Alfons IV van Aragón

Alfons IV van Aragón
1299 - 1336
Koning van Aragón Koning van Sardinië
Periode	1327 - 1336
Voorganger	Jacobus II / I
Opvolger	Peter IV / I
Vader	Jacobus II van Aragón
Moeder	Blanche van Anjou

Alfons IV van Aragón (Napels?, 1299 - Barcelona, 24 januari 1336), was koning van Aragón, van Valencia, Corsica en Sardinië van 1328 tot aan zijn dood.

Alfons IV, bijgenaamd El Benigno, in het Nederlands De Weldoener, was de tweede zoon van koning Jacobus II van Aragón en Blanche van Anjou. Alfons IV zijn regeringsperiode ging gepaard met een sterke bevolkingsafname, met name in Catalonië, en een economische terugval.

Jeugd en troonopvolging

Hij trouwde in 1314 met Theresia van Entenza waardoor hij het graafschap van Urgell verwierf. Hij werd de rechtmatige troonopvolger van Aragón nadat zijn oudere broer Jacobus in 1319 afzag van opvolging en toetrad tot een kloosterorde.

In 1332 stuurde zijn vader hem naar Sardinië met een troepenmacht van 15.000 soldaten, Aragonezen en Catalanen. Hij wist goed weerstand te bieden tegen het vijandige Genua, maar dit dwarsboomde toch het plan om Corsica te annexeren.

Op 29 oktober 1327 stierf Theresia en op 2 november stierf zijn vader. Op paaszondag 1328 werd Alfons tot koning van Aragón gekroond.

Regering onder Alfons IV

Alfons probeerde zich niet te laten meesleuren in de ingewikkelde politieke machtsspelen en intriges die tijdens zijn leven plaatsvonden op het Iberische schiereiland maar beperkte zich tijdens zijn regering voornamelijk tot het beschermen van de grenzen van zijn koninkrijk. Hij wilde een akkoord met Castilië voor het beschermen van de Straat van Gibraltar en de Aragonese belangen op Sardinië. Het duurde uiteindelijk tot 1334 voordat Alfons zijn gezag over Sardinië wist te vestigen.

Hij trouwde op 5 februari 1329 in Tarragona met Eleonora van Castilië, dochter van Ferdinand IV van Castilië. Het huwelijk was vooral bedoeld om de band tussen Castilië en Aragón te versterken in de strijd tegen de Moren.

In 1334 werd Alfons ernstig ziek. Hij droeg bij leven de titel van het graafschap van Urgell over aan de veertien jaar oude Jacobus.

Toen zijn vrouw Eleonora voorzag dat haar zonen Ferdinand en Johan maar weinig zouden erven, begon zij Alfons IV te bewerken zodat deze voor zijn dood vele eigendommen, grond en kastelen af stond aan Ferdinand. Dit ging ten koste van zijn overige familieleden, vooral van zijn zonen Jacobus en de troonopvolger Peter uit zijn eerste huwelijk met Theresia. Zo werden Alos, Vilanova de Meià, Fabregada, Puig de Meiá, Fontloga, La Nou, Vernet, Ariet, Baldomar, Camarasa, Cubells, Ivars d'Urgell, Les Avellanes i Santa Linya, Mongay, Marita, en de kastelen van Farfanya en Orenga, door Alfons aan Ferdinand geschonken.

Alfons gaf Ferdinand bovendien het markizaat van Tortosa en voegde later Alicante, Elx, Orihuela, Albarracín en andere steden in Valencia toe. Dit leidde tot heftige protesten van de Valencianen die vreesden dat hun koninkrijk uiteen zou vallen en een makkelijke prooi voor Castilië zou worden. Bovendien zorgde de ruime apanagering van zijn jongere zoons en zijn vrouw voor onrust in het land.

Veel van deze overdrachten zouden na de dood van Alfons IV weer ongedaan worden gemaakt. Peter IV liet Ferdinand uiteindelijk in 1363 zelfs executeren.

Nageslacht

Alfons was in 1314 gehuwd met Theresia van Entenza (1300-1327), dochter van graaf Gombaldo, hun kinderen waren,

• Alfons (1315-1317)
• Constance (1318-1346), in 1336 gehuwd met koning Jacobus III van Majorca (1315-1349)
• Peter IV (1319-1387)
• Jacobus I (1321-1347), graaf van Urgel
• Isabella (1325-1327)
• Sancho (1327-1327)

en in 1329 met Eleonora van Castilië (1307-1359), dochter van koning Ferdinand IV van Castilië, en hun kinderen waren:

• Ferdinand, markies van Tortoza (1329-1363).
• Johan, señor van Elx (1330-1358)

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties:

• Diego de Monfar y Sors, Próspero de Bofarull y Mascaró, Historia de los Condes de Urgel, Colección de documentos inéditos del Archivo General de la Corona de Aragon
• E. Michael Gerli, Medieval Iberia, Routledge, ISBN 9780415939188
• Eloy Benito Ruano, Los infantes de Aragón, Real academia de la historia, ISBN 9788495983084