzien van mens en arbeid.
Kritiek
Sommige economen zijn fel gekant tegen de verplichte organisatie van werknemers binnen een vakbeweging of tegen vakbonden in hun algemeenheid. Dit omdat de vakbonden een minimum prijs voor arbeid kunnen afdwingen voor hun leden. Hierdoor zullen producenten minder werknemers aannemen, en wordt de productiviteit aangetast. Die werknemers die buitenboord vallen moeten hun heil zoeken in een andere sector (waar ze minder zullen verdienen) of worden werkloos.
Wat de verplichte organisatie van werknemers binnen een vakbeweging betreft, is er in België de wet van 24 mei 1921 op de verenigingsvrijheid, die expliciet de negatieve verenigingsvrijheid beschermt, dus de vrijheid om niet lid te worden van een vakbond.
CAO-expert en publicist Harry Vogels uitte in zijn boek CAO Compact kritiek op de gebrekkige verantwoording van het geld dat op grond van CAO-afspraken door werkgevers en werknemers in CAO-fondsen moet worden gestort. Deze fondsen dienen voor scholingsprojecten en dergelijke en worden door werkgeversorganisaties en vakbonden beheerd. Volgens Vogels wordt dit geld gebruikt om de vakbondsorganisatie te financieren.[2] Volgens een persbericht van 9 april 2004 van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vloeit 10% van de CAO-fondsen naar de vakbonden en werkgeversorganisatie voor de uitvoering van bepaalde activiteiten. Van 3% van het geld dat de sociale partners in dit kader ontvangen was onduidelijk waar het aan besteed is.
Anderen zijn van mening dat vakbonden werkgevers chanteren door te staken of te dreigen met staking. Door te staken wordt immers het bedrijf schade toegebracht. Bij sommige stakingen wordt zelfs het openbare leven verstoord, denk aan stakingen waarbij het openbaar vervoer wordt platgelegd, snelwegen geblokkeerd worden of industriezones met wegblokkeringen afgezet worden. Vooral bij publieksonvriendelijke acties door diensten als de brandweer kan de verontwaardiging bij het publiek groot zijn, vooral als hierdoor ongelukken worden veroorzaakt.
Werknemers die niet willen staken worden soms door de stakers gedwongen het werk toch neer te leggen.
Ook een veelgehoorde kritiek op vakbonden is dat zij soms proberen op de stoel van de ondernemer te gaan zitten, door zich verregaand te bemoeien met de bedrijfsvoering.
Vakbeweging wereldwijd
In vele landen waren vakbonden lange tijd illegaal en werd het opzetten van een vakbond streng bestraft.
Met name in Zuid-Amerika kan het vakbondslidmaatschap van oudsher levensgevaarlijk zijn. Er worden daar volgens cijfers uit 2003 jaarlijks nog steeds meer dan 100 vakbondsleden vanwege hun lidmaatschap vermoord. Desondanks kwamen vakbonden ook daar tot stand en kregen politieke macht, wat leidde tot arbeidswetgeving die niet alleen het recht op het vormen van vakbonden erkende, maar ook de relatie tussen werkgevers en vakbonden vastlegde.
Huidige positie
De syndicalisatiegraad in België bedraagt 54% (in de leeftijd 15-64 jaar), wat een van de hoogste percentages ter wereld is. Alleen Scandinavische landen scoren systematisch hoger.
In 2001 was 25% van de Nederlandse werknemers (in de leeftijd 15-64 jaar) aangesloten bij een vakbond ("georganiseerd"). In 2010 waren circa 1.870.000 personen lid van een Nederlandse vakvereniging.
Rechtsvorm
Vakbonden hebben over het algemeen de rechtsvorm van een vereniging. In België zijn vakbonden echter bij bijzondere bepaling géén rechtspersoon.
Vakbonden in diverse landen
Vakbonden in België
| Zie Vakbonden in Vlaanderen voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
- Algemeen Belgisch Vakverbond (ABVV)
Vakbonden in Nederland
- AC - Ambtenarencentrum overkoepelend orgaan van aantal Rijksbonden
- ANPV, Vakbond voor politiepersoneel
- ABGP - Vakbond voor werknemers in alle sectoren.
- VBM
Vakbonden in Spanje
- Agrupación de los Cuerpos de la Administración de Instituciones Penitenciarias (ACAIP)
- Alternativa Sindical de Trabajadores (AST)
- ANPE - Sindicato Independiente
- Asociación Agraria de Jóvenes Agricultores (ASAJA)
- CESM
- Comisiones Obreras (CC. OO.)
- Confederación General del Trabajo (CGT)
- Confederación Nacional del Trabajo (CNT)
- Coordinadora de Organizaciones de Agricultores y Ganaderos (COAG)
- Central Sindical Independiente y de Funcionarios (CSI-CSIF)
- Coordinadora Obrera Sindical (COS)
- SATSE
- Solidaridad Obrera (SO)
- Confederación de Sindicatos de Trabajadores de la Enseñanza (STEs)
- Sindicato de Trabajadores de Comunicaciones (STC)
- Sindicat Independent Professional de Vigilancia y Serveis de Catalunya (SIPVS-C)
- Sindicato Unitario (SU)
- Unión General de Trabajadores (UGT)
- Unió de Pagesos
- Unión de Pequeños Agricultores y Ganaderos (UPA)
- Unión Nacional de Trabajadores (UNT)
- Unión Sindical Independiente de Trabajadores - Empleados Públicos (USIT-EP)
- Unión Sindical Obrera (USO)
- Sindicato Andaluz de los Trabajadores (SAT)
Europese vakbonden
- Europees Verbond van Vakverenigingen (ETUC)
- Europese Kunst en Entertainment Alliantie (European Arts and Entertainment Alliance, EAEA)
- EuroCOP (European Confederation of Police)
- Europese Federatie van bouwvakkers en houtbewerkers (European Federation of Building and Woodworkers, EFBWW/FETBB)
- Europese Federatie voor de Voeding, Landbouw en Tourisme (European Federation of Food, Agriculture and Tourism, EFFAT)
- Europese Federatie van Journalisten (European Federation of Journalists, EFJ/FEJ)
- Europese Federatie voor Werknemers in de Mijnbouw, Chemie en Energiesector (European Mine, Chemical and Energy Workers’ Federation, EMCEF)
- Europese Metaalwerkers Federatie (European Metalworkers’ Federation, EMF/FEM)
- Europees Vakverbond voor Openbare Diensten (European Federation of Public Service Unions, EPSU)
- Europese Transportarbeiders Federatie Federatie (European Transport Workers’ Federation, ETF)
- Europese Vakbondscomité voor Onderwijs (European Trade Union Committee for Education, ETUCE/CSEE)
- Europese Vakbondsfederatie voor Textiel, Kleding en Leder (European Trade Union Federation - Textiles Clothing and Leather, ETUF-TCL/FSE-THC)
- UNI-Europa Union Network International Europe
Internationale vakbonden
- Internationaal Vakverbond (IVV)
- Bouw- en Houtwerkers Internationaal (BWI)
- Internationaal Onderwijs (EI)
- Internationale Organisatie van het Schrijvers Gild (IAWG)
- Internationale Kunst en Entertainment Allantie (IAEA)
- Internationale Federatie voor Werknemers in de Mijnbouw, Chemie, Energiesector en Algemene Arbeiders (ICEM)
- Internationale Federatie van Journalisten (IFJ)
- Internationale Metaalwerkers Federatie (IMF)
- Internationale Transportarbeiders Federatie (ITF)
- Internationale Vakbondsfederatie voor Textiel, Kleding en Leder (ITGLWF)
- Internationale Vakbond voor Voeding, Landbouw, Hotel, Restaurant, Catering, Tabak en Geallieerde Arbeiders (IUF)
- Openbare Diensten Internationaal (PSI)
- UNI Wereldvakbond (UNI)
Historische internationale vakbonden
- IVVV - Internationaal Verbond van Vrije Vakverenigingen (IVVV)
- IWW - Industrial Workers of the World (IWW)
- WVA - Wereldverbond van de Arbeid (WVA)
Zie ook
Externe links
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Trade unionism op Wikimedia Commons.
| Bronnen, noten en/of referenties
|
| Belgische sociale partners (erkend door de overheid) |
|---|
| Vakbonden in Spanje |
|---|
|